6 Пытанне: Праблематыка і стылёвыя асаблівасці “Аповесці мінулых гадоў”

У 1095 годзе на падставе папярэдніх зводаў быў створаны пачатковы звод, які паслужыў асновай для напісання “Аповесці мінулых гадоў”.

У 1113 годзе Нестар стварыў першую рэдакцыю “Аповесці мінулых гадоў” (Нестараўская рэдакцыя). Нестар – наватар: уключыў матэрыял з Бібліі, падаючы гісторыю ўсходніх славян з гістарычных хронік, выкарыстоўвае дакументы, жыціёвые творы. На фоне сусветнай гісторыі паказаў гісторыю славянства.

У 1116 годзе ўзнікла другая рэдакцыя “Аповесці мінулых гадоў”. Аўтар Сільвестра. У гэтай рэдакцыі ўзвялічваецца Уладзімір Манамах.

У 1118 годзе – трэцяя рэдакцыя, аўтар яе не вядомы. Узвялічваецца сын Манамаха – Мсціслаў.

Летапіс – гістарычны твор, у якім аповед вядзецца ў пагадовай форме.

Праблемы аповесці мінулых гадоў:

1. адкуль мы пайшлі?

2. хто стаў першым князем?

3. якія мы ёсць?

Твор складаецца з двух частак: недатаванай (пачынаецца з апісання патопа, славяне пайшлі ад Афета, распавядаецца пра славянскія плямёны, вавілонскае слупастварэнне) і датаванай (з стварэння свету).

У “Аповесці мінулых гадоў” сустракаюцца летапісныя апавяданні і пагадовыя запісы.

Пагадовы запіс – адзінкавыя факты, цікавыя з пункту гледжання летапісца, якія заслугоўваюць занатавання. Летапіснае апавяданне таксама дакумент. Яны былі складзены сведкай падзей. Характэрнай асаблівасцю гэтага апавядання з’яўляецца сюжэтнасць.

Летапісныя апавяданні: паданні і уласна-летапісныя апавяданні.

Аўтарам летапісца важна было сцвердзіць законнасць дынастыі Рурыкавічаў. Кожны князь з’яўляецца насіцелем якой-небудзь якасці.

Усе падзеі пададзены ў стылі манументальнага гістарызма. Ствараецца панарама. Пісьменнік глядзіць на падзеі з вышыні пцічага палёта. У цэнтры ўвагі пісьменніка сапраўдныя гістарычныя падзеі. Манументальнасць назіраецца ў часе і прасторы. Мы бачым дынаміку (князь Уладзімір язычнік – хрысціянін). Вобразная сістэма.

7 Пытанне: Падзеі полацкай гісторыі ў “Аповесці мінулых гадоў”

Шмат увагі ў летапісу нададзена гісторыі Полацкага княства (862 год). 980 год, 1021 год – князь Брачыслаў, 1044 год – князь Усяслаў, 1067 год – бітва на Нямізе (першая згадка пра Менск), 1068 год – бітва ў Кіеве, 1069 – 1071 год – запісы, звязаныя з князем Усяславам, паморак у Полацку або язычнікі-літоўцы, 1101 год – Усяслаў памёр, пададзена нават гадзіна.

8 Пытанне: Мастацкія асаблівасці “Жыція Ефрасінні Полацкай”

“Жыціе Ефрасінні Полацкай” захавалася больш як у 100 спісах, якія падзяляюцца на 6 рэдакцый XVI – XVIII стст. Жыціе вельмі багатае ў мастацкім плане (жыціе, хаджэнне, урачыстае красамоўства).

Твор насычаны гістарычнымі персанажамі: Іаан, Лазар Богша, Георгій. Вялікую ролю адыгрываюць дыялогі і ўнутраныя маналогі. Шмат містычных мікрасюжэтаў.

Малітоўныя звароты (малітвы-просьбы, малітвы-падзякі, малітвы-ўслаўленні). Мастацкая функцыя плачу.

Сюжэт развіваецца ў храналагічнай паслядоўнасці. Галоўная задача: паказаць паступовае ўзыходжанне гераіні да нябеснай святыні. Галоўнай гераіняй твора з’яўляецца жанчына (жанчына-арганізатар) – новы тып жанчыны.

Назіраецца тэндэнцыя да ўпрыгожвання тэксту і ўзмацнення сюжэтнасці: шматлікія тропы і сімвалы.

Вельмі глыбока даследваў “Жыціе Ефрасінні Полацкай” А. А. Мельнікаў.