40 Пытанне: Творчасць Сымона Буднага

Свае творы (“Катэхізіс” і “ Апраўданне грэшнага чалавека перад Богам”) Сымон Будны напісаў на старабеларускай мове. У 1588 г. Сымон Будны распачынае сваю творчасць у Вільні. 1562 г. у Нясвіжскай друкарні выйшла кніжка пад тытулам “Катихисис, то ест наука стародавная христианьская от Светого писма для простых людей языка руского, в пытаниах и отказех собрана”. Яна была чытанкай для дарослых і падручнікам для дзяцей. 11 кастрычніка 1562 г., з Нясвіжскай друкарні выйшаў новы твор Буднага на старабеларускай мове “Апраўданне грэшнага чалавека перад Богам”. Браўся за пераклад на польскую мову твора раннехрысціянскага апалагета. Юстына “Размовы святога Юстына, філосафа і пакутніка, з Трыфанам жыдам”, у якім выкрывалася юдзейскае вучэнне. 16 кастрычніка 1564 г. “Размовы” Юстына былі надрукаваны Будным у Нясвіжскай друкарні. Ажыцявіць план перакладу Бібліі ў клецка-нясвіжскі перыяд Буднаму не ўдалося. У жніўні 1576 г. Будны надрукаваў у Лоску тэалагічны трактат “ Аб асноўных артыкулах хрысціянскай веры.” Твор складаўся з дзвюх частак – “Вызнання веры” і “Абароны вызнання веры”. Крытыкавалі Буднага Петр Скарга і Ян Віганд. Публіцыстычныя трактаты на польскай мове “Вызнанне аб урадзе і ўрадоўцах” і “ Абарону ўрада”, якія склалі аснову яго кнігі “Аб свецкай уладзе”.

41 Пытанне: Гуманістычна-асветніцкая накіраванасць прысвячэння і прадмовы да “Катэхізіса” Сымона Буднага

“Катэхізіс” прывабліваў чытачоў як зместам, так і манерай выкладання матэрыялу. Апрача “Прысвячэння князям Радзівілам”, напісанага ў сааўтарстве з Кавячынскім і Крышкоўскім, “Прадмовы да чытача” і “Пасляслоўя” выданне Буднага мела чатыры асноўныя раздзелы: “Аб дзесяці запаведзях Божых”, “Аб веры”, “Пра малітву Госпада”, “Аб Святых Тайнах”. Такі парадак раздзелаў знешне паўтараў вядомы “Вялікі Катэхізіс”. У “Катэхізісе” Будны змясціў асобныя раздзелы з крытыкай абаронцаў ідэі траістасці Бога і аргументы супраць іхняй дактрыны Абсалюта (Бога). Яго “Катэхізіс” можна наогул лічыць узорным дапаможнікам, у якім арганічна спалучаўся навучальны матэрыял з выдатным літаратурна-мастацкім выкладам. Зварот пісьменніка ў “Катэхтзісе” да формы кароткіх пытанняў і поўных адказаў несумненна сведчыць пра яго асветніцкія памкненні. Будны , як правіла, звяртаецца да чытача з прамымі сентэнцыямі, проста і даступна адказвае на шматлікія пытанні, што хвалявалі сучаснікаў.

42 Пытанне: Васіль Цяпінскі: прадмова да “Евангелля”

Пры перакладзе Евангелля на русінскую мову Васiль Цяпiнскi абапіраўся на стараславянскія пераклады Бібліі асветнікамі Кірылам і Мяфодзіем. Прадмова да «Евангелля» адрозніваецца ад іншых прадмоў у старадруках публіцыстычнай страснасцю, вастрынёй пастаўленых пытанняў. Васіль Цяпінскі асуджае царкоўную і свецкую знаць, якая абыякава ставіцца да будучынi Айчыны. Евангелле адрасаваў i дарослым, i дзецям, i кальвіністам, i праваслаўным, i ўсім, хто хоча чытаць гэту частку Бібліі. У сваёй прадмове да Евангелля Цяпінскі пісаў, што з-за цяжкага матэрыяльнага становішча процідзеяння непрыяцеляў, якія здзекаваліся з яго шчырага імкнення надрукаваць кнігу, яму давялося выпусціць толькі пісанні святых Матфея, Марка i пачатак з Евангелля Лукі. Выданнем Евангелля Цяпінскі ставіў за мэту не толькі спрыяць рэлігійнаму выхаванню, але ўзняць асвету i нацыянальную самасвядомасць беларускага народа.