Стек операциялары

1. Элементті стекке қосу.

2. Элементті стектен өшіру (өшіріліп отырған элементтің мәнін берумен бірге)

3. Жоғарғы элементтің мәнін беру.

4. Стекті тазалау.

5. Стек элементтің санын басып шығару.

Стектер қолданылады:

1. Жадымен жұмыста. Мысалға, printf және scanf функциялары жұмысы стекті пайдалануға негізделген.

2. Сөйлем поендром болатындығын немесе болмайтындығын анықтау үшін қолданылады. Полендром дегеніміз – түзу және кері бағытта бірдей оқылатын жол. Мысалға, 121, ара.

3. Әртүрлі негіздегі мәліметтерді шығару үшін.

4. Электронды калькуляторлар жасауда.

Дәріс 9.

Шіреттер (Очереди)

Мақсаты: Шіреттер ұғымын, шіреттердің қолданылу аймақтары, операциялары жайлы түсініктер қалыптастыру.

Шірет дегеніміз – ұзындық айнымалысының тізбектелген тізімі. Мұнда элементтерді қосу тізімнің бір жағынан жүргізіледі, ал элементтерді алып тастау келесі басынан жүргізіледі. Шіреттің принципі мынадай: FIFO – first in /first out. Бұл да аббревиатура.

Аббревиатура қысқарған сөздердің бас әрпін алып жазатын қысқарған сөздер. FIFO – соңынан кіру, басынан шығару. Мысалға, шіреттегі коиенттерге қызмет көрсетуді алуға болады. Шіреттермен жұмыс істегенде бастапқы және срңғы позицияларға арнайы көрсетулер қолданылады. Бұл көрсетулер шіретке элемент қосқанда және шіреттен элементті өшіргенде қолданылады. Шіреттің басы шіреттегі бірінші элементпен анықталады. (front) – алғашқы. Ал шіреттің соңы шіреттегі соңғы элементтен кейінгі орын (rear - соңғы).

Шіреттерде екі әдіспен жүзеге асады:

1. массивтер негізінде

2. көрсеткіштер көмегімен.

Шіреттер де стектер сияқты элементтің саны шектелмейді. Алайда, егер стекті жүзеге асыру үшін массив қолданса, онда толық шірет шарты пайда болуы мүмкін. Шіретті массивтер негізінде екі әдіспен жүзеге асыруға болады:

1. Сызықтық шірет (линейная)

2. Сақиналық шірет (кольцевая)

Жай ғана сызықтық шірет бір өлшемді массив негізінде жасалады. Шіреттегі бір элементті алып тастағанда қалған элементтің барлығы 1 позицияға алға жылжиды.

Элементті қосу:

А, В, С

f ront rear

Элементті өшіру

front rear

В элементін өшіру

front rear

D EF элементін қосу

front rear

Осындай модельмен жүргізіледі. Бұл модель тиімді емес. Мысалға, шіретте 1000 элемент болсын. Егер басынан 1 элемент өшірілсе (кетсе) онда 999 элемент солға қарай жылжуы керек. Мұндай жағдайда сақиналық шірет тиімді. Сақиналық шіреттің элементтері логикалық түрде шеңберге ұйымдастырылады (сақиналық). Front айнымалысы шіреттегі бір элементтің орыны болып табылады және ол өшірулерді орындаған сайын шеңбер бойымен оңға қарай жылжиды. Массив негізінде:

2 . rear 1. rear front

front

A-ны өшіру

rear

front front

rear

D-ны қосу Е-ні қосу

Шіреттерді көрсеткіштер көмегімен жүзеге асыруда шірет өлшемі кіруге болатын бос жадының көлемімен шектеледі. Оны графикпен келесі түрде беруге болады:

F

Val 1

next

Val 2

next

Val n-1

next

Val n

next

ront

Null