Эқк қатынасы

(7.6)

трансформациялау коэффициенті деп аталады.

Трансформатордағы процесстерді сипаттайтын дифференциалды теңдеулер мына түрде жазылады:

Немесе (7.1) және (7.2) өрнектерді ескерсек:

кернеу, магнит ағыны, және ЭҚК, және токтары — уақыт бойынша синусойдалы функциялар болып табылса, синусойдалы емес тогын балама синусоидаль токпен ауыстырады. Онда трансформатордың теңдеулер жүйесі комплексті түрде:

(7.7)

мұндағы — бірінші ретті орамның шашырау индуктивті кедергісі; - екінші ретті орамның шашырау индуктивті кедергісі.

Шашырау магнит ағындарын есептемеуге болады, ал трансформатордың активті кедергісінің мәні өте аз, олай болса кернеу мен ЭҚК әсерлік мәндері шамамен бір-біріне тең: . Тұрақты кернеу мен жиілік үшін негізгі магнит ағыны: , сәйкесінше оны туғызатын ток жүктеме өзгергенде, яғни өзгегенде тұрақты болып қалады (бос жүрістен номиналь мәнге дейін).

24. Трансформатордың вектролық диаграммасы.

(8.1)

(8.1) теңдеулер жүйесінің соңғы теңдігін бөлсек, онда ток теңдеулері мына түрде жазылады:

(8.2)

8.2 Трансформатордың векторлық диаграммасы мен ауыстыру схемасы

(8.1) және (8.2) комплексті теңдеулерін пайдаланып активті – индуктивті сипаттағы жүктеме үшін трансформатордың векторлық диаграммасын саламыз (8.1- сурет).

8.1 – Сурет - Трансформатордың векторлық диаграммалары

Негізгі магнит ағыны векторын оң бағытта абсцисса осі бойына саламыз. Оған бұрышымен бос жүріс тогы векторын саламыз, оны фаза бойынша сәйкес келетін реактивті және оны 90⁰ озып жүретін активті құраушыларға жіктейміз. ЭҚК векторлары векторанан 90° қалып қояды. векторына бұрышпен тогының векторын саламыз. Екінші ретті кернеу векторы ток векторынан бұрышқа озып жүреді. және вектроларының қосындысы (8.1) теңдеулер жүйесінің екінші теңдігіне сәйкес болуы керек .

(8.1) теңдеулерден тогын анықтаймыз. (8.1) теңдіктің бірінші теңдеуіне сәйкес, және векторларын қосып кернеуінің векторын және мен векторлары арасындағы фазалық ығысуды анықтаймыз.

Осндай жолмен жүктеме активті-сиымдылықты болғандағы трансформатордың векторлық диаграммасы 8.1, б - суретте көрсетілген.

Балама схема ауйыстыру схемасын қолдану арқылы вектролық диаграмманы есептеулер жүргізуге ыңғайлы түрде көрсетуге болады. Трансформатордың ауыстыру схемасы 8.2- суретте көрсетілген. Бұл жағдайда тізбектер арасындағы магнитті байланыстар электрлікке ауыстырылады.

Бұл схемада , мұндағы ,— сызықты емес элемент (қанығуға тәуелді).

магниттендіру тізбегінің кедергісі, трансформатордың болат өзекшесіндегі шығынды ескеретін активті құраушыдан және орамдардың өзара индуктивтілігін ескеретін индуктивті құраушыдан құралады, яғни: .

Бұл схемаға Кирхгоф заңдарына сәйкес құралған теңдеулер (8.1) теңдеулер жүйесі секілді болады, сәйкесінше ауыстыру схемасы арқылы трансформатордың барлық кернеулері мен токтарының мәнәін анықтауға болады. Трансформатор жұмысы шарты кезінде зерттелетін болғандықтан ауыстыру схемасының барлық параметрллерін тұрақты деп есептеуге болады.