6.Синхронды машинаның магнит тізбегі

Бос жүріс сипаттамасы болғандағы (9.5-сурет). тәуелділігі болып табылады. Синхроннды генератордың магниттік жүйесі тұрақты ток генераторынан өзгеше болғанмен, оның бос жүріс сипаттамасы тұрақты ток генераторынікіне ұқсас.

Сыртқы сипаттама (9.6-сурет) болғандағы тәуелділігі болып саналады. , яғни жүктеме активті-сиымдылықты болғанда алынған сипаттаманы қарастырайық (1-қисық). Жүктеме азйған сайын якорь реакциясының магнитсізендіру әсері мен индуктивті кедергідегі кернеу түсуі төмендейді.

9.5-сурет. Синхронды генератордың бос жүріс сипаттамасы

Бос жүріс кезінде , ендеше кернеудің номиналь ток кезінде өзгеруі

Активті жүктеме (2-қисық) кезінде аз, себебі якорь реакциясының бойлық магнитсіздендіру әсері мардымсыз (незначительно). Жүктеме сиымдылықты болғанда (3-қисық) мәні теріс санға тең, себебі якорь реакциясы бойлық магниттендіргіш сипатта болады.

9.6-сурет. Синхронды генератордың сыртқы сипаттамалары

Реттеу сипаттамалары (9.7-сурет) болғанда тәуелділігі. Ретеу сипаттамалары арқылы белгілі бір жүктеме кезінде кернеудің номиналь мәнін өзгеріссіз ұстап тұру үшін қоздыру тогын қаншалықты өзгерту керек екенін білуге болады.Бұл сипаттамалар да жүктеме түріне байланысты

9.7-сурет. Синхронды генератордың реттеу сипаттамалары

7. Асинхронды қозғалтқыштың айналу жиілігін реттеу

Асинхронды қозғалтқыштар әр түрлі машиналардың жетегі ретінде қолданылатындықтан кейде олардың айналу жиілігінің әр түрлі болу қажеттігі технологиялық үрдіске де байланысты. Мысалы қырықтықтың, дірілдеткіштің, басқа да көптеген қол аспаптарының қозғалтқыштарының айналу жиілігі өте жоғары болуы керек.

Ротордың айналу жиілігі айналмалы магнит өрісінің айналу жиілігіне және жүктің шамасына байланысты.

Ал айналмалы магнит өрісінің жылдамдығы қозғалтқышқа берілген кернеудің жиілігіне және магнит полюстерінің санына байланысты

Ендеше ротордың айналу жиілігі

Бұл теңдеуден қозғалтқыштың айналу жиілігін реттеудің екі жолының бар екені көрініп тұр: қозғалтқышқа берілетін кернеудің жиілігін реттеу немесе магнит полюстерінің санын өзгерту арқылы. Кернеудің жиілігін өзгерту үшін негізінен екі түрлі түрлендіргіш қолданылады: машиналы (8.2,а-сурет) және шала өткізгішті (8.2,б-сурет). Машиналы түрлендіргіште моторт-генератор агрегаты қолданылады. Үш фазалы қысқа тұйықталған роторлы қозғалтқыш (мотор) көп полюсті генератордың роторын айналдырып тұрады. Ротордың көп полюсті магнит өрісі статор орамаларын қиып өткнде, онда жиілігі

өрнегімен анықталатын үш фазалы жоғары жиілікті ЭҚК пайда болады. Осы жоғары жиілікті ЭҚК жетекші қозғалтқышқа беріледі. Шала өткізгішті түрлендіргіште сигнал арқылы ашылып-жабылып (кедергісі азайып немесе көбейіп) тұратын тиристор деп аталатын шала өткізгіштен жасалған нәрсе қолданылады. Тиристорды пайдаланып әуелі айнымалы токты тұрақты токқа түзетеді, сосын тұрақты токты жиілігі өзгерген айнымалы токка түрлендіреді.

8.2-сурет.Машиналы (а) және статикалық (б) жиілікті түрлендіру схемалары:1-түрлендіргіш;2-жетекші қозғалтқыш;3-жұмысшы машина. Машиналы түрлендіргішпен жиілігі сатылы, ал шала өткізгішті түрлендіргішпен біртіндеп реттелінеді. Жиілікті магнит полюстерінің саны арқылы реттеу орама шарғыларын әр түрлі қосуға байланысты (8.3-сурет). Статор орамасы оның шеңбер бойымен жасап орналасқан екі шарғыдан тұрады делік. Егер олар бірізді қосылған болса, яғни бірінің аяғы екіншісінің басымен, онда төрт полюсті магнит өрісі алынады (8.3,а-сурет). Бұлай қосқан кезде жұп магнит полюстерінің саны р=2 де, айнымалы магнит өрісінің айналу жиілігі n_e=1500айн/мин. Енді осы шарғылардың аяқтарын қосып, бастарына кернеу берсе (8.12,б-сурет), онда екінші шарғыдағы токтың бағыты өзгереді де магнит өрісі екі полюсті болып шығады. Мұнда жұп магнитполюстерінің саны p=1 де, ал айнымалы магнит өрісінің айналу жиілігі n_e=3000 айн/мин болады.

8.3-сурет. Асинхронды қозғалтқыштың магнит полюстердің санын өзгерту схемасы:төрт полюсті (а) және екі полюсті (б).

Осылайша айналу жиілігін тек қана сатылы өзгертуге болады және олар синхронды айналу жиілігіне тең, яғни 3000,1500,1000 айн/мин т.с.с. Осы әдіске негіздеп бірнеше жылдамдықты асинхронды қозғалтқыштар шығарылады. Мысалы, үш жылдамдықты 1500/100/700 айн/мин, екі жылдамдықты3000/1500 айн/мин немесе 1500/1000айн/мин асинхронды қозғалтқыштар.