Ежелгі достық
Өткен күн қазақ мүлде артта қалған,
Бой жазып босағадан аттамаған.
Түк көрмей көше беріп Сазарада,
Мал баққаннан басқаны мақтамаған.
Көпшілігі қараңғы сонда қазақ,
Оқыған көз ашығы мүлде аз – ақ.
Есіл еңбек еш болып теңдік алмай,
Болыс, байдан көргені қорлық, мазақ.
Достасып орыс пенен қазақ халқы,
Армандас екі елдің өрлеп даңқы.
Шыншылдықты, әділет, еңбек сүйгіш
Үйретті озат елдің ұлы салты.
Орыстың тілектестік әділдігін
Озбыр тап көре алмады, ашпақ жігін.
Абайдай көзі ашығы шамалы еді,
Көре алған сол заманның ауыр жігін.
Ақынның сондағы айтқан өсиеті:
“Қайран ел еңбек білсе” – бар ниеті.
Халқы үшін қар жастанып қажу көрмей,
Шындалған ұлы Абайдың қасиеті.
Пушкин мен Толстойдың сөзін жаттап,
Адымын басқан сайын алыс аттап.
Орыстың мәдениетін, асыл сөзін
Қазаққа таныстырды әбден мақтап.
Нығайды ұлы достық арамызда
Кеңейді ой-өріспен санамыз да,
Пушкин және Лермонтов, Толстойды
Өспірім күнде оқиды баламыз да.
Мол табыс, бағалы еңбек біздің қолда
Бүгін шырқап барамыз бақыт жолда.
Халқынды келешекке бастайтұғын
Партия қайда болса, жеңіс сонда. 34
Съезге
Тын жерден желмен тартып су сарқырап,
Электр күн нұрындай тұр жарқырап.
Бітеді айлық жұмыс сағатында
Бір винтін машинаның бассақ бұрып.
Өзен боп калхоз,савхоз арығынан,
Нұр құйған электрдін жарғынан.
Жана өнім, жаңа табыс, ұлы құрлыс
Асырды бар шаруаны қалыбынан.
Өлшеусіз Оанымды өркендеткен
Айналаса болды ғой өз халқымнан.
Шындықтың, әділдіктің тұтқасымыз
Теңелген еркек .әйел,қарт,жасымыз
Шетінен бәрі маман,бәрі өнерпаз
Бұрынғы ошақ қысы от басымыз
Өзгеден үздік биік денеліміз
Күн санап асып тускен өнеріміз
Жансызға жан салуға құдіретім бар,
Жер басқан адамзаттың шеберіміз
Жүлде алған социалистік жарыспенен
Жеңімпаз әлем асқан дабыспенен
Нұр құйған нұр асқан ұлы съезд
О,халқым,қарсы алалық табыспенен.
35
Совет саилаушыларына
Қартаидым, сақал, мұртым ағарды да
Жасымда мұндаи өмір таба алдымба,
Құрмет салтанатты мәжілісті,
Қарсы алып құтықттаимын көп алдым.
Әуелы заманда аитамын бұрынғы өткен,
Көрінер аитылғаны не себептен.
Адамның мың санағы алмаиды,
Саилауға үи санымен есепететкен.
Онда әділ саилау емес осында кең,
Нашары-
Бимен облыс баиларға жем.
Шанырақ үй атына болмаған жан
Есепке алынбаиды, өлгенмен тен.
Аты бар саилауыныңын бүктемелі,
Үиі кем болған жақ бүктеледі,
Үстіне бүктегінін жұдырықтап ,
Оларға алым, шығын бүктеледі.
Баилары малын шашып арандалып ,
Қаранғы оқымаған надан халық ,
Бар шенде бүктеген жақ жек алып
Бір жағы орнасымен оиран қалып
Байларда саилау десе жан қылмаиды,
Әиелді саилау десе жан қалмаиды .
Жазылған үи атына кедеилерде
Жанып брын беріп жылмандайды
1946 жылы марттың 30күні Шар ауданындағы клубта Борко мен Базанова жолдастардың сайлаушыылардың кездесуіне арналған жиналымта айтылған.
36
Сайланып бүгін өтсе, ертеніңде
Бергенін қайта алады,-арланбайды.
Сайлауда кісі өледі арасынан,
Байлардын шенге құмар таласынан
Қым-қуыт, шым-шуыт боп кетті-барды.
Әкесі айырылысып баласынан.
Басқа елдін мін таба алмас сынағаны,
Дейтұғын қай жеры бар ұнамады,
Советтін жан иесі, кәрі, жасы
Сайлауға, сайлануға праволы.
Саспайты сары алтындай салмақтымыз,
Женімпаз әлемге айқын қайратымыз
Адал ұл, Отан сүйген адал қызын
Сайлаймыз, сайланады ардақтымыз.
Ежелден доспыз орыс халқыменен,
Ортақпыз атағына данқыменен.
Орыстың адал ұлы Борков жолдас,
Келген сол ата достық салтыменен.
Сатылған қазақ қызы кеше малға,
Қор болып қосақталып кәрі шалға
Тең еткен азамат пен әйелдерді
Көп алғыс социялістік алтын занға.
Ұқсаған он төртінен туған айға
Халыққа өнерімен берген пайда,
Қазақтын адал қызы, мақтанышы,
О, халқым, алдында тұр ғалым Нәйла.
Асылдар қап түбінде жатпайтұғын
Елінің ар-намысын сақтайтұғын.
Еңбегі қан майданда мәлім болды,
Ойдағы жұрт сенімін ақтайтұғын.
37
Тауындай Қазығұрттық тиянағам,
Қайрандап аққан кеме тоқтайтұғын,
Тасқындап тасып аққан қайнар бұлақ,
Бұрқырап буы шығып қатпайтұғын.
Оқ өтпес,
қылыш кеспес,
отқа жанбас.
Түссе де тұнғиыққа батпайтұғын.
Отанға жағаласқан жау кездессе
Талқандап табанымен таптайтұғын -
Сайлаймыз еліміздің ұл мен қызын
Халықтың мұң-мұқтажын жоқтайтұғын
1946
38
Сот сайлануы
Салтанатты сайлауым,
Құттықтаймын жырыммен.
Заманым қайта жасартқан
Қарт ақынның тіліммен.
Кер заманның сайлауын
Көріп едім бұрын мен
Параменен сайланған
Би,болыстын түрін мен.
Рұқсатсыз кірдің деп
Жалба‑ жұлба түріңмен,
Дүре салып кедейге
Арқамыз сан тілінген.
Көріп едім көзіммен,
Бұрынғы өткен заманды,
Аш қасқырдай жалаңдап
Араны ашқан адамды
Би,болысқа сайлады
Көбік ауыз наданды.
Айырады ол қайтып
Арам менен адалды.
Жұртшылыққа келетін
Пайда менен залалады.
Нашарға жала жабатын,
Ақшасын ала шабатын,‑
Байлары болды жалақор,
Байдың сөзін ұнатқан.
Кедейді зар жылатқан,‑
Ұлығы болды алақол.
Ақшасыз аузын ашпайтың
Әділдікке баспайтын,‑
Билері болды парақор.
39
Біз секілді бірлесіп,
Бір тілектес тұрмаған.
Шенгеқұмар бақ-күндес,
Ел санатын құрмаған.
Сайлау болса шабысып
Бірін-бірі ұрлаған.
Ауызы қыйсақ болса да
Бай сөйлесе тындаған№
Келемеждеп, кекетіп
Кедейге мойын бұрмаған.
«Мал құлағы саңырау»
«Өзімен кетсін сұм заман».
Біз сайлаған сотымыз
Бақытқа біздідастайды.
Нығайтады достықты
Ел бірлігін ашпайды
Алдына келген билікті
Қара қылды жарғандай
Қақ айырып тастайды.
Кішіпейлі,кең ойлы
Сот болдым деп аспайды.
Партияның жолынан
Табанан қия бастайды.
Ленин туы – аспандай,
Саясында өскен ел
Аспанға жуық асқардай.
Коммунизм жолына
Екпіндеп елім басқандай.
Бейбітшілік – жеңістің
Қызыл туы қолымды
өнер , білім бақытым,
бар әлемнен асқандай.
40
Жетістік пен таьыстың
Бір ширегін жазсам да
Болар еді дастандай.
Ел сайлауы жасасын, -
Қуанышты салтанат.
Өрлеп берсін бағымыз
Бір сағаттан бір сағат!
1951
41
Әйел күні
Әйелдің күні туып,атқан таңы,
Сөнбейді мәңгі жанған бақыт шамы.
Советтік дәуірінде дәурен құрып,
Қапысыз кемеліне келген шағы.
Күнелткен бұрынғы әйел күншілдікпен,
Көрмеген қызық дәурен тіршіліктен.
Тастанды тоқал қатын отын-сушы
«Күң қатынсың» деген де сөзге іліккен.
Немесе онда әйелді малға сатқан,
Болмаса мыңнан бір теңін тапқан.
Көпшілігі қос қатын ап қоршылықта
Адамадай тұтқындалып орда жатқан.
Ғалым боп бүгінгі әйел ғылым тапқан,
Ту алып,тұлпар мініп жауға шапқан.
Қыс кетіп,жазы шығып,көлге жүзіп,
Көлбеңдеп жыл құсындай сылаң қаққан.
Ентелеп еңбек десе шыңға өрлейді,
Түскелі қол-аяқтан бұғау қапқан.
Айды өбіп,күнді құшсаң еріктісің,
Болдым деп бақытты ана енді мақтан.
Бақытты заманда қскен келін,қызым,
Олардан артық сенің басқан ізің.
Еңбегің өскен сайын өрге сілтеп
Басталды ұлы құрылыс коммунизм.
Жетпістің жетеуіне толған жасым,
Ел үшін еңбек етсем ықыласым.
Коммунизм сәулесі көрінген соң
Өнерім бұрынғымнан тіпті басым.
Ерлермен озат шыққан бірлесемін,
Жасарып қайта жасап күнде өсемін.
Мызғымас бейбітшілік туын ұстап
Әлемге нұрын жайып тұр көсемім.
1952
42