Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
олимпиада по удмуртскому.doc
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.07.2025
Размер:
99.33 Кб
Скачать

УДМУРТ ЭЛЬКУНЫСЬ ДЫШЕТОНЪЯ НО НАУКАЯ МИНИСТЕРСТВО

2013-тћ ар

9-тћ класс

Удмурт кылъя улоскуспо олимпиадалы юанъѐс

I. Текстэз лыдњыса валан (лыдњиськон).

ТЕСТ

Шонер веранъёсты Ш пусэн тодмосты, янгышъёссэ – Я пусэн.

1. Иван Белослудцев – Удмурт кун университетысь удмурт факультетысь студент, «IB&4CP» группаысь кырњась.

2. «Аль-Джазира» телеканал «Пичи калыкъёслэн «Евровиденизы» ӵошатскон сярысь сюжетсэ Ваняен тодматыса кутскиз.

3. «IB&4CP» инди-поп стилен кырњась удмурт группа 2012 арын куартолэзе Павел Поздеев продюсерлэн кичќлтэмезъя кылдӥз.

4. Пиосты Испание нуись-вайись адями – Антон Янцен – Ижысь крезьгур улонэн 15 ар ӵоже выре ини.

5. «Тау тыныд» кырӟан – кунгож сьӧры вузаны дась продукт, нош татын, Ижын, ӟуч кылын кырӟась рок-командаосты кылзӥсьёс сое дунъяны уз быгатэ.

6. Удмуртъёс пӧлын Ванялэн творчествоез, Николай Анисимовлэн кырӟанъёсыз кадь ик, трос калыклы валамон но ярамон уз луы.

7. Иван Белослудцевлэн «Тау тыныд» кырӟанэз аспӧртэмлыко, экспериментлы укшась, выль крезьгур ќръёсын тунсыкъяськись калык сое туж дунъя.

8. «IB&4CP» группалэн концерт радъян понна кырӟанъёссы ӧжытгес на.

9. Егитъёслэн «IB&4CP» группазэс азьланьтыны, крезьгур альбом гожтыны мылкыдзы быремын, малы ке шуоно коньдон ќвќл.

10. Озьыен, ми дунне пыдэсын ум улћське, асьме дорын тодмотэмез но тунсыкоез будэ.

II. Лексика но грамматика удысын быгатонлыкъѐс.

Сётэм кылъёсты радызъя текстысь буш интыосы шонер формае пуктылыса гожты: ке, њуски, љутскыны, ческыт, адями, луыны, туж, палэзь, куддыръя, озьы. Кылъёслэн радлыксы сураса сётэмын.

Уг, уг валаськы та ______________! Кызьы кизы ________________ сыџе чебер мае ке коралтыны?.. Бен, што ________________, што адями. Учкиськод _________________, ачиз _________________ чебер, оскалтћськод ке – чырс. Нош _________________ учкымон ик ќвќл, веръяськод но – _______________. Улонын но _________________, ява. Палэзь _________________ но, адямиос но пќртэмесь _________________ вылэм.

Е. Загребин.

III. Сѐтэм югдуръя веран.

2012 арын 5-7-тћ куарусёнэ Венгриын дуннеысь вань финн-угор калыкъёслэн ќтчамзы ортчиз. Нош 14 толсуре Ижкарын удмурт калык аслаз ќтчамаз люкаськиз. Финн-угор конгрессын но Удмурт кенешлэн ќтчамаз но трос вераськемын вал кылэз но калыкез утён сярысь. Тодосчиосты но, дышетћсьёсты но, огшоры адямиосты но тужгес сюлэмшугъяськытэ удмурт кылын вераськисьёслэн лыдзылэн кулэсмемез. 2009-тћ арын ЮНЭСКО-лэн ќнерчиосыз-экспертъёсыз удмурт кылэз бырись кылъёс пќлы пыртћзы.

Тон но быгатћськод та вераськонэ пыриськыны но аслэсьтыд малпанъёстэ, дэмланъёстэ шараяны.

Кызьы тон малпаськод, кызьы удмурт кылэз утьыны луоз? Кыџе ужрадъёс егитъёс пќлын удмурт кылэз вќлмытыны юрттозы? Гожты аслэсьтыд малпанъёстэ, мылкыдъёстэ но дэмланъёстэ. Ужез быдэстыкуд тыршы:

● удмурт кылэз утёнлэсь кулэлыксэ пусйыны;

● кылэз утёнъя но вќлмытонъя дэмланъёстэ улонэн герњаса сётыны;

● текстэдлэсь люкетъёссэ радызъя, бќрсьысь бќрсе, ог-огенызы герњаса сётыны;

● предложениосысь кылъёсты удмурт синтаксислэсь катъёссэ (законъёссэ) лыдэ басьтыса радъяны;

● текстлэсь лексикая, грамматикая но синтаксисъя узырлыксэ но пќртэмлыксэ чакланы;

● веранлэсь лексикая, фонетикая, грамматикая но синтаксисъя шонерлыксэ чакланы;

● орфографилэсь но пунктуацилэсь куронъёссэ лыдэ басьтыны.

Соседние файлы в предмете [НЕСОРТИРОВАННОЕ]