11.Билет.

1,Өлшеу құралдарының метрологиялық сипаттамасы — өлшеу нəтижесі мен қателігіне əсер ететін өлшеу құралдарының қасиеттерінің бірі. ӨҚ əр түрі үшін өздерінің метрологиялық сипаттамалары орнатылады. Нормативті- техникалық құжаттармен орнатылатын метрологиялық сипаттамалар метрологиялық сипаттамалармен қалыптастырылатын, ал тəжірибемен анықталатындар – негізгі метрологиялық сипаттамалар деп аталады.Метрологиялық сипаттамаларға түрлену функциясы. өлшеу құралының қателігі, сезімталдығы, шкала бөлінуінің бағасы, сезімталдық табалдырығы, өлшеу диапазоны, көрсеткіш вариациясы жəне т.б. жатады. Жұмыс кезінде олар12 қаншалықты ұсталып, тұрақты болса, өлшеу құралының көмегімен алынатын нəтижелер нақтарқ болады. Түрлену функциясы (түрленудің статикалық сипаттамасы) — өлшеу құралдарының кіріс жəне шығыс сигналдарының ақпараттық параметрлері арасындағы функционалдық тəуелділігі. Өлшеу құралы үшін алынатын жəне ғылыми-техникалық құжаттамада орнатылатын түрлену функциясын номиналды функция деп атайды. Түрленудің номинал статикалық сипаттамасы кіріс шама мəнін шығыс мəні бойынша есептеуге мүмкіндік береді. Олсалыстырмалы, кестелік немесе графиктік түрде берілуі мүмкін. ӨҚ қателігі — өлшеу құралының көрсеткіші мен өлшенетін шаманың шын мəні арасындағы айырмасын анықтайтын маңызды метрологиялық сипаттама. өлшеу үшін көрсеткш ретінде оның номинал мəні алынады. ӨҚ сезімталдығы — осы құралдың шығыс сигналының өзгерісінің өлшенетін шаманың өзгерісіне қатынасымен анықталатын қасиеті. Абсолюттік жəне салыстырмалы сезімталдық бар.

Мөлшерленетiн метрологиялық мiнездемелер - нормативтiк құжатпен орнатылатын өлшеу құралдарының метрологиялық мiнездемелерiнiң жиынтығы. Осы жиынтықты құрайтын мөлшерленетiн метрологиялық сипаттамалар ӨЖ-нің нақты қасиеттерін  қамтып көрсету тиiс және олардың номенклатурасы қойылған өлшеу міндетін орындау үшін қажетті ӨЖ-нің жұмыс шарттарында өлшеу қателігінің құраушысын бағалау үшін жеткілікті болуы қажет. ӨЖ-нің мөлшерлелетiн метрологиялық мiнездемелерiнiң ортақ тiзiмi, олардың ұсынысының формасы және мөлшерлеудiң әдiстерi ГОСТтармен бекiтiледi. Оған кiре алады: •  өлшеу шектерi, шкала шектері; • аналогтық құралдың бiрдей өлшемдi межелiгiн бөлу немесе көпмәндi өлшемдi бөлуді бағалау, бiрқалыпты емес межелiк кезінде - ең төменгi бөлу бағасы; •  шығыс коды, код разрядтарының саны, ең кіші разрядты сандық ӨЖ-нің нақтылы бағасы; •  бiр мәндi өлшемнің номинал мәні, өлшеу түрлендiргiштерінің өрнектеуiнiң номиналды статикалық мiнездемесi; •  ӨЖ қателігі; •  аспаптың немесе түрлендіргіштің шығыс сигналының көрсеткіш вариациясы; •  өлшеу құралының толық кіріс кедергісі, өлшеу түрлендіргіштің толық шығыс кедергісі; •  өлшеу түрлендiргiшінің немесе өлшеуіштің шығыс сигналының информативтi емес параметрлерi; •  ӨЖ динамикалық мінездемесі; әсер ету функциясы. Өлшеу құралдарын пайдалану кезінде метрологиялық мiнездемелерден басқа метрологиялық емес мінездемелер де маңызды: сенiмдiлiк көрсеткiштерi, электртөзімділік, оқшаулау кедергісі, климаттық және механикалық әсерлерге орнықтылық, жұмыс тәртiбiн орнату уақыты, тағы басқалар.

2. Дәл қазіргі кезде тиристорлық түрлендіргіштердің әр түрлі схемасы істелген және соның негізінде басқарылатын электржетегінің жүйесі.

Өнеркәсіпте комплектті тиристорлық электржетектер игерілген.

Тиристорлық түрлендіргіштер қызметтері бойынша бөлінеді:

- қозғалтқыш қоректендіру үшін;

- қоздыру орамасын қоректендіру үшін.

Орындалуы бойынша тиристорлы түрлендіргіштер

реверсивті емес

- реверсивті болып екіге бөлінеді.

3. Қан қысымының инвазия өлшемдерiнiң құралдары Қанның қысымы инвазия өлшемдерiнiң қолдану құралдары хирургиялық жолмен қаралу керек, жүректі – қолқалы жүйеге катетердiң соңында орналастырылған ықшамдалған датчик немесе сыртқы қысым датчигiне гидравликалық жүйе арқылы қосылған катетер жүргiзiледi. Катетер қан ағынына кіруі үшiн қолайлы жұқа иілгіш тұрбасы болады.

13.5-шi сурет. Инвазия өлшемдерiнiң қан қысымы үшiн орнату схемасы: Л - қысым өлшемiнiң нүктесi; I - катетер; 2-үш жүрiстi кран; 3 - датчиктiң камерасы; 4 - қысым датчигi; 5 - кабел; 6-төсек жанындағы монитор; 7-екi жүрiстi кран; 8 - тұрба; 9 - жуу ерiтiндiсi үшiн резервуар; 10-резеңке груша; 11 - шұра; 12 - өлшегiш блок