Талқылайтын сұрақтар

1. Халықаралық еңбек бөлінісі және елдің бәсекелестік қабілеттілігі.

2. Салыстырмалы артықшылықтар теориясы.

3. Сыртқы экономикалық қызметті реттеудің мақсаттары мен құралдар.

Анықтамалар мен ұғымдардан жұп құрыңыз:

а)- жиынтық өнім көлемі неғұрлым жоғары болады, егер әр тауарды өндіру сәйкесінше сол елде ауыстырмалы шығындар аз болғандағы теория;	А. Протекционизм.
б) – сатып алынған құрал-жабдықтарды қолдану үшін технологиялық білімдерді ұсыну;	Б.Экономикалық интеграция.
в) –басқа тауарды экспортқа сату үшін итермелейтін елге импорт тауарының қанша керектігін көрсететін көрсеткіш;	В.Тіке инвестициялар.
г)- ішкі және дүниежүзілік нарықта тауарға сұраныс пен ұсыныстың бір мезгілде теңесуі;	Г. Квота.
д) – жалпы елдің немесе ел топтарының белгілі тауар экспорт және импорт бағасының қатынасы;	Д. Сауда шарты.
е) –сала арасында қозғала алмайтын өндіріс факторы;	Е. Патент.
ж) –ішкі нарықты шетелдік бәсекелестіктен қорғайтын мемлекеттік саясат;	Ж. Тауар маркасы.
з) – тауар өндірушінің жекеленуінде қолданылатын белгілі бір ұйымның символы;	З. Инжиниринг.
и) –экспорт және импортқа шектеу қоятын шама;	И.Жалпы тепе-теңдік.
к) – шетелдік инвестиция объектілеріне бақылау жасауға құқығы бар инвестиция;	К.Салыстырмалы басылымдылық теориясы.
л) – шаруашылық механизмдердің жақындауына әкелетін, елдердің экономикалық өзара қатынас процесі;	Л. Спецификалық өндіріс факторы.
М)- ойлап табушыға және оның ойлап шығарғанына монополиялық құқығын бекітетін куәлік.	М. Өзара сұраныс.

Келесі пікірлер дұрыс па:

1.Меркантилистер тауар экспортын шектеу керек деп санады.

2.Абсолютті салыстырмалы теорияның авторы Д.Рикардо.

3.Факторлар иесінің экономикалық жағдайы, тұтынудағы экспорт және импорт тауарларының қатынасына байланысты.

4. Халықаралық сауданың негізгі көлемі дамыған елдердің еншісінде.

5.Дамушы елдерге ішкі сауданы диверсификациялау керек.

6. Сауданың шарты серіктестіктердің бір-бірінен сауда қатынасқа түсуге тілек білдіру деңгейін көрсетеді.

7.Салааралық сауда барлық өндіріс факторларының иелерінің табысын азайтады.

8.Протекционизм көп жақты бола алмайды.

9.Тариф-бұл бюджеттік табыстардың қайнар көзі.

10.Патент-бұл авторға берілетін құқық.

Есепті шығарыңыздар

1. Елдердегі бидайға сұраныс функциясы X/QD=100-20P;

Елдердегі бидайға ұсыныс функциясы QS=20+20P;

а) Х еліндегі импортқа сұраныс функциясының түрін анықтаңыздар, импорттың сұраныс сызығының суретін салыңыздар.

Сыртқы сауда жоқ болған жағдайдағы бидай бағасы қандай?

б) У еліндегі экспорттық ұсыныс функциясын анықтаңыздар. Экспорттық ұсыныс сызығының суретін салыңыздар. У еліндегі сыртқы сауда болмаған жағдайда бидай бағасы қандай?

в) Х және У елдері өзара сауда жасайды, көліктің шығындары 0-ге тең, сауда көлемі және бидайдың әлемдік бағасы қандай болады?

2. Сыртқы саудадан кім көп ұтатынын анықтаңыздар: экспорттаушы елддегі тұтынушылар, импорттаушы елдергі өндірушілер, импортпен бәсекеге түсетін салалар, жас өндіріс салалары, экспорттық бағыттағы салалар.

СДЖ арналған тапсырмалар

1. Әлемдік сауданың қазіргі түрлері:

A) әлемдік нарыққа қатысу;

B) халықаралық еңбек бөлінісінің терең нәтижесі;

C) тауарларды экспорттау;

D) халықаралық еңбек бөлінісінің терең нәтижесі және жекелеген елдердің белгілі бір тауар түрін өндіруге мамандануы;

E) жекелеген елдердің белгілі бір тауар түрін өндіруге мамандануы.

2. Протекционизм:

A) шетелдік конкуренциядан отандық кәсіпкерлерді қорғау;

B) ашық экономика саясаты;

C) демпингіден қорғау үшін қажет саясат;

D) тек жабық экономика саясаты;

E) әскери шектеу саясаты.

3. Ғаламдық экономика тенденцияларына кіреді:

A) ғаламдық нарықтық кеңістіктің өсуі;

B) халықаралық ынтымақтастық және өндірісті интерұлттандыру;

C) өндірісті интерұлттандыру;

D) халықаралық ынтымақтастық;

E) жиынтық әлемдік шаруашылық қатынастардың дамуы.

4. Жүйеге келтірілген кедендік салымдардың тізімі:

А) акциздер;

В) жиылымдар;

С) кедендік тариф;

Д) салықтар;

Е) төлемдер.

5. Әлемдік шаруашылық - бұл:

1. әлемдік шаруашылықтағы ауыр өнеркәсіптердің бірлесуі;

2. барлық мемлекеттердің бір-бірімен ара қатынаста болатын шаруашылық;

1. бір-бірімен тауарлы-ақша қатынастарымен байланысқан, егеменді ұлттық мемлекеттердің жиынтығы;

3. аймақтық шаруашылықтардың байланыстылығы;

E) әлемдік масштабта өндіріс негізінде бірлескен мемлекеттер.

6. Протекционистік саясаттың тарифтік реттеу түріне жатады:

1. ерікті экспортты шектеу;

2. сыртқы сауда жүйесін лицензиялауды енгізу;

3. экспортты субсидиялау;

4. сыртқы экономикалық қызметті ырықтандыру;

E) кеден баждарын белгілеу.

7. Халықаралық экономикалық қатынастардың керекті формасына

төмендегілердің қайсысы жатпайды?

1. валюта-несиелік қатынастар;

2. капитал қозғалысы;

3. халықаралық сауда;

4. әлеуметтік қатынастар;

E) жұмыс күшінің миграциясы.

8. Сыртқы сауда саясаты нені білдіреді?

1. әлемдегі барлық елдердің арасындағы жүретін тауар айналымы;

2. аталғандардың барлығы;

3. әлемдегі барлық елдердің арасындағы жүретін қызмет алмасу;

4. отандық экономиканы қорғауға бағытталған саясат;

E) мемлекеттің басқа елдермен сауда қатынасына арнайы бағытталған іс-әрекеті.

9. Сыртқы экономикалық іс-әрекеттерді шектеудің тарифтік емес

кедергілеріне нелер жатады?

1. максималды, минималды, жеңілдетілген салымдар (тарифтер);

2. кедендік салымдар, экспортқа тікелей қаржылай көмек беру;

1. қаржылай көмек;

3. жеке тауарлар экспорты мен импортына қойылған көлемдік шектеулер (квоталар), сыртқы экономикалық істердің белгілі бір түрлеріне мемлекеттің монополиясы;

E) демпинг, экспорттық несиені мемлекет тарапынан сақтандыру.

10. Халықаралық еңбек бөлінісі неге байланысты дамиды?

А) елдің салыстырмалы артықшылығына;

В) капиталдың ауып-жылжуына;

С) жұмыс күшінің көшіп-қонуына;

Д) елдің абсолютті артықшылығына;

Е) өндірушілердің оқшаулануына.

11. Халықаралық экономикалық қатынастардың негізгі формаларына не жатпайды?

A) халықаралық сауда;

B) халықаралық жұмыс күші;

C) капитал тарту;

D) халықаралық қаржы және валюта нарығы;

E) экспорт және импорт.

СӨЖ арналған бақылау жұмысы

1. Халықаралық еңбек бөлінісіндегі ҚР орны.

2. Жаһанданудың қазіргі тенденциялары.

Қолдануға қажетті әдебиеттер тізімі Экономикалық теория. Ә.Әубәкіров, Б.Б.Байжұмаев, Ф.Н. Жақыпова, Т.П.Табеев: Оқу құралы. Алматы: Қазақ университеті, 1999. Экономикалық теория негіздері. Ә.Әубәкіров, Досқалиева С.Ә., Байжұмаев Б.Б., Жәйшибеков Ж.Қ.: Оқу құралы. Алматы: Санат, 1998. Жалпы экономикалық теория: Шеденов Ө.Қ., Байжомартов У.С., Жунісов Б.А., Комягин Б.И.: Оқулық. Алматы-Ақтөбе, 2002. Әкімбеков С., Баймухаметова А. Экономикалық теория: Оқу құралы. Алматы, 2002. «Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан» ҚР президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауы. Алматы, 2007, 28 ақпан. «Қазақстан әлемдегі бәсекеге қабілетті 50 ел қатарына кіру стратегиясы» ҚР президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауы. Алматы, 2006. «Қазақстан өз дамуындағы серпіліс жасау қарсанында» ҚР президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауы. Астана, 2006. 2 наурыз. «Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және саяси жедел жаңару жолында» ҚР президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауы. Алматы: Атамұра, 2005. 48-б. Елемесов Р.Е. Переходная экономика: проблемы методологии и теории.- Алматы, 1998. Қашықов Ш., Нұрғалиев Ө. Экономикалық негіздері: Оқулық.ҚарМТУ, 1997. Нұрғалиев Ө. Экономикалық теория. 106 сұраққа жауап тестілер, жаттығулар, есептер. Қарағанды: ҚарМТУ, 2003. С.С. Мәуленова, С.Қ. Бекмолдин, Е.Қ. Құдайбергенов. Экономикалық теория: Оқу құралы. Алматы: Экономика, 2004. Темірбекова А.Б. Экономикалық теория: Оқу құралы. Алматы: «Экономика», 2008. Рыночная экономика Казахстана: проблемы становления и развития/ Под ред. М.Б. Кенжегузина. В двух томах. А., 2001. Мамыров Н.К., Ихданов Ж. Государственное регулирование экономики в условиях Казахстана: теория, опыт, проблемы. А., Экономика,1998. Лемешевская Л.В. Экономическая теория.Тесты, ситуации, задачи: Учебное пособие/Мн.: Книжный дом; Мисанта, 2005. Борисов Е.Ф. Экономическая теория: Учебник М.: Юность, 1997. Руководитель авторского коллектива и научный редактор профессор Сидорович А.В. Курс экономической теории. Общие основы экономической теории, микроэкономика, макроэкономика, переходная экономика: Учебное пособие. М.: МГУ им. М.В. Ломоносова: Изд-во «ДИС», 1997. Мельдаханова М.К. Занятость населения и экономический рост: методология, стратегия и механизм регулирования А., 1999 Региональная политика Республики Казахстан: экономический механизм реализации. А., 1998. Нурланова Н.К Формирование и использование инвестиций в экономике

75