3.4. Металлдарды қысыммен өңдеу үшiн машиналар және құралдар

Металлдарды илемділікті өңдеуi үшiн балғалар, баспақтар және сығымдағыш білдектер қолданылады. Балғалардың келесi түрлерi танып бiледi: еркiн с оғу үшiн (бу-әуе, әуе, тұтқалы, серiппелi) және соғу үшін қалыптарда (бумен, бу-әуе екi жақты әсерi, беретiнi фрикциялық дисктермен құлаулар және тағы басқалар). Ұстаханалы баспақтар келесi түрлерге бөледi: кесу үшiн, механикалық қалыптарда соғу үшін, ұсталы гидравликалық, бұрандалы ию үшін.

Баспақтар қалыптау үшiн қосиінді, эксцентрикті, тартуға; гидравликалық баспақтарға жеке, екi есе шығын, үш еселi әсердегi, гидравликалық жастығы бар диафрагмалардың қалыптауы үшiн, керу үшiн жіктеледі. Сонымен бірге оларға сығымдағыш білдектер жатады. Негiзгi ұсталық саймандарға жататындар: (2-сурет) ұстахана кенелерi ұсақтат, үтiктеу, шеге жасаушының шеберханасы, ұстахана формасы және әр түрлi төс, қол балғасы, қашау, ойғыш, ұстахана құралбілік, аспап.

2 Сурет. Қолмен соғу үшін қалыпты құрал

Қосалқы құралдарға жататындар: сүймен болаттан жасалған тамшылатқыш және шөтке шұңғыл және кәдiмгi күрек, iлмек тағы басқалар.

Ыстық металлдарды қысыммен өңдеу үшiн негiзгi аспап - бұл арнайы ұстахана балтасы, жалғама, толтырма материалы, үтiктеу, астына қоятын дақпырт, ойғыш, артық қысым, сонымен бiрге (3 сурет) ұстахана кенелерi.

3Сурет. Еркiн механикалық соғу үшiн ұсталық құрал

Сығу - бұл арнайы аспаптардың қолдануымен қалыңтыр металлдың қалыптауы.

Сығымдау- қалыңтырлы металдың ағашты немесе металлды модельдері анықталған, басқышты белдіктің айналдырықты шпиндельде, арнайы құралмен қолданумен пішіндеу. Басқыш білдектердің екi түрін танып бiледi: люнетпен және айқастырма суппортымен.

Қалыңтырлы материалдың сығуы сығымдағыш (4, а, ә сурет) деп аталатын қол немесе суппорт аспабы көмегiмен орындау. Қол сығымдағышы болаттан жасалған немесе қаламдардың әртүрлi формасымен жез шыбықшасынан үрлейдi - (4, б сурет) әрлеу және дөңгелектелген.

а ә

б

4 Сурет. Сығуды (а, ә) және қол сығымдағышты құрал (б) сұлбасы

Сығымдау кезде басқыш білдектерде келесi түрлерi модельдерін қолданады: қуысты, құрама және эксцентрикті. Модельдер шойынды, жезді немесе алюминиді, болатты, ағашты бола алады.

Бақылау сұрақтары.

1.Қандай материалдарды өңдеу қол ыстық ұстахана деп аталады?

2. Қандай бөліктерден ұсталық көрiктен тұрады?

3. Нені ұсталық көрік өзіне ұсынады?

4. Қолды орындалатын ұсталықты операцияларды Сiз бiлесiз?

5. Қандай металлдың өңдеуi механикалық ыстық деп аталады?

6. Қандай металлдарды қысыммен өңдеу суық деп аталады?

7. Пiшiлген затының формасының өзгерiсi қалыптау процесстерiнiң неткен күйiнделер материал және оның тұтастығының бұзушылығының бөлiмшесiз өндiрiп алады ?

8. Қандай құралдар ұсталықты категорияға жатады?

9. Қандай құралдар ыстық металлдарды қысыммен өңдеу үшiн қолданылады?

10. Қандай балғаларының түрлерi Сiзге белгiлi?

1- есеп

Сiзге соққыға жаңа қалып орнату қажет, қалай Сіз бұны жасайсыз?

2- есеп

Сiз металл құрылымының жағымсыз өзгерiстерi көрiкте қыздыруда бола алғанын бiлесіз. Бұл өзгерiстер қандай, және оларды қыздыруды аяқтауды мерзiмге алдын ала сақтап қалуға болады ма?