Вегетативное возобновление леса.
Натуральнае ўзнаўленне лесу – біёлага-экалагічны працэс утварэння новага пакалення лесу натуральным шляхам (без умяшальніцтва чалавека). Яно адбываецца пад полагам лесу і на высечках (гарах, пустках, прагалінах).
Віды натуральнага ўзнаўлення лесу:
1) насеннае – узнаўленне, пры якім маладое пакаленне лесу ўтвараецца з насення; 2) вегетатыўнае – утварэнне маладога пакалення лесу з пнёвых парасткаў, каранёвых атожылкаў або парасткаў; 3) змешанае.
Катэгорыі ўзнаўлення лесу ў сувязі з высечкамі:
1) папярэдняе – узнікае пад полагам лесу да яго высечкі; 2) спадарожнае – узнікае пад полагам лесу ў выніку паступовых ці выбарачных высечак; 3) наступнае – узнікае на высечках пасля выразання дрэвастою.
Вегетатыўнае ўзнаўленне. На вегетатыўнае ўзнаўленне (у першую чаргу пнёвыя парасткі) уплываюць наступныя фактары:
1) святло, цяпло, вільгаць – неабходныя для абуджэння спячых
пупышак;
2) таўшчыня пня – парасткаў больш на тонкіх пнях;
3) узрост высякаемага дрэва – парасткаў больш на пнях маладзейшых дрэў (табл. 36);
4) умовы жыцця – дрэвы ніжэйшых класаў банітэту (III–IV) любога лісцевага дрэвастою, а таксама дрэвастоі нізкапрадукцыйныя валодаюць больш высокай парасткавай здольнасцю;
5) сезон высечкі, вышыня пня, якасць зрэзу – найлепшая якасць парасткаў будзе пры зімовай высечцы дрэў, вышыня пня павінна быць не больш за 1/3 дыяметра, а зрэз павінен быць нахіленым або роўным.
Асноўныя характэрныя прыкметы дрэў і дрэвастояў парасткавага паходжання. Дрэвастоі парасткавага паходжання можна вызначыць па:
– дрэвавай пародзе;
– характары размяшчэння дрэў па плошчы;
– форме ствала і кроны;
– хуткасці росту ў першыя гады жыцця (парасткі бярозы растуць у 10 разоў, асіны – у 15 разоў, клёна – у 30 разоў хутчэй за самасеў);
– аднабокай скучанасці каранёў;
– памеры, форме, апушэнні лісця;
– наяўнасці мацярынскіх пнёў або іх рэшткаў;
– будове гадавых кольцаў (памяншэнне іх шырыні ад цэнтра да перыферыі).
Вегетатыўнае ўзнаўленне лесу мае практычнае значэнне ў выпадках:
– калі неабходна хутка атрымаць узнаўленне лесу, каб не адбылося забалочванне ўчастка;
– калі насеннае ўзнаўленне немагчыма ці адбываецца марудна;
– закладкі плантацый для вырошчвання лазы на прут.
Виды рубок ухода. Цели и задачи отдельных видов рубок ухода.
Рубки ухода – уход за лесом, осуществляемый путем удаления из насаждений нежелательных деревьев и создание благоприятных условий для роста лучших деревьев главных пород, направленный на формирование высокопродуктивных качественных насаждений и своевременное использование древесины.
Рубки ухода обычно проводятся с расчетом на возможность получения прибыли при реализации заготовленной древесины, но в молодых древостоях при осветлениях и прочистках проводимые рубки не окупаются.
В зависимости от возраста насаждений (на момент проведения) осуществляются следующие виды рубок ухода: осветление, прочистка, прореживание и проходная рубка (таблица).
Заканчиваются рубки ухода в хвойных и твердолиственных насаждениях семенного происхождения за 15 лет до возраста РГП, а в мягколиственных и твердолиственных вегетативного происхождения – за 7 лет до РГП.
При осветлении решается задача формирования целевого состава древостоя, при прочистке – улучшение состава, регулирование густоты и размещения деревьев в насаждении; при прореживании – формирование правильного ствола и кроны лучших деревьев; при проходных рубках – создание благоприятных условий для увеличения прироста древесины и естественного возобновления целевых пород.
При проведении всех видов рубок ухода решается задача улучшения санитарного состояния насаждений путем вырубки сухостоя, поврежденных и ослабленных деревьев. К основным нормативам (организационно-техническим элементам) рубок ухода относятся: метод рубок ухода, отбор деревьев на выращивание и в рубку, интенсивность рубок ухода, повторяемость рубок ухода, очередность проведения рубок ухода, способ рубок ухода, сезон проведения рубок ухода + технология лесосечных работ, очистка мест рубок.
Основными задачами рубок ухода являются:
формирование целевого породного состава, густоты и структуры насаждений, товарных качеств древесины;
повышение качества, биологической устойчивости и биологического разнообразия древостоев без понижения их селекционно–генетического потенциала;
сохранение и усиление природоохранных, водозащитных, санитарно–гигиенических и других свойств леса;
своевременное использование древесины в процессе выращивания лесов и сокращение сроков выращивания технически спелой древесины;
предупреждение накопления в лесу излишнего сухостоя, валежника и другой поврежденной древесины.