Сұрақтың дұрысқойылуы

Сыныптасын жәнеөзін-өзі бағалау

Кері байланыстықамтамасыз ету

Оқушымен біргекритерийлерді талдау.

Оқушының өзін-өзі бағалауын дамыту

Білім беруде акт қолдану

Ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың (АКТ) дамуы білімді бағалау және пайдалану жүйесін де уақтылы өзгертіп отыруды талап етеді. Осыған байланысты білім беруде қолданылатын әдіс-тәсілдер, әдістемелер, технологиялар жаңартылып отырады. Мысал үшін Ұлыбританияда мұғалім мамандығын таңдап алған бүгінгі жастардың, өздерінің болашақоқушылары сияқты, жеткілікті дәрежеде сандық сауаты бар, себебі ол өмір жағдайларының барлықаспектілерінде жаңа технологияның бар мүмкіндіктерін пайдалана отырып, сандық технологиялармен үнемі өзара әрекеттесетін ұрпақ өкіліне жатады. ақпараттар мұғалімдерге оқыту барысында ғылыми жетістіктерді пайдалану, оқытуды жетілдіру мақсатында

жаңа сандық технологияларды қолдану бойынша көмек көрсетуге арналған.

Білімсалалары

Рефлективті кәсіпқойды даярлау жеке тұлғалық, жалпы мәдени білімділікті, кәсібипедагогикалық, тәжірибелік шеберлікті, сыныпта практикалық зерттеу жүргізу тәжірибесінжәне әлеуметтік, мінез-құлықтық ғылымдар саласындағы зерттеулерді білуді қажет етеді. ОсыБағдарлама оқу мен білім беру үдерісінің ғылыми-теориялық білімдерінің тәжірибелік сабақтарнәтижесінде алынған тәжірибелік білімдерден айырмашылығына ерекше көңіл аударады. Бұл ретте мұғалім даярлығының

88

жеткілікті түрде біліп, химиятуралы практикалық түсінігі болады. Мысал үшін, Ұлыбританияда аталған сапалық белгілер бакалавриат дәрежесінде, сонымен қатар химия саласында дипломнан кейінгі білім беру деңгейіндегі оқу барысында жетілдіріледі. Орта мектептегі 11 жастан 18 жасқа дейінгі оқушыларға арналған химия пәні бойынша білім беру бағдарламасының мазмұны оқушылардың нақты жас ерекшеліктеріне сәйкес түсінікте ұсынылып, ұғындырылады. Химия пәні мұғаліміне оқытылатын пәнді білу, химияда қолданылатын түйінді ұғымдарды, теориялар мен шараларды түсіну қажет. Оныңүстіне жаратылыстану ғылымдарының мұғалімдері зерттеулер жүргізудің ерекшелігін, теориясы мен әдістемесін түсінуі керек. Алайда пән мазмұнын жан-жақты білу мұғалімнің біліктілігінежәне оқушылардың оқу нәтижелілігіне кепілдік бермейді. Осылайша, жаратылыстану ғылымдарымұғалімінің біліктілігі педагогикалық білімдерді дамыту қажеттігін көрсетеді.

Педагогикалық білімдер (ПБ)

Педагогикалық білімдер – білім берудің жалпы негіздерін, білім беру мақсаты мен міндеттерінбілуге негізделетін оқу мен оқыту үдерістері, тәжірибесі мен әдістері туралы терең білімділік. Кезкелген мұғалім үшін осы білімдер кешені қажетті болып табылады және оқушыны оқыту үрдісіне,сыныпты басқаруға, сабақты жоспарлау және өткізуге, оқушыларға баға қоюға қатысты мәселелердіқамтиды. Сонымен қатар ПБ құрамына сабақта қолданылатын тәсілдер мен әдістерді білу, мақсаттыаудитория сипаты, оқушылардың оқу материалын меңгеріп алуын бағалау стратегиясы кіреді. Білікті мұғалім оқушылардың білімдерді меңгеруінің және дағдыларды қалыптастыруының

90

көздейді. Осылайша, жаратылыстану ғылымдарының білікті мұғалімі абстрактілі ғылымиидеялар мен үдерістерді оқушылардың белгілі бір тобына бұларды өз бетімен зерттеу үдерісінқамтамасыз ете отырып ұсынатындай етіп, құрамдас бөліктерге бөле алуы тиіс.БПА нәтижелілікті қамтамасыз ететін аналогия, суреттеу, мысалдар, түсіндіру және көрсетуәдістерін қолдана отырып, білім беруде ғылыми идеяларды қолданудың тиімді, оңтайлы формалары болып табылады. Шын мәнінде, БПА оқушыларға ғылымды түсінікті жолмен көрсетудің әріұсынудың тәсілі болып табылады. Сонымен қатар білімдердің педагогикалық аспектісі мұғалімніңоқушылардың жекелеген тақырыптарды оңай не қиын меңгеруінің себептерін түсіндіруменқамтамасыз етеді. Бұл себептер кей жағдайларда білім алушылардың ғылыми тұжырымдамалардытүсінбеуімен, ал кейде әртүрлі жастағы және білім деңгейі әртүрлі оқушылардың мектепке өз наным-сенімдерімен немесе теріс ұғымдарымен келетіндігімен түсіндіріледі.

Технологиялық білімдер (ТБ)

Технологиялық білімдер – оқытудың қосалқы құралдары (бейне, желілік материалдар, сандықбұқаралық ақпарат құралдары және т.б.) туралы білім. Бұл білімдер технологиялық құрылғыларсаласындағы жеткілікті хабардарлықты да, оларды басқару үшін қажетті дағдыларға ие болудыда меңзейді.Сандық технологияларға қатысты алғанда осы білімдер операциялық жүйелер жәнекомпьютерлік аппараттық құралдарды білуді, сондай-ақ мәтіндерді теру мен түзетуге, электрондыкестелер құруға мүмкіндік беретін бағдарламалық құралдардың стандартты жиынтығын, браузерлер мен электронды поштаны пайдалана алу

92

қабілеті болып табылады.

Оның үстіне, ТБ құрамынаперифериялық құрылғыларды орнату және алып тастауды, бағдарламалық жабдықтау жүйелерін,құжаттарды құру және мұрағаттауды т.б. білу кіреді.

Білімдердің технологиялық аспектісі (БТА)

Білімдердің технологиялық аспектісі – технологиялық білімдер (ТБ) мен пәндік білімдердің(ПБ) өзара әрекеттесуінің тәсілін білу. АКТ қолдану заттар туралы толық түсініктің қалыптасуынаықпал етпегеннің өзінде, қазіргі заманғы инновациялық технологиялар заттар туралы жаңа, алуантүрлі түсінік қалыптастыруды және осы түсініктерді басқарудағы ауқымды икемділікті қамтамасызете алады. Мұғалім өзі сабақ беретін пәнді ғана емес, білім беру технологияларын қолдану арқылыосы пәнді жетілдіру тәсілдерін де білуі керек.

Мысалы, жаратылыстану ғылымдары саласында желі арқылы қолжетімді көптеген үлгілеулер(симуляциялар) бар. Үлгілеу (симуляция) олардың әрекет етуі туралы мәлімет алу үшін жаратылыстану жүйелерін немесе адам жүйелерін ғылыми үлгілеу үшін жиі қолданылады. Үлгілеу (симуляция) баламалы шарттардың және іс-әрекет жоспарларының болжамды шынайы әсерлерін көрсетуүшін қолданылуы мүмкін. Сондай-ақ үлгілеу нақты жүйе, оған қол жеткізу мүмкін болмауына байанысты қолданыла алмаған жағдайда немесе оның қолданылуы қауіпті болса не рұқсат етілмесе,жүйе енді жасалып жатқанда немесе мүлде жоқ болғанда қолданылады. Технологиялық педагогикалық және мазмұндық білім (ТПМБ)

Үш білім саласының қиылысу ортасында Технологиялық педагогикалық және мазмұндық білім(ТПМБ)

93