6. Тексеру сұрақтары

6.1. Жұмыс орнының метеорологиялық жағдайын ауа ортасының қандай параметрлерімен анықтайды?

6.2. Терморегуляцияға анықтама беріңіз.

6.3. Өндірістің қолайлы метеорологиялық факторларының мәндері қалай аталады?

6.4. Микроклиматтың нормалық құжаттарын атаңыз. Мұнда есепке не алынады?

6.5. Жұмыс орнының метеорологиялық жағдайын анықтау және оған мән берудің мақсаты?

6.6. Метеорологиялық жағдайды анықтау әдісі.

6.7. Психрометр аспабының жұмыс істеу принципі.

6.8. Ауаның абсолюттік ылғалдылығы деген не және оны қалай анықтайды?

6.9. Ауаның салыстырмалы ылғалдылығы деген не және оны қалай анықтайды?

6.10. Ассман психрометрінің құрылысы және өлшеу кезінде қалай қолданылады?

6.11. Анемометр құрылысы және ауа қозғалысын анықтау реті.

6.12. «Қолайлылық» дегеніміз не және ол қандай параметрлермен сипатталады?

6.13. Тиімді және баламалы-әсерлі температуралар қалай анықталады?

6.14. Баламалы-әсерлі температураның номограммасын қалай пайдаланады?

6.15. Жұмыс категориясына мінездеме беріңіз.

Ауа сынамаларын таңдау әдістері

№ 3 тақырыбы: Өндіріс орындарында ауанын шаң- тозанын анықтау

Уақыт – 3 сағат

Жұмыстың мақсаты:

Өндіріс залдарымен бөлмелеріндегі ауаның шаң-тозанын анықтау және зерттеу.

Керекті құралдар мен жабдықтар:

- сүзгі (шаң ұстағыш),

- ауа сорғыш,

- аналитикалық таразы,

- аллонж (ауа сорғыш сүзгі құралының негізгі бөлшегі).

Жұмыс мазмұны:

1.Ауадағы (өндіріс орындарындағы) шанды анықтаудың тәсілдерін оқып беру,

2.Экспериментті түрде ауадағы шаңның мөлшерін анықтау

3.Анықталатын шаң-тозаңның нәтижесін санитарлық нормамен салыстырып және одан қортынды шығару

Теориялық бөлім

Өндірісті тексеру, технологиялық процестерді, құрал-жабдықтарды, шикізаттарды, оларды тасымалдау мен өндеу жұмыстарынан басталады. Осы кезеңнің өзінде-ақ шаң-тозандардың химиялық құрамын байқауға болады. Бірақ шикі-заттар әртүрлі өңдеу сатысына түскенде одан пайда болатын шаңдар да өзгеруі мүмкін. Мұндай жағдайда, гигиеналық көзқарас бойынша анықтауға тура келеді. Мысалы, тозаңдағы кремний қос тотығының (Si O₂) ауадағы тозаңмен қосындысының құрамдарын анықтау.

Шикі затты технологиялық өңдеу кезінде ол қандай термомеханикалық, не басқа жолдармен өнделеді, осындай өндеу кезінде ауаға қандай азрозолдар тарайды, оның бәріне назар аударып, анықтап отыру керек. Сонымен қатар, технологиялық өндеу үзіліссіз бе, жоқ әлде үзіліспен бе, оған қосымша қолмен атқарылатын жұмыс бар ма? Бар болса оның адамға әсері қандай, бұғанды көңіл аудару керек. Тағы да, ауаға шаң толассыз тарап тұрама, жоқ әлде белгілі бір технологиялық процесстердің, не зерттеу үшін шөкім (проба) алу кезінде тарайма, не жұмысшылардың кезек алмасу кездерінде ауа тозаңданама, міне осының бәрі есепке алынады.

Адамдарының жұмыс істеу зонасындағы (деңгейіндегі) шандарды анықтау үшін, жұмысқа жақын манайдағы ауадан 1,6 м биіктіктегі деңгейден, ауаның пробасын алады. Шанның ауадағы тарау шамасын байқау үшін, пробаны әртүрлі бейтарап көністіктерден де (жұмыс орынынан 1-3-5 м шамасындағы көңістіктерден әрлі-берлі өтіп жатқан прохоттардан да алады. Проба алған кезде міндетті түрде сол орындағы ауаның температурасын, атқарылып жатқан жұмыстың қимылын, түрін, проба алу мезгілі қай уақытта болады, қанша уақытқа созылды, қандай жылдамдықпен ауа сорғызылды, бәрін жазып алу қажет.

Шаңды зерттеп анықтаған кезде бір м³ ауада қанша мг шаң-тозан барын анықтап, оның процент мөлшердегі қатынасын анықтайды. Шаң-тозаң барын анықтап, оның процент мөлшердегі қатынасын анықтайды. Шаң-тозаңды анықтаудың екі тәсілі белгілі. Біріншісі, шаңды алдын ала сүзгімен ұстап, жинау, одан кейін аналетикалық таразыға салып өлшеу яғни 1м³ ауадағы тозаңнын салмақ мөлшерін анықтау (мг/м³). Бұл тәсілді орысша весовой деп атайды, яғни, салмақ мөлшерімен.

Екінші тәсіл – оптикалық әдіс, яғни шаңды алдын ала сүзгіге жинамай-ақ арнаулы оптикалық құралмен 1м³ ауадағы тозаңнын санын есептеп шығару.

Біздің елімізде ең кең тараған әдіс – салмақ әдісі (фильтрация). Осы тәсілмен жұмыс орындарындағы ауаның шаң-тозаңын анықтаса жеткілікті.