3.6. Od jakich nazw własnych zostały utworzone poniższe przymiotniki.

Wzór: duński – Dania, afrykański, mediolański, wenezuelski, haski, grecki, watykański, włoski, izraelski, jerozolimski, albański, nepalski, japoński, czeski, hiszpański, brukselski, londyński, wiedeński, pekiński, berliński, praski, koszaliński.

3.7. Utwórz przymiotniki od następujących nazw własnych.

Wzór: Nowy Targ  nowotarski, Kraków, Szczytno, Odra, Mazowsze, Polesie, Katalonia, Tunezja, Indonezja, Polinezja, Malezja, Kanada, Cypr, Australia, Brazylia, Libia, Syria, Belgia, Kongo, Nigeria, Boliwia, Chile, Uganda, Galicja.

3.8. Sformułuj definicje, oddające budowę poniższych przymiotników.

Wzór: szwedzki  taki, który pochodzi ze Szwecji. Kielecki, kubański, nikaraguański, peruwański, abchaski, kostarykański, południowo-afrykański, marokański, tajwański, algierski, korsykański, meksykański.

PRZYMIOTNIKI ZŁOŻONE

Przymiotniki, które mają więcej niż jeden rdzeń, nazywamy złożonymi, np. śnieżnobiały, wysokoprężny, południowo-zachodni, parkowo-leśny.

Przymiotniki złożone mogą pochodzić od tematów słowotwórczych następujących części mowy:

 przymiotnika/przysłówka przymiotnego i rzeczownika  całonocny (cały + noc);

 liczebnika i rzeczownika  dwupokojowy (dwa + pokój);

 przysłówka i czasownika  prostopadły (prosto + padać);

 przymiotnika i przymiotnika  czarno-biały (czarny + biały)

3.9. Podane połączenia wyrazów zastąp przymiotnikami złożonymi I uzasadnij ich pisownię.

Z cudzej ziemi, ze szczerego złota, mówiący prawdę, mający sto lat, znajdujący się między północą i wschodem, stosunki Polski i Białorusi, z wielkiego miasta, na Nowy Rok, mający ciemną skórę, mówiący mało.

3.10. Od podanych w nawiasach wyrazów utwórz przymiotniki złożone.

To są (chłonące dźwięki) drzwi. Mój kolega to człowiek (czyniący dobro). Lew to zwierzę (żrące mięso). Adaś to dziecko (mające sześć lat). Mama kupuje chleb (z grubych ziaren). Lekarz chodzi na dyżury (trwające całą dobę). Ewa to osoba (mówiąca prawdę).

3.11. Wyróżnione wyrazy zastąp wyrazami złożonymi.

Byliśmy na balu, który trwał całą noc. Kraków to miasto o tradycji, która trwa wiele wieków. Proszę zarezerwować pokój dla 3 osób. Podoba mi się ten materiał w różnych kolorach. Kup mi długopis piszący w 4 kolorach. Jest to film o chłopcach mających kilkanaście lat. Obserwował z zainteresowaniem wyrób ze szczerego złota. W Polsce jest dużo hoteli z czterema gwiazdkami. Flaga w biały, czerwony i jeszcze raz biały pasy.

3.12. Od podanych w nawiasach liczebników I rzeczowników utwórz przymiotniki złożone w odpowiedniej formie fleksyjnej.

Wzór: Po (11, miesiąc) stażu wracam do pracy. Po jedenastomiesięcznym stażu wracam do pracy.

Ulicą idzie (70, lata ) mężczyzna. Twój zegarek ma prawie (30, sekunda) opóźnienie. Podczas (10, minuta) przerwy w koncercie orkiestra i soliści odpoczywają. Ta (18, godzina) podróż bardzo mnie zmęczyła. Zawody wygrała (6, osoba) ekipa. Napisałam (4, stronica) artykuł. Aktor przyjechał na (3, dni) występy. Dostałam (pół, rok ) stypendium.

TEKST UZUPEŁNIAJĄCY

Na naszej planecie Ziemi jest dużo różnych ludzi. Wśród nich są osoby bardzo wysokie i bardzo niskie, mają skórę białą, czarną lub żółtą, żyją w różnych państwach, należą do różnych narodowości, rozmawiają w różnych językach.

Narody, które przez wieki mieszkały razem, zjednoczyły się w narodowości. Klimat, jedzenie, warunki pracy, zwyczaje, przyzwyczajenia, a najważniejsze  język  wszystko to było u nich wspólne. Wśród nich zaczęły jednoczyć się rodziny. Z czasem stały się one podobne jedna do drugiej, a jednocześnie, różniły się od ludzi innych narodowości.

Oczywiście ludziom jednej narodowości jest łatwiej się porozumieć. Ale i przedstawiciele różnych narodowości zawsze mogą znaleźć wspólny język i przyjaźnić się. Ludzie z naszej planety wspólnie latają w kosmos, rozwiązują problemy ochrony rzadkich roślin i zwierząt, troszczą się o czystość rzek, mórz, powietrza. Wynalazki i odkrycia, dokonane w jednym państwie, znajdują zastosowanie w różnych państwach. Najlepsze książki tłumaczy się na różne języki, czytają je ludzie w różnych zakątkach Ziemi.

Ludzie mają tak wiele wspólnego. Myślą, poznają świat naokoło, budują domy i uprawiają rolę. Są mieszkańcami planety pod nazwą Ziemia.

Dojść po nitce do kłębka

DOWCIP

Jedzie Polak z Murzynem w pociągu i mu się z ukosa przygląda. Murzyn nie wytrzymał i mówi:  Co Murzyna pan nie widział czy rasista? Polak zmieszany odpowiada:  Nie mam nic przeciwko Murzynom. Przyglądam się bo ma pan coś z Europejczyka w sobie, a czarny.  Oczywiście, że mam coś z Europejczyka.  mówi Murzyn.  Moi przodkowie bardzo dużo jedli Europejczyków.