2.6. Uzupełnij podane nazwy zawodów.

Mężczyzna	Kobieta	Mężczyzna	Kobieta
ogrodnik	...................	...............	krawcowa
lektor	...................	piekarz	.................
.................	śpiewaczka	.................	informatyczka
robotnik	...................	malarz	...................
trener	...................	.................	rzeźbiarka

2.7. Zapamiętaj przysłowia.

Praca żywi, lenistwo psuje. Dwóch pracuje, siedmiu macha rękami. Uczony prowadzi, nieuczony chodzi śladem. Nie poganiaj, gdyś jeszcze nie zaprzągł. Wcześnie zaprzągł, ale późno wyjechał. Pracują, to chleb mają.

2.8. Naucz się wiersza na pamięć.

By więcej słońca Twój ojciec wydobywa węgiel, twój ojciec hartuje stal. Twój ojciec na białym statku żegluje w morską dal. Twój starszy brat prowadzi pociągi ze złotym ziarnem, twój drugi brat buduje miasta jak pasieki gwarne.

Twoja siostra uczy nas w szkole wierszy i dziejów ojczystych. Codzienna i żmudna praca łączy wszystkich... Łączy dziś wszystkich, by dzień jutrzejszy miał więcej promieni, by więcej radości  w sercach, by więcej słońca  na ziemi. T. Kubiak

3. Gramatyka

Formy nieregularne w odmianie rzeczowników: imię, zwierzę, książę

Rzeczowniki typu imię, zwierzę mają końcówki takie same jak inne rzeczowniki rodzaju nijakiego zakończone na -ę. Osobliwością ich odmiany jest natomiast rozszerzenie tematu w liczbie pojedynczej (prócz M., B. i W.) o cząstkę -eń-, -ęć-, w liczbie mnogiej o cząstkę -on-, -ęt- (-ąt-).

Formy deklinacji nijakiej obok form deklinacji męskiej ma rzeczownik książę.

Prz.	Liczba pojedyncza	Liczba mnoga
M	imię, zwierzę, książę	imiona, zwierzęta, książęta
D	imienia, zwierzęcia, księcia	imion, zwierząt, książąt
C	imieniu, zwierzęciu, księciu	imionom, zwierzętom, książętom
B	imię, zwierzę, księcia	imiona, zwierzęta, książąt
N	imieniem, zwierzęciem, księciem	imionami, zwierzętami, książętami
Ms	imieniu, zwierzęciu, księciu	imionach, zwierzętach, książętach
W	imię! zwierzę! książę!	imiona! zwierzęta! książęta!

3.1. Napisz w liczbie mnogiej.

Wzór: Imię  imiona; ramię  ..., znamię  ... brzemię  ..., ciemię  ..., plemię ..., przedramię  ..., strzemię  ..., wymię  ... .

kurczę  kurczęta, cielę  ..., zwierzę  ... , prosię  ..., bliźnię  ..., bocianię  ..., chłopię  ..., dziecię  ..., gawronię  ..., gąsię  ..., gołębię  ..., jagnię  ... .

Rzeczowniki złożone (złożenia)

Wyrazy pochodne, powstałe od dwóch wyrazów podstawowych i zawierające dwie podstawy słowotwórcze, nazywamy wyrazami złożonymi. Rdzenie są połączone za pomocą samogłosek o, i, y, czasami — bezpośrednio, bez samogłoski łączącej.

Temat fleksyjny	+	Interfiks	+	Formant fleksyjny	+	Formant słowo-twórczy	=	Rzeczownik złożony
drze-o	+	-o-	+	ryt(-y)	+	-¨	=	drzeworyt
długo	+	-¨	+	pis(-ać)	+	-¨	=	długopis
łam (-ać)	+	-i-	+	głow(-a)	+	-ka	=	łamigłówka
ksiąg (-a)	+	-o-	+	zbiór (-¨)	+	-¨	=	księgozbiór
cudz(-a)	+	-o-	+	ziemi (-a)	+	-ka	=	cudzoziemka
pięć (-¨)	+	-o	+	lat(-a)	+	-ka	=	pięciolatka
pół(-¨)	-I	-¨	+	finał( -¨)	+	-¨	=	półfinał

3.2. Od jakich wyrazów zostały utworzone poniższe złożenia?

Wzór: śrubokręt  śruba i kręcić; bajkopisarz, całokształt, darmozjad, wodociąg, gwiazdozbiór, rękopis, powieściopisarz, ludożerca, parowóz, grzybobranie, wyrwidąb, męczydusza.

3.3. Utwórz złożenia, zbudowane na następujących wyrazach podstawowych.

Wzór: trzynaście i głoska – trzynastogłoskowiec; czas i mierzyć; cztery i wiersz; daleko i widzieć; równoległy i bok; ćwierć i nuta; balet i mistrz; dwa i wiersz; krótki i widzieć; księga i zbiór; ćwierć i finał; cztery (czworo) i noga, liczyć i krupa, sam i latać, wozić i woda, ciąg i woda; dobry i byt; sam i obsługa; zegar i mistrz.

3.4. Uzupełnij brakujący człon w podanych wyrazach złożonych.

Cudzo..., dwu..., gazo... , wodo…, śniego…, kino…, filmo…, muzyko…, młodo … .

3.5. Utwórz złożenia.

Ten, który nosi listy. Ten, który czyni dobro. Ten, który daje (dawać) chleb (pracę). Ten, który bawi damy. Ten, który czyści buty. Ten, kto chodzi do pierwszej klasy. To, co chroni przed piorunem. To, co jest ryte w drzewie. To, co napisane na brudno.

Liczebniki nieokreślone typu kilka, kilkanaście, kilkadziesiąt.

Przybliżoną liczbę przedmiotów można podać, używając tzw. liczebników nieokreślonych (nieoznaczonych). Należą do nich wyrazy: parę (2  3); kilka (3  9); kilkanaście (11  19); kilkadziesiąt (20  90); kilkaset (200  900). Formy paręnaście, parędziesiąt, paręset są rzadko używane.

M	kilka	kilkanaście	kilkadziesiąt	kilkaset
D	kilku	kilkanastu	kilkudziesięciu	kilkuset
C	kilku	kilkanaśtu	kilkudziesięciu	kilkuset
B	kilka	kilkanaście	kilkadziesiąt	kilkaset
N	kilku lub kilkoma	kilkunastu lub kilkunastoma	kilkudziesięciu lub kilkudziesięcioma	kilkuset lub kilkomaset
Ms	(o) kilku	(o) kilkanastu	(o) kilkudziesięciu	(o) kilkuset

Podobnie odmieniają się zaimki liczebne ile, tyle oraz liczebnik nieokreślony wiele:

M	ile	tyle	wiele
D	ilu	tylu	wielu
C	ilu	tylu	wielu
B	ile	tyle	wiele
N	ilu lub iloma	tylu lub tyloma	wielu lub wieloma
Ms	(o) ilu	(o) tylu	(o) wielu

Wszystkie wymienione wyrazy wchodzą z określanymi przez nie rzeczowni-kami w związek rządu: parę lat, kilkaset złotych, wiele pieniędzy. Rzeczowniki osobowe rodzaju męskiego wchodzą z tymi liczebnikami w takie same związki składniowe, jak z liczebnikami głównymi od 5 wzwyż, tzn. w funkcji M. i B. występuje ich postać dopełniaczowa: Ilu mężczyzn przyszło? Kilkunastu robot-ników budowało dom. Wielu ludzi tu pracuje. Widziałem kilkuset żołnierzy.

3.6. Wstaw odpowiednie formy podanych liczebników nieokreślonych lub zaimków liczebnych: parę  paru; kilka – kilku; kilkanaście  kilkunastu; kilka-dziesiąt  kilkudziesięciu; kilkaset  kilkuset; ile  ilu; tyle  tylu; wiele  wielu.

Przyjadę za ... dni. Wrócę po ... dniach. Od ... dni źle się czuję. Nie myślałem, że na rozmowę przyjedzie aż ... kandydatów. Na boisku ... chłopców grało w piłkę. Wujek przysłał ... swoich zdjęć. Nad szkicem pracowało ... malarzy. ... kobiet pracuje w firmach. ... masz lat? ... masz koleżanek w biurze? Miasteczko Różaniec ma ... mieszkańców. W mieście stoi ... pomników.