- •1.Белоктың бірінші реттік құрылымы.. Пептидтік байланыс.
- •2. Белоктың екіншіі реттік құрылымы. Сутектік байланыс.
- •3. Белоктың үшінші реттік құрылымы: фолдинг, табиғи конформация, домен, белсенді орталық, лиганда. Үшінші реттік құрылымды түзетін байланыстар.
- •4. Белоктардың төртінші реттік құрылымы. Белоктардың төртінші реттік құрылымына мысалдар.
- •5. Белоктардың физика-химиялық қасиеттері: жоғары молекулалық масса; амфотерлігі, белоктардың гидратациясы (ерігіштігі); белоктардың ионизациясы.
- •8.Белок денатурациясының анықтамасы. Денатурация стадиялары. Денатурациялаушы агенттер және олардың әсер ету ерекшеліктері.
- •9. Ферменттердің анықтамасы және ферменттердің жалпы қасиеттері
- •10. Ферментативтік катализ ерекшеліктері мен әсер ету механизмінің жалпы сипаттамасы. Ферментативтік катализ сатылары
- •11. Ферменттер белсенділігінің өлшем бірліктері. Юнит және Катал.
- •12. Ферменттердің құрылымдық ұйымдасуы – белсенді орталық, аллостерлік орталық, эффекторлар жайындағы түсінік (активаторлар, ингибиторлар).
- •13. Жай (біркомпонентті) және күрделі (екі компонентті) ферменттер жайындағы түсінік.
- •14. Ферменттердің субстраттық талғамдылығы– абсолюттік, топтық және стереоталғамдылық. Ферменттердің каталиттік талғамдылығы.
- •15. Ферменттер белсенділігіне әсер ететін факторлар. Ферментативтік реакция жылдамдығының температураға, рН, ферменттер мен субстраттар концентрациясына тәуелділігі.
- •16. Ферменттердің жіктелуі және олардың аталуы. Ферменттер кластары: оксидоредуктазалар, трансферазалар, гидролазалар, изомеразалар, лиазалар, лигаза; олардың класс ішілік топтары.
- •17.Энзимология
- •18. «Дәрумендер» туралы түсінік.
- •19. Дәрумендердің ерігіштігі бойынша жіктелуі.
- •Липой қышқылы
- •20. Дәрумендердің қызметтері бойынша жіктелуі.
- •21. «Дәрумендердің жеткіліксіздігі» туралы түсінік - дәрумендермен субнормальдық қамтылу, гипо- и авитаминозды жағдай. Біріншілік және екіншілік авитаминоздар (мысалдар)
- •1.2. В2 витамині, (рибофлавин).
- •1.3. В5 витамині (рр, никотин қышқылы, ниацин, никотинамид)
- •1.4. В3 витамині (пантотен қышқылы)
- •1.5. В6 витамині (пиридоксин, пиридоксаль, пиридоксамин).
- •1.11. Р витамині (биофлавоноидтар және полифенолдар)
- •2. Майда еритін витаминдер
- •2.1. А витамині
- •2.3. К витамині (филлохинон)
- •2.4. Е витамині (токоферолдар)
- •2. Мырыш.
- •6.Магний.
- •7. Кобальт.
- •8. Молибден.
- •Катаболизмнің жалпы және арнайы жолдары.
- •Цитрат циклінің биологиялық маңызы.
- •Биологиялық тотығу.
- •Хемиосмостық қосарлану процесі.
- •Хемиосмостық процестің этаптарының жалпы сипаттамасы.
- •Митохондриялық электрон тасымалдаушы тізбек (мэтт).
- •Убихинон
- •Цитохром с
- •Тотығып фосфорлану
- •Тыныс алу мен фосфорланудың ажыратылуы
- •Тыныс алу бақылауы
- •Энергия алмасуының реттелуі.
- •Гипоэнергетикалық жағдай.
16. Ферменттердің жіктелуі және олардың аталуы. Ферменттер кластары: оксидоредуктазалар, трансферазалар, гидролазалар, изомеразалар, лиазалар, лигаза; олардың класс ішілік топтары.
Ферментердің біржақты ғылыми атауы ұзақ мерзімде қалыптасты. Алғашқы кезеңде ферменттерге атауды кездейсоқ белгілері бойынша (тривиалдық атау), субстрат атауы бойынша (рационалдық атау), химиялық құрылымы бойынша және субстрат сипаты мен катализделоетін реакция типі бойынша атаулар қалыптасты.
Тривиалдық атаудың мысалына пепсин (пепсис – грек. асқоыту), трипсин (трипсис – сұйылту), папаин (Carica papaja – қауын ағашының сөлінен бөлінген) атауларды жатқызады.
Рационалдық атауға, мысалы, сахараза, мальтаза, амилаза жатқызылады.
Қазіргі кезеңдегі атаудың мысалына пируватдекарбоксилаза, сукцинатдегидрогеназа тәріздес атаулар жатқызылады.
Ферменттердің жіктелуі.
Жіктелуі бойынша ферментер маңызды биохимиялық процестер типі бойынша топтастырылды.
Бұл принцип бойынша бойынша олар 6 классқа бөлінеді:
Оксиредуктазалар – тотығу – тотықсыздану реакцияларын катализдейді.
Трансферазалар – қызметші топтардың тасымалдануы реакцияларын катализдейді.
Гидролазалар – гидролиттік ыдырау реакцияларын актализдейді.
Лиазалар – субстраттан белгілі бір атомдар тобын қос байланыс түзіп бөлу реакцияларын катализдейді.
Изомеразалар – бір молекула көлемінде құрылымдық немесе кеңістіктік қайта құрылыс түзу реакцияларын катализдейді.
Лигазалар – макроэргиялық байланыстың ыдырауы мен қосарланып жүретін синтезделу реакцияларын катализдейді.
Бұл класстар ғылыми жіктелудің шифрлік жүйесі бойынша негізін құрайды. Шифрлік жүйеде әрбір ферментке жеке шифрлар беліледі. Мысалы, уреазаның шифры – 3.5.1.5. Бұл уреазаның 3 класқа (гидролазалар классы –бірінші сан бойынша) 3 класстың кіші класындағы фермент (екінші сан 5) – олар пептидтік емес – С – N – байланыстардың гидролизін катализдейді, үшінші сан 1кіші кіші кластың ферменті – сызықты амидтерің гидролизін катализдейтін ферменттер және соңғы 5 саны кіші кіші кластағы уреазаның реттік номерін көрсетеді. Сондықтан, шифр жалпы тізімдегі ферментті абсолютті дәл анықтауға мүмкіндік береді.
Ферменттердің жасушада шоғырлануы (компартменттелуі).
Жасушада ферменттер бейберекет емес, керісінше, қатаң түрде белгілі бір тәртіппен орналасқан. Қазіргі кезеңдегі көзқарас бойынша жасуша бұл жоғары ұйымдастырылған жүйе болып табылады және оның жекеленген бөліктерінде қатаң түрде белгілі бір биохимиялық процестер өтеді. Бұл процестердің жасушаның қандайда бір субжасушалық бөліктерге (компартменттерге бекітілуіне байланысты оларда қандай да бір жекеленген ферменттер мультиэнзимдік комплекстер шоғырланған болады.
Лизосомаларда әртүрлі гидролазалар мен лиазалар басым мөлшерде кездеседі. Бұл жасушаның гиалоплазмасынан мембранамен қоршалған салыстырмалы кіші (диаметрі небары бірнеше нанометр) көпіршіктерде әртүрлі органикалық қосылыстардың оларды құрастырған қарапайым құрылымдық бірліктерге дейін деқұрылымдану процестері өтеді.Тотығу–тотықсызданудың күрделі топтасуының ферменттері, мысалы, цитохромдық жүйенің митохондрияларда орналасқан. Бұл субжасушалы бөлшекте дикарбон және үшкарбон қышқылдарының ферменттері де шоғырланған. Гиалоплазмада гликолиздің көптеген метаболондары кездеседі. Рибосомада белоксинтездеуші жүйенің ферменттері шоғырланады. Нуклеотидтрансфераза ядрода болады.