Убихинон
|
Кофермент Q-белоксыз компонент изопреннің туындысы. Убихинон атауы оның табиғатта кең таралғандығымен байланысты. Негізгі қызметі е- -ды цитохромға, ал Н+ мембранааралық кеңістікке жеткізу.
|
ІІІ-комплекс
Пропильді
топ
Метильді
топ
Винилді
топ
|
ІІІ-комплекс-QН2 -дегидрогеназа цх в және цх С1-ден тұрады. Бұл комплекс құрамына ҒеS-белоктарда кіреді. Бұл фермент тотықсызданған кофермент Q-ді тотықтырып электронды цх С-ға тасымалдайды. Цитохромдар - бұл гемпротеинді белоктар электрондар цх в-дан цх С1, сонан кейін цх С-ға темір ионының тотықсыздануы және қайтадан тотығуы арқылы беріледі. Ғе3+ + е- Ғе2+ Негізгі қызметі электронды цх С-ға тасымалдау. Н+ -мембранааралық кеңістікке ауысуын жүзеге асырады. |
Цитохром с
Цитохром С - кіші молекулалы гем құрамды белок, мембрананың липидтік қабатында қозғалуға қабілетті.
IV-комплекс
|
IV-комплекс-цитохромоксидазалар цх а, цх а3. Олардың орталық иондары Си2+.
Негізгі қызметі - электрондарды цх С-дан О2 -ге дейін жеткізу және Н+ -тің мембранааралық кеңістікте ауысуын қамтамасыз ету. |
Тыныс алу тізбегіндегі аралық тасымалдаушылардың протондар мен электрондарды тасымалдауының кезектескен реакцияларының реті 7 - сур.
|
Сур. 7. Тыныс алу тізбегіндегі комплекстердің реті.
Процесс протондар мен электрондарды тотығушы субстраттан НАД+ немесе ФАД коферменттеріне ауыстырудан басталады. Бұл бірінші стадияны катализдеуші дегидрогеназаның НАД+ -тәуелді немесе ФАД -тәуелді болуымен айқындалады. НАД+ -тәуелді жағдайда протон доноры ретінде иозцитрат, -кетоглутарат, малат, пируват, глутамат қатысады. ФАД -тәуелді жағдайда протонның доноры -сукцинат, ацил-КоА, -глицерофосфат болады. Егер процесс НАД+ арқылы басталса, онда келесі протон ауыстырушы ФМН болады. ФМН-дан протон мен электрон кофермент Q-ға ауысады. ФАД-тәуелді дегидрогеназадан протон мен электрон бірден убихинонға, бірінші комплексті айналып өткендей, беріледі. Убихиноннан ары қарай протон мен электрондар жолы екіге бөлінеді. Кофермент Q (убихинон) электрондарды ары қарай цитохромдарға ауыстырады.
Тыныс алу тізбегінде цитохромдар тек электрондардың тасымалдаушылары болып табылады және тотығу -тотықсыздану потенциалдарының дәрежесіне сәйкес келесі кезекпен орналасады: цх в, цх С1, цх С, цх а, цх а3. Цитохромның геміндегі темір иондары валенттілігін электрондарды қосу және беру кездерінде өзгерте алады.
Цх а және а3 -цитохромоксидазалар деп аталады. Олардың мыс ионы электрондарды молекулалық оттегіге беруге қабілетті.
1е
Си2+ Си+
Электондардың оттегіге мыс ионынан берілуі фермент молекуласында өтеді. Оттегінің әрбір атомы екі электроннан қосып алады және екі протонды қосып су түзеді.