1.11 Өлшеу нәтижелерінің дәлдігін бағалау

Өлшеу нәтижелерінің дәлдігін бағалау - орташа квадраттық ауытқудың бағасы арқылы жүргізіледі. Қателіктер теориясы бойынша ол өлшеу нәтижелерінің орташа квадраттық ауытқуынан есе кем, яғни

. (1.39)

Өлшеу нәтижелерінің қателіктері р=0,683 (немесе 68,3%) ықтималдықпен кіретін сенімділік шектері ( ) түрінде беріледі. Сенімділік интервалы

. (1.40)

Бақылау саны аз болған кезде, өлшеу нәтижелерінің дәлдігін бағалау Стьюдент үлестірілу заңы бойынша жүргізіледі. Мұнда сенімділік шектері

, (1.41)

мұндағы - Стьюдент коэффициенті арнайы кестеде келтіріледі. Сенімділік интервалы

. (1.42)

1.12 Өлшеу құралының статикалық сипаттамасы

Шығу сигналының кіру сигналына тәуелділік функциясы өлшеу құралының статикалық сипаттамасы болып табылады:

. (1.43)

Мұны аспап шкаласының теңдеуі немесе түрлендіргіштің градуирлік сипаттамасы арқылы көрсетуге де болады.

Өлшеу құралының статикалық сипаттамасы аналитикалық түрде, графиктік немесе кесте түрінде берілуі мүмкін. Жалпы жағдайда

, (1.44)

мұндағы: а – шығу сигналының өлшем бірлігінде берілген тұрақты;

k - өлшем бірлігінде берілген еселеуші коэффициент.

1 А) б) в) .9 cурет – Өлшеу құралының статикалық сипаттамасы

1.9а және 1.9б cуреттерде және түріндегі сызықтық статикалық сипаттамалары келтірілген. Мұндай сипаттамасы бар аспаптың шкаласының теңдеуі

, (1.45)

ал сезімталдығы

, (1.46)

мұндағы: және - шығу және кіру сигналдарының бастапқы мәндері;

және - шығу және кіру сигналдарының соңғы мәндері;

- шығу сигналының өзгеру диапазоны;

- кіру сигналының өзгеру диапазоны.

1.9в cуреттегі өлшеу құралының статикалық сипаттамасы қабылданған өлшеу принципімен шартталған жағдайда, немесе сызықсыздықты толық жою мүмкіндігі болмаған жағдайда қолданылады. Сызықсыз сипаттаманың сызықтық сипаттамадан ауытқуының шамасы статикалық сипаттаманың салыстырмалы сызықсыздығы деп аталады.

Мұндағы: - шығу координатасының максимал кесіндісі;

- қалыптандырушы мәні.

Сызықсыз статикалық сипаттамасы бар өлшеу құралдарының сезімталдығы

. (1.47)

Бұл сипаттаманы сызықтандыру үшін жанама және қима әдістерін қолданады.

Жанама әдісімен сызықтандыру кезінде беріліс коэффициенті (немесе сезімталдық) берілген нүктедегі жанаманың көлбеулік бұрышының ( ) тангенсімен анықталады (1.9в Сурет).

. (1.48)

Қима әдісімен сызықтандыру үшін беріліс коэффициентінің орташа мәні бастапқы және соңғы нүктелерді қосатын кесіндінің көлбеулік бұрышының ( ) тангенсі арқылы анықталады (1.9в cурет).

. (1.49)