6 Сұйықтың және сусымалы заттардың деңгейін өлшеу

6.1 Деңгейді өлшеу туралы жалпы мәліметтер

Технологиялық процестерді автоматтандыру барысында, қондырғының қауіп-қатерсіз жұмыс істеуі деңгейді ұстап тұрумен тығыз байланысты болған жағдайларда деңгейді өлшеудің маңызы үлкен. Деңгейөлшеуіштерді екі мақсатта қолданады: сұйық деңгейінің номинал мәнінен ауытқуын бақылау үшін (екіжақты шкала орнатады) және сұйықтың мөлшерін өлшеу үшін (біржақты шкала орнатады). Өлшеу жағдайларына және өлшеніп жатқан ортаның сипаттамасына байланысты деңгей өлшеудің әртүрлі тәсілдерін қолданады. Егер көрсеткіштерді дистанциялық таратудың қажеттігі болмаса, онда сұйықтың деңгейін өлшеу үшін көзге көрінетін санақ шкаласы бар деңгейөлшеуіштерді пайдаланады. Егер көрсеткіштерді дистанциялық тарату қажеттігі болса, күрделірек деңгейөлшеуіштерді пайдаланады: гидростатикалық (дифманометрлік, барботаждық), қалтқылық, сыйымдылық, индуктивтілік, радиоизотоптық, толқындық, акустикалық, термокондуктометрлік.

6.2 Көзге көрінетін санақ шкаласы бар деңгей өлшеуіштер

Бұл деңгей өлшеуіштердің жұмысы сұйықтың деңгейінің биіктігін

көзбен өлшеуге негізделген. Ортаның

төменгі қысымдарында деңгейдің биіктігі

бақыланып жатқан резервуардың сұйықтық

және газдық кеңістігімен қатынас болатын

шыны түтікшеде (көрсеткіш шыны)

өлшенеді. Қысым жоғарылағанда ішкі

6.1 Сурет - Көзге көрінетін санақ шкаласы бар деңгей өлшеуіш

жағынан қырланған вертикаль жазық шыны

қолданылады. Мұнда қосымша қателіктің

негізгі көзі – резервуардағы және түтікшедегі сұйықтардың тығыздықтарының және температураның әртүрлілігі болып табылады (егер резервуардағы сұйық жоғарғы температурада болса, ал өлшеу түтікшесі одан алшақ орналасқан болса). Тығыздықтарының әртүрлілігі резервуар мен түтікше ішіндегі сұйық деңгейлерінің әртүрлілігін тудырады (шыны түтікше ішіндегі сұйықтың деңгейін «салмақтық» деңгей деп атайды). Өлшеудің абсолют қателігі мына өрнекпен анықталады

, (6.1)

мұндағы - резервуардағы сұйықтың, ал - көрсеткіш шыны түтікшедегі сұйықтың тығыздықтары.

Мұнда қателік үлкен мәнге ие болуы мүмкін. Сондықтан қателікті азайту үшін деңгей өлшеуішті жылудан оқшаулап, немесе санақ алар алдында оны резервуардағы сұйықпен үрлеп алу керек.