2.8 Автоматты потенциометрлер

Автоматты потенциометрлер – термо-ЭҚК-ті компенсациялық әдісті қолдана отырып, адамның араласуынсыз өлшеуге арналған қондырғылар. Жай потенциометрлерде кернеу мен ЭҚК-і теңестіру қолмен жасалатын. Автоматты потенциометрлерде температураны нақты градуировкалы термометрлермен өлшеу кезінде еркін ұштар температурасына түзету автоматты түрде енгізіледі. Қазіргі заманғы автоматты потенциометрлердің өлшеу сұлбасы тұрақтандырылған қорек көзімен (ТҚК-ИПС) жабдықталған. 2.8 суретте автоматты потенциометрдің қарапайым түрі, ал 2.9 суретте толық

өлшеу сұлбасы келтірілген.

Автоматты потенциометрлердің

жұмысы былай жүзеге асады. -

термоэлектрлік термометрдің

термо-ЭҚК-і b-e учаскісіне

түсірілетін кернеумен

теңестіріледі.

Бұл теңестірілу автоматты түрде

жүзеге асады.

Егер болса, онда

ЭБ –электрондық блоктың

кірісіне сигналдар айырмасы

2.8 сурет келіп түседі. Бұл айырма ЭБ-та

тұрақты токтан айнымалы токқа айналады да, кернеуі және қуаты бойынша күшейтіледі. ЭБ-тан шыққан қорытынды сигнал РД – реверсивті қозғалтқышқа келіп түседі. Реверсивті қозғалтқыш - реохордтың тетігін азайып, нөлге айналғанға дейін қозғалта береді. болған кезде болысымен, ЭБ-тан шыққан сигналдың реверсивті қозғалтқышқа әсері жойылып, реохордтың тетігі тоқтайды. Реохордтың тетігі қозғалған кезде онымен қатар аспаптың тілшесі шкала бойымен және қаламсап ұшы диаграммалық қағаз бетімен қозғалады. Реохордтың тетігі бастапқы нүктеден соңғы нүктеге дейін қозғалған кезде нүктесінің потенциалының берілген потенциометрдің өлшеу диапазонына сәйкес шамасына өзгеруі орын алады.

Потенциометрдегі жұмыстық токты тұрақтандыру үшін ИПС-ТҚК – тұрақтандырылған қорек көзі қолданылады. Ол жұмыстық токты %- тен аспайтын қателікпен тұрақтандырады.

Термоэлектрлік термометрдің еркін ұштарының температурасына түзетуді автоматты түрде енгізу үшін потенциометр сұлбасына мыстан жасалған кедергісі қосылған. Басқа кедергілер манганиннен жасалады.

Термоэлектрлік термометр автоматты потенциометрге ұзартқыш өткізгіштермен қосылады, сондықтан термометрдің еркін ұштары потенциометрдің қысқаштарында орналасқан. - мыс резистор еркін ұштардың жанында орналасқандықтан, олардың температуралары бірдей t -ге тең. Термоэлектрлік термометрдің еркін ұштарының температурасына түзету енгізу үшін, потенциометрдің өлшеу сұлбасында -ге тең болатын сингалды автоматты түрде өндіру керек және оны термометрдің термо-ЭҚК-не қосу керек. Бұл үшін мыс резисторды мына шарт бойынша таңдап алады: температура -ден -ге дейін өзгергендегі - мыс резистордың ұштарына түсетін кернеудің өзгерісі термометрдің термо-ЭҚК-нің өзгерісіне тең болуы қажет.