ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫС №1

МАГНИТОЭЛЕКТРЛІК ЖҮЙЕДЕГІ ТЕХНИКАЛЫҚ АМПЕРМЕТРДІ ТЕКСЕРУ

1.1. Жұмыстын мақсаты

1.1.1. Амперметрді тексеру схемасын зерттеу;

1.1.2. Тексерілетін амперметрдің дәлдік класын анықтау;

1.1.3. Өлшеу құралдарының тексеру әдістерін зерттеу;

1.2 Негізгі теориялық мағлұматтар.

Жекелей алынған физикалық шамалардың параметрлерін бағалау үшін бақылау-өлшеу құралдарын қолданады. Өлшеу құралдарының сапалылығы, оның жұмысқа қабілеттілігімен анықталатын көрсеткіштердің жиынтығынан сипатталады.

Өлшеу дәлдігін қамтамасыз ету үшін, өлшеу аппаратураларына мезгілді түрде тексерілу жүргізді.

Өлшеу құралдарын тексеруі-бұл өлшеу құралдарының нақты сиппаттамаларының техникалық шарттарға немесе мемлекеттік стандарттарға сай келуін анықтау. Тексеруді іске асыру үшін, тексерілетін құралдармен салыстырғанда жоғары дәлділіктегі арнайы құралдарды қолданады. Тексеру әдістері- тексерілетін өлшеу құралдарының нақты метрологиялық көрсеткіштерін анықтауға арналған өлшеу құралдарының, жабдықтары мен оларды қолданудың жиынтығы.

Өлшеу аспаптарының практикада тексерудің екі әдісі қолданады:

-тексерілетін және үлгілік аспаптардың көрсеткіштерін салыстыру;

-тексерілетін аспаптың көрсеткіштерін осы шаманы бірлігімен салыстыру;

Бірінші әдіс бойынша тексеруде, үлгілік аспап ретінде ең жоғары метрологиялық сапалылығы бар аспаптар таңдалады.

Тұрақты ток аспаптарын тексеруде, үлгілік аспап ретінде магнитоэлектрлік аспаптар қабылданады, ал айнымалы ток аспаптарын тексеруде – электродинамикалық аспаптар қабылданады. Соңғы кезде сандық аспаптар кен қолданылуда.

Үлгілік аспаптың жоғарғы өлшеу шегі, тексерілетін аспаппен бірдей немесе 25%-тен аспау керек. Үлгілік аспаптың жіберілетін қателігі, тексерілеті аспаптың қателігінен 3..5 есе аз болу керек.

Қателіктерді абсалюттік және салыстырмалы шама түрінде өрнектейді.

Яғни,

а) өлшеу аспаптарының обсолюттік қателігі:

Х = Хп - Хд,

мұндағы Хп және Хд – сәйкесінше аспаптын көрсетуі мен өлшенетін шаманың нақты мәні;

б) өлшеу құралының салыстырмалы қателігі, әдетте процент түрінде өрнектеледі:

Х

_О = ----- 100%,

Хд

мұндағы Х – абсолюттік қателік.

Көптеген өлшеу құралдарын бағалау үшін, келтірілген қателікті кең қолданады (процент түрінде):

Х

_О.П. = ------ 100%,

Хн.з.

мұндағы Хн.з. –нормалаушы мән, яғни кейбір мәндер бойынша қателік саналатын шамалар.

Жиі жағдайда нормалаушы мән ретінде келтірілген қателік үшін, аспаптын жоғарғы өлшеу шегін қабылдайды. Көптеген өлшеу құралдары үшін келтірілген қателік бойынша аспаттың дәлдік класын белгілейді. Мысалы, 0,5 класы бар аспаптың негізгі келтірілген қателігі 0,5%-тен аспауы керек.

Өлшеу құралдары келесідей дәлдік класымен сипатталады:

0,05; 0,1; 0,2; 0,5; 1,0; 1,5; 2,5; 4,0.

Көп шектілкті аспаптарды, екі негізгі шектің біреуінде, ал басқаларында бірнеше нүктелерде тексереді.

Тексеру нәтижесінде келтірілген қателікті анықтап, сол бойынша аспаптың дәлдік класын белгілейді.

Магнитоэлектрлік жүйедегі амперметрлер, тұрақты кернеу тізбегіндегі токтарды өлшеуге арналған. Аспаптын магниттік тізбегі тұрақты магниттен, полюстік ұштардан, қозғалыссыз цилиндрден тұрады. Полюстік ұштар мен цилиндрден тұрады. Полюстік ұштар мен цилиндр беткейлерінің арасындағы ауа қысуында радиальдық өріс пайда болады. Осы өрісті, ауа қуысының тарлығына байланысты тең таралған деп санауға болады. Орамасы бар рама жарты оське бекітілген және ол қуыста айнала алады.

Магниттік өріс пен орамдағы тоқтың өзара әсер етуінен, токка пропорционалды болатын айналдырушы момент туындайды:

Мвр.=  I,

мұндағы _О – орауыштар санынан, араманың ауданынан және қуыстағы индукциядан тәуелді болатын аспаптың тұрақтылылығы.

Қарсы әсер етуші моменті:

Мпр.= W ,

мұндағы W – пружинаның меншікті қарсы әсер етуші момент.

Аспап шкаласының теңдеуі:

_О

 = ------- I = S_I I,

W

мұндағы S_I – аспаптың сезімталдылығы.

Магнитоэлектрлік аспаптар тек тұрақты токта істейді. Олар жоғарғы сезімталдылықпен, жоғарғы дәлдікпен, шкаланың тең бөлуімен ерекшеленеді және тұрақты ток амперметрі мен вольтметрі ретінде орындалады.