2.Өнер шығармаларының көркемдік ерекшеліктерімен таныстыру; 3.Өнертану

түсініктерін беру:

Әңгіме сабақ мұғалімнің әуесқой суретші М.Қалдыбаевтың өмірін

оқушыларға таныстырудан басталды. Мұғалім М.Қалдыбаевтың осы өлкеде

туғандығы, оның ата-анасынан ерте жетім қалып, балалар үйінде өскендігі

туралы мәліметтер берді. Мұнан соң балалар суретшіден өзінің балалық шағы

туралы айтып беруін сұрады.

Суретші жасьық шағын еске ала отырып, өзінің Ташкент қаласындағы

балалар үйінде тәрбие алғандығына тоқталды. Балалар үйінде ол сурет салуға

ерекше құмар болғандығы туралы айтты. Ол үнемі анасының бейнесін көз

алдына елестетіп, ана суретін салуды армандаған. Бір түні, түнде тұрып ерекше

шабытқа бөлендім, дейді ол. Сонан соң төсегімнен тұрып, терезеден түскен ай

сәулесімен төсегімнің тұсына тұрып, терезеден түскен ай сәулесімен төсегімнің

тұсына сурет сала бастадым. Өз санамдағы қалған бұлыңғыр ауыл өмірін қағаз

бетіне түсіре бастадым. Мейірімді ана бейнесі... Осы есте қалғандарын қара

күйемен аппақ қабырғара баттастыра салып жатып, таңның қалай атқанын да

байқамаппын. Таңертең шуылдап оянған балалар қабырғадағы суретке қарап

таңырқап қалыпты. Осы кезде кіріп келген тәрбиеші апай маған ұрыса бастады.

Бірақ кейіннен суреттің мәнін ұққан ол аппак қабырғаның қара көмірмен

ластанғанын айтты. Әйтпесе ұрыспас па еді, — дейді ол. Жас суретші өнер

жолындағы алғашқы соққыны да сол үшін алған болатын. Балалар үйінде

өткізген балалық шағы- соғыстың бастауымен аяқталды. Балалар үйіндегі

еңбекке жарайтындары жұмысқа бөлінді. Мені өзім тәрбиеленген

Өзбекстанның Ферғана облысындағы Куба ауданында слесарь болып жұмысқа

қалдырды.

Сұрақ: — Сіз өлең де жазасыз ба?

Иә, мен колхоздың жұмысымен де, шығармашылық жұмыспен де

айналыстым. Менің қылқаламымнан туған бояулы қанық, айшықты, суреттері

көпшілік көңілінен шыға бастады. Соғыс бітсе, оқуға түсіп, әдебиетші ұстаз 197

немесе ақын боламын деп ойлаушы едім. Бірақ мен ойлағандай жақын маңда

соғыс біте де қойған жоқ, әдебиетші де, ақын да бола алмадым. Ойымнан шыға

алмаған бала қиял артта қалып, туған ауылым Қарасорға қайта оралдым. Көп

ұзамай әскер қатарына шақырылып, 1944 жылы 14 мартта соғысқа аттандым.

Қан майданның ортасында жүріп те ол баяғы ақын болам деген қиялым

орындалмады. Өлең де жаздым, мен өлеңді өзбек тілінде жазатынмын.

Қатардағы жауынгерлер қолы бос кезде оның лирикалық өлеңдерін қызыға

тыңдаушылар да көп еді. Менің поэзиямен айналысатынымды штаб бастығы А.

Алтунин де білетін. Сондағы өлеңімді сендерге айтып берейін. Ол «Он үш жас»

деп аталады. Соғыс жылы кемпір, шал, бала қалды, Бар батырын шығарып дала

қалды. Он үштегі жас едік, ойын құмар, Бірақ біздің ұйқымыз шала қанды.

Сұрақ: — Соғыстан кейінгі жылдардағы еңбегіңіз туралы әңгімелеп

берсеңіз?

Соғыс аяқталды, жеңімпаздар туған жерлеріне қуанышпен оралды.

Соғыстан келген соң әр түрлі жұмыстар атқардым. Бақташы да болдым, арба да

айдадым. Қай жұмыста уақытым қай мезгілде болмасын қолымнан қыл

қаламымды тастағам жоқпын. Менің салатын суреттерімде қоян-қолтық

араласып жүрген еңбекші бейнесі, жұмысшылар образы бой көрсетіп жатты.

Қай суретімде болмасын өз туған ауылымның әсем табиғаты, ерекше тауларды

елес бермей қалған емес. Еңбегім де елеусіз қалған емес.

Ұ лы Октябрьдің 60 жылдыгына ұйымдастырылған облыстық көрмеде

менің «Туған жер», «Бақташы», «Сушы», «30-жылдардың председателі»

шығармаларым көрсетілді.

Сұрақ: — Сіз армия генералы Алтунинмен хат алысып тұрасыз ба?

Бір қуаныштың үстіне бір қуаныш келіп қосылған қандай жақсы.

Қуанышымды да, ренішімді де ішке бүгіп үйренбегенмін. Бір күні маған ақ

қағазға машинкамен басылған хаты келді. Онда былай деп жазылған:

— «Қадірлі Молдағали бір кездегі полктас досым сенің хатың мені қатты

қуантты. Жағдайыңның жақсы екендігін, өмірлік серік тапқандырыңды және

болашақ ізбасарларыңның өсіп келе жатқанын хатыңнан білдім. Термез

қаласында бірге жұмыс істеген күндеріміз әлі есімде. Ол күндерді еске алу да

бір ғанибет. Сен «ақын болам» деген талабыңның орындалмағанына

өкінгенмен, суретші болғаның қандай жақсы, бір емес, екі рет лауреат

болғаның мені қатты тебірентіп отыр. Сенің де сол еңбегіңе лайық қүрметке

бөленіп, қоғамымыздың патриоты бола білгеніңе тағы да айтам, қатты

қуандым. Әрқашан сол бағытыңнан тайма, құрметті Молдағали. Армия

генералы А.Алтунин.25 май, 1983 жыл. Москва қаласы»,— деп,хатты оқып

берді.

Сұрақ: — Сіздің шығармашылығыңыздың дамуына үкімет қандай

қамқорлық көрсетті?

Талант туыла біткенмен, оның толысып, өсіп-өркендеуі адамына

байланысты болса керек. Инемен құдық қазғандай ізденбесе, оқымаса, көп

еңбектенбесе, қаншама талант болса да оның көмескі тартып қалуы шындық.

Сонымен шын талант жағдай күтіп отырмауы қажет. Мен 150-ге тарта еңбе-

гімді шағын екі бөлмеде дүниеге келтірдім. Шығармашылық еңбек адамдарына 198

үкіметіміздің қамқорлығына шек жоқ екендігіне менің көзім талай жетіп жүр.