4. Мектептегі бейнелеу өнерін оқытудың бір мақсаты- сурет сала білу

адамға кең көлемдегі іс-әрекет мүмкіндігін беретіндігін оқушыға үғындыру.

Мұғалім алғашқы сурет сабағында оқушыларға сурет өнерінің адам

өміріндегі рөлі ашып көрсетуі тиіс. Сурет салу кез келген іс-әрекетке,

кез келеген мамандыққа қажет. Сурет салудың қарапайым бағдарын меңгеру

адамға машина деталдарының суретін салуға, үй құрылысының жоспарын

жасауға, қарапайым заттардың формасын салуға жәрдемдеседі. Кейде біз

біреуге таныс емес, бір жерге қалай беру керектігін түсіндіру үшін жолдың

бағыттарын суретке салып көрсетеміз.

Сурет салу ғалымдарға да жәрдемін тигізген. Ғалым Ш.Уалихановқа

сурет салу Қашқарияға барған сапарында көп жәрдемін берген. Ол бұл сапарда

этнографиялық сипаттағы көптеген суреттер салғандығы белгілі.Бейнелеу

өнерінің сауаттылығының негіздерін меңгеру әскерилерге, әскери

барлаушыларға, космоновттарға да жәрдем беретіндігін олардың жазған

естеліктерінен оқуға болады. Жау тылына барған барлаушы жаудың әскери

күштерінің орналасу қүрылымын суретін салу арқылы нақты да дәл өлшем

бірліктерімен көрсете білген. Кеңес одағының батыры И.Кожедуб өзінің сурет

сала білу қабілеті, сандаған әуе шабылуы кезінде көмек бергендігін айтқан.

Сурет салу сондай-ақ агрономға, шоферға, станоктағы жұмысшыға,

хирургке де күрделі істер атқаруға жәрдемдескен. Бұлармен қатар сурет

салудың жобасы архитекторларға, конструкторларға қажеттігі көпшілікке

мәлім. Бұл жас ұрпақты өмірге дайындаудағы суреттің практикалық мәнін

көрсетеді.

5. Бейнелеу өнерін орта мектепте оқытудағы басты тағы бір міндеті -

оқушыларға реалистік суреттің қарапайым негіздерін, сурет салудың

ептейліктері мен дағдыларын меңгеру болып табылады. Мұғалім балаға

қарандашты қолға қалай ұстау керек екендігін, сызықты қалай жүргізу

қажеттігін, қағаз бетіне заттардың көлемін қалай бейнелеу керектігін көрнекті

түрде салып көрсетеді. Сонымен қатар ол сурет салуға қажетті әр түрлі

материалдармен, қүралдармен таныстырып, суретті қандай әдістемелік

бірізділікпен орындау қажеттігі жайлы айтып түсіндіреді.

Жалпы білім беретін мектепте баланы сурет салудың техникалық

тәсілдерін меңгертудің қажеттігі аз деп ойлау дұрыс емес. Шын мәнінде

бала мектепте осы тәсілдермен танысуы тиіс.

Мектепте оқушы суреттегі тональдық қатынастар туралы түсінік алып,

зат көлемін беруде тоналдық қатынастарды бере білуге қылқаламмен, қажетті

бояу түсін алу үшін бояуларды араластыруға үйренуі тиіс.

Мұндай техникалық дағдылар адамға еңбекте қажет іс-әрекеттер. Түсті

көре білу және оны бояумен қағаз бетінде бере білу, жазықтың бетін тегіс етіп

бояу халық шаруашылығының барлық саласында қолданылады. Мысалы

құрылысшыға қабырғаны бояу үшін колор дайындау қажет болса, химикке

реакцияны жасау барысын байқау үшін түстердің түрлі реңдерін жақсы

ажырата білу керек. Бояғыш заттарды дайындау сонымен қатар текстиль және

баспа қызметінің сапасын арттыруға жәрдемдеседі. Балқыған заттың түсіне

қарап, металлург балқыған металдың дайын болғанын білуге мүмкіндік алады.59

Мектептегі бейнелеу өнері сабақтарының міндеттерінің бірі–балаларға

жүмысты үйымдастыру, жүмыс жүргізу тәртібін ойластыру, ойлау, саналы

да жоспарлы жұмыс істеуге үйрету болып табылады. Сурет салу мақсатқа

бағытталған жүмыс. Сурет сала отырып оқушы белгілі бір мақсатқа жетуге

үмтылады. Бірақ оның алдында көптеген кедергілер кездеседі. Олар кейде

«Менің қолымнан келмейді»деп ойлайды. Бірақ ол бар қабілет мүмкіндіктерін

жұмылдыру нәтижесінде белгілі үлгілерімге жететіндігін түсіне бермейді.

Оқушының жүмыс үрдісіне үмтылысын дамыта отырып мектеп

қабырғасында біз балаларды ертеңгі өмірге қажетті сапаларды тәрбиелеу іс -

шараларын жүзеге асыруымыз қажет.

Мектептегі бейнелеу өнері зат формасы туралы анық та, нақты

түсініктерінің жинақталуына жәрдемдесе отырып, айқын да нақты ойлауға

ықпал етеді, сонымен қатар шығармашылық пен жаңадан ойлап табу қабілетін

дамытуға көмектеседі.

Бейнелеу өнері сабақтарында оқушылардың образды ойлауын дамыту

оқыту міндетнің бірі. Бұл көру арқылы қабылдауды дамыту, байқауға үйрету,

көру есінің, образдық қиялынның дамуымен байланысты. Бұл қасиеттердің

маман жүмысшыларда, техникте, инженерде болуы өте маңызды.

Авиоконструктор Еңбек ері А.С. Яковлов (Рассказы авиаконструктора. М,