Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Қуандық ЕРАЛИН изо лекция.docx
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.07.2025
Размер:
426.08 Кб
Скачать

1980-1990 Жылдар аралығында Қазақстанда көркемдік білім беру

жүйесіндегі ізденістер нәтижелері қазақ бейнелеу өнері, халықтық қол өнері,

еліміздің өнердегі мәдени дәстүрі ескеріліп көңіл бөлінген Ә.Камаковтың,

Қ.Әмірғазиннің, Ұ .Ибрагимовтің, К.Болатбаевтің, Е.Асылхановтың,

К.Ералиннің басшылығымен бірнеше бағдарламалар жарық көрді. Бұл жағдай

мектеп мұғалімдерінде өзі тұрған өлкеге, табиғи ресурстарға, сол өлкенің қол

өнеріне, халық шеберлеріне лайықтап жасалған бағдарламаны таңдап алуға

мүмкіндік туғызды. Мысалы Ұ .Ибрагимов бағдарламада ұлттық өнерді

мектепке дейінгі бала-бақшаларда таныстыру көзделсе, Ә.Қалмақовтық

бағдарламасында қазақтың сәндік өнеріне көңіл бөлінеді. К.Әмірғазиннің

бағдарламасында көркем еңбектің мәні басты назарда тұрады. Қ.Болатбаев

бейнелеу өнерін оқыту барысында халықтық дәстүрді үйретуге, К.Ералин қазақ

бейнелеу өнерінің шығармаларына, халық шеберлерінің еңбектеріне терең мән 37

береді. Е.Асылханов халық өнерін оқытудағы бала бақшадан институтқа

дейінгі жүйені сақтауды ұсынды. Бұл зерттеу нәтижелерінде жасаған

бағдарламалар Қазақстандағы көркемдік білім беру жүйесінде атқаратын

лайықты міндеті бар оқу мен тәрбие құралдары болып табылады.

Оқушыларға эстетикалық тәрбие беру жайындағы мақалалар Қазақстан

журналдарының 70 жылдық алғашқы кезеңінде жарық көре бастады. Олардың

ішінде Ж.Балкеновтың, А.Камаковтың, К.Ералиннің, М.Әлімбаевтің,

Б.Өмірбековтың, С.Төленбаевтің, С.Мәмбеевтің еңбектерін айтуға болады.

Республика көлеміндегі журналдарындағы 80 жылдары

жарияланғанғылыми-методикалық мақалалар саны жағынан да, сапасы

жағынан да артып, тақырып ауқымы кеңейе түсті. Бұл еңбектердің мазмұны

өнер зерттеу, эстетикалық тәрбие, бейнелеу өнерін оқыту, бейнелеу өнерін

оқытудың психологиялық негіздері, оқушылардың шығармашылық қабілетін

дамыту мәселелерін қамтыған. Бұлардың ішінде бейнелеу өнері сабақтарын

оқыту мәселелерін қарастыратын Ж.Балкеновтың, оқушылардың кеңістік

туралы түсініктерін қалыптастыру және қазақ бейнелеу өнері шығармаларын

оқу тәрбие жұмысында қолдану мәселелерін көтерген К.Ералиннің,

оқушылардың шығармашылық қабілетін дамыту мәселелерімен айналысқан

Р.Мизанбаевтың, А.Камаковтың, Қ.Әмірғазиннің еңбектері жарық көрді.

Халық өнерін зерттеу және оның тәрбиелік, білімдік мәнін ашу осы

кездегі тақырыптарының бірі. Бұл салада В.Ивахнова, Р.Ыдыросова,

Т.Козловская, Ш.Әбдуаллиева өз іс тәжірбиесін баспа беттерінде жариялады.

Өнер зерттеу тақырыбы бұл кезеңдегі мерзімді баспасөз назарынан тыс қалған

жоқ. Бұл салада Д.Шоқпаровтың, С.Мұхтарұлының, А.Ниязовтың,

С.Төленбаевтың, Қ.Ыбыраеваның қазақ суретшілерінің шығармашылығы мен

сәндік қолөнері жайлы мақалалары жарық көрді.

Осы кезеңде жас ғалымдар Ж.Балкенов, Қ.Ералин, А.Ниязов, О.Сатқанов,

Е.Райымжановтардың бейнелеу өнеріне, еңбекке және болашақ мұғалімдерді

дайындау ісіне байланысты шағын кітаптары шыға бастады.

90 Жылдары бейнелеу мен оны оқыту және болашақ мұғалімдерді

дайындау мәселелері бойынша көптеген мақалалар республикалық мерзімді

баспасөз беттерінде жарық көрді. Ғылыми әдістемелік жинақтар шығарылды.

Суретші-ұстаздар М.Әбдірасиловтың, Д.Садығалиевтың, Қ.Болатбаевтың

мақалалары осы кезде баспасөз жарияланды.

Жасөспірімдерге көркемдік білім беруде бейнелеу өнерінен сыныптан

тыс жұмыстар: әңгіме, баяндама, кездесу өткізу, үйірмелер ұйымдастыру,

бейнелеу өнері кеші мен апталық ұйымдастыру, көркемсурет көрмелеріне бару

сияқты іс-шаралары бар. Бұлардың ішінде көркемсурет студиялары мен

үйірмелері көркедік білім беруде маңызды роль атқарады. Бұл салада

ізденістерімен жаңа оқу әдістерін, формаларын айқындаған тәжірбиелі ұстаздар

республикада көптеп саналады. Бұл ұстаздар арасында халық ағарту ісінің озық

қызметкерлері: Алматының 2 мектеп-интернатының бейнелеу өнері пәнінің

мұғалымы Сапа Ысқақовты, Түркістан қаласындағы №6 М.Мәметова атындағы

қазақ орта мектебінің мұғалімі Шарбану Ысқақованы, Қызылорда қаласындағы

суретші-педагог С.Ержанованы, А.Жидебаевты ерекше атау қажет. Бұлармен 38

қатар жезқазғандық Б.Еспенбетовтың ши тоқу үйірмесінің, шымкенттік

А.Жаппарқұловтың ер шабу, ағаш өңдеу үйірмесінің, Түркістандық

Ә.Құдайбергенованың кілем тоқу үйірмесінің жастарға көркемдік білім

берудегі ролі ерекше.

Қазіргі кезде халық шеберлері барлық облыстарда бар. Олардың ішінен

Жамбыл облысындағы: С.Байтаева, И.Ырғалбеков, Г.Күмісбеков,

М.Дәуренбеков, Р.Омарова есімдерін, Қызылорда облысынан Б.Шаназарова,

У.Мырзабаев, К.Жанпайызованы, И.Әбдімомынованы, К.Нұржанованы,

З.Өскінбаеваны, Оңтүстік Қазақстан облысынан К.Қарабдаловты,

Б.Романованы, М.Қалдыбаевты, Ш.Матеевті, Алматы облысынан

С.Келдібекованы, К.Құрбановты, Д.Розыбаевты, О.Нәлібаевты,

Талдықорғаннан Ж.Барымбетовты, Семейден Ж.Нұрғалиев есімдері

Қазақстанда көркемдік білімнің дамуы мен қалыптасуында елеулі орын алады.