9.Ежелгі шығыстағы саяси ойлар.

Шығыс елдерінде жоғарғы билік шектелместен монархтың (халиф, хан, патша, сұлтан, король, император және т.т.) қолында болды. “Жерге мемлекет иелік етеді, ал мемлекет бүкіл халықтың игілігі үшін қызмет етеді” деген көзқарас қалыптасты. Патша әлеуметтік жағынан аз қорғалған топтарға әкелік қамқорлық көрсетеді, ал оның қол астындағылардың оған ешқандай талап қоюға қақылары жоқ. Себебі, билеуші халық алдында емес, тек құдай алдында ғана есеп береді. Бұл елдердің тәртібі, саяси ойы өткен ұрпақтың дәстүр-салтына берік берілгендікті білдіретін. Қоғамда орнатылған тәртіп өмір бақи өзгерместей көрінді. Ондағы өзгерісті адамдардың құдай қағидаларын орындамағандықтан туып отыр деп ұқты. Билік орнатылған тәртіпті, шындықты, әділеттікті, мамлекеттің қауіпсіздігін қамтамасыз етудің құралы деп есептелінді

60.Ұлт мәселесі,оның құрылымы.

61.Ұлт аралық қарым-қатынас мәдениеті.

62.Ұлттар мәселесінің шешілу принциптері.

ХХ ғ.әдеттен тыс ғажайып жағдайларға толы.Соның бірі –этникалық жаңару,қайта өркендеу мәселесі.Бір жағынан,біздің заманымыз дүние жүзіндегі барлық адамдардың тағдыры бір.Ұлт деп –жер,тіл,экономикалық қатынастар, мәдениетіерекшеліктері мен құрылымның орталықтығы негізінде қалыптасқан адамдардың тарихы әлеуметтік этникалық бірлестігін айтамыз.

Белгілі бір жүйенің ұлттарында қандай ортақтық бар , оларды өзара шын мәнінде туыстастыратындығын білдіреді.Ұлттың құрамында тіл,жер,ұлттық сана-сезім мәдениет этникалық аспектіні көрсетеді.Ол арқылы біз ұлттардың бір-бірінен қандай ерекшелігі бар екендігін ажыратылатындығын білеміз.Ұлттық саясат деп- адамдардың ұлттық мұқтаждықтарын өтеуге,ұлттық қатынастарды реттеуге бағытталған қоғамдық ең алдымен әлеуметтік- құқықтық әрекеттердің ерекше түрі. Соңғы он жылдықтарды Батыс саясаттануында этникалық саясат деген жаңа бағыт пайда болды.Ол дүние жүзінде болып жатқан этникалық дау- жанжалдарды ,ұлттық шиеленістерді түсіндіруге, шешу жолдарын анықтап,алуға жалпы теория.Ұлттық саясат әр елде әр кезде,әр түрлі болуы мүмкін.Бүгінгі таңда бұл салада ассимиляция , сегреция,геноцид сияқты саясаттар белгілі.Ассимиляция-бір халықтың өз тілін, мәдениетін,ұлттық,сана – сезімін жоғалтып,екінші халыққа сіңіспен халықпен тең деп санайды,бірақта өзіндік ерекшелігін танып мойындамады.Сегрегация – елдің халқын нәсілін топтарға бөлінушілікті айтады.Геноцид – адамдардың шығу тегіне , бір ұлттың өкілі болуына байланысты қыруды, қудалауды айтады.ХХғ.бірінші жартысында барлық елдердің даму өкіметтің,билікті ң бір ортаға бағынып,шоғырлануымен сиппатталады.60-жылдардың аяғында үлкен орталықтар ыдырап автономия федарациялар құрушылар көбейді.Федерализм деп – автономиялық тәуелсіз құрылымдар одағын аитады.Біреу –бірелер бағындыру емес,мемлекет аралық одақтардың құрылуы мәселелерді үйлестіру арқылы шешуді мақсат деп санайды.Ұлттық қатынастарды және олармен байланысты ұлттық мәселенің ерекшелігі бұл қаптынастардың субьектісі әлеуметтік – этникалық қауымдастықтар,этникалық және ұлттық топтар.Жер бетінде 2000 нан астам ұлттық – этникалық қауымдастық өмір сүреді дедік,осы фактыны өзі олардың бір қатынастар болатынын көосетеді.Ұлттық – этникалық катигория,этникалық жағынан білдіреді,ұлттық тек өзін білдірмейді.Ұлттық қасиеті жоқ ұлт болмайд ы. Ұлт – саяси мемлекет болып,ұйымдасқан халық.Мемлекеттендірілген этнос ұлт болып табылады. Ұлт – әлеуметтік – этникалық қауымдастықтың ең жоғарғы.

Ұлт термені екі мәнде қолданады.

*мемлекет адамзаттарының жиынтығы тілі мен мәдениеті ортақ адамдардың қауымынан құрайтын.

*тілінің,аумағының экономикалық өмірінің мәдениетінің ортақ болуына байланысты.Қалыптасатын психикалық дағдысының ортақтығы қалыптасқан орнықты қауымдастық.

73Саяси жүйенің негізгі элементтері: - билік — шешімдерге ықпалын тигізе алатын бәсекелес топтар арасында ресурстарды бөлу; – мүдделер — мақсаттар жиынтығы, оларды көздей отырып жекелеген тұлғалар немесе топтар саяси процестердің қатысушысы болады; – саясат — әдетте заңнама түрінде болатын билік пен топтардың мүдделерімен бірге олардың арасындағы өзара әрекеттердің қоғамдық нәтижесі. Д. Истон мен Дювержьенің зерттеулері саяси жүйе табиғатын түсінуге қадам жасады. Бірақ оларда бір-бірімен қатынаста, өзара әрекетте және т.б. табылатын элементтердің өзі нені біддіреді деген мәселенің басы ашылмай қалғандығы даусыз. Осы мәселені қарастыруда өзінің көрнекті үлесін Алмонд қосты. Ол саяси жүйеде институциональды және құндылықты тәрізді элементтердің екі тобын айырып алу керек деп есептейді. Мұнымен саяси жүйенің жоғарыда Алмонд көрсеткен анықтамасы байланысты. Ағылшын саясаттанушысы Уайт пен поляк саясаттанушысы Е. Вятр құндылықтар жүйссін саяси жүйеге қатынас бойынша сыртқы бір дүние деп есептсйді. Тиісінше, саяси жүйе әртүрлі әлеуметтік топтар мүдделерінің белгілі бір құндылықтар мен идеалдар негізінде келісімі үшін қажетті саяси институттарды бейнслсйді. Оның моні мынада, институттар жүйссі мен құндылықтар жүйесі бір-бірінен ажыратысыз және олар жиынтығында ғана саяси жүйені құрады. Институциональды жүйенің негізінде жатқан құндылықтар жүйесі қондырмалы және жүріс-тұрыстық қалып, оның шегінде саяси жүйе орналасады, және ол занды түрде рәсімделген немссс рәсімделмеген болуы мүмкін. Сонымен, саяси жүйс кұрылым, яғни элементтер мен олардың арасындағы өзара әрекеттің жиынтығы екен. Жүйе элсмснтіне мыналар жатады: - институттар жүйссі, - немесе саяси құндылықтар жүйесі, нсмесс саяси мәдснист және институттар жүйесі. Бірақ қай жағдайда болмасын, авторлар құндылықтар жүйесінс басымдық береді. Барлық элементтер өзара әрекетте болады және ақыр аяғында олардың өмір сүруінің экономикалық шарттарында негізделген әлеуметтік топтардың саяси мүдделерін келістірудің белгілі бір тәсілінің жиынтығымен жүзеге асады. Кез-келген саяси жүйс, оның әрбір элементі белгілі бір әлеуметтік мүдделердің дәл болсын, болмасын бейнесі болып табылады.