4. Өндірістегі автокөліктердің шығарылымы
Өндірістегі автокөліктердің ластауы. Әр түрлі топтағы отындарды (жанармай, дизельді, газды) пайдаланатын автомобильдер бар болған жағдайдағы есептеу кезіндегі 1-лік шыгарылатын зиянды заттардың массасын мына теңдеумен анықтайды:
Мi = qi · τ · n · R · 10-6
мұндағы qi – автожүргізушінің шығаратын і- лік зиянды заттары, г/км,
τ- есептелетін уақыттағы автомобильдің жүрген жолы, км;
n- орташа шамадағы парктің автомобильдің шығаратын заттарына әсер етуші коэффициент;
R- автомобильдің техникалық жағдайына әсер етуші коэффициент.
Жүк машинасы жанармайы ДВС
МCO = 55,5 · 25000 · 1,33 · 1,69 · 10-6 = 3,11868375 (т/жыл),
МCH = 12 · 25000 · 1,33 · 1,69 · 10-6 = 0,67431 (т/жыл),
МNO = 6,8 · 25000 · 1,33 · 1,69 · 10-6 = 0,382109 (т/жыл).
Заттардың шығарылымын толық саны:
М∑ = МCO + МCH + МCH = 3,11868375+0,67431+0,382109=
= 4,17510275 (т/жыл).
Автобустар ДВС
МCO = 51,5 · 12500 · 1,32 · 1,69 · 10-6 = 1,4360775 (т/жыл),
МCH = 9,6 · 12500 · 1,32 · 1,69 · 10-6 = 0,267696 (т/жыл),
МNO = 6,4 · 12500 · 1,32 · 1,69 · 10-6 = 0,178464 (т/жыл).
Заттардың шығарылымын толық саны:
М∑ = МCO + МCH + МCH = 1,4360775+0,267696+0,178464=
=1,8822375 (т/жыл).
Саляркамен жанатын автобус
МCO = 15 · 15500 · 1,27 · 1,8 · 10-6 = 0,531495 (т/жыл),
МCH = 6,4 · 15500 · 1,27 · 1,8 · 10-6 = 0,2267712 (т/жыл),
10
МNO = 8,5 · 155000 · 1,27 · 1,8 · 10-6 = 0,3011805 (т/жыл).
Заттардың шығарылымын толық саны:
М∑ = МCO + МCH + МCH = 0,531495+0,2267712+0,3011805=
=1,0594467 (т/жыл).
Кәсіби жеңіл машиналар
МCO = 16,5 · 36000 · 1,28 · 1,63 · 10-6 = 1,2393216 (т/жыл),
МCH = 1,6 · 36000 · 1,28 · 1,63 · 10-6 = 0,12017664 (т/жыл),
МNO = 2,23 · 36000 · 1,28 · 1,63 · 10-6 = 0,167496192 (т/жыл).
Заттардың шығарылымын толық саны:
М∑ = МCO + МCH + МCH = 1,2393216+0,12017664+0,167496192=
=2,766316032 (т/жыл).
Өндірістегі автокөліктің толық ластайтын шығарылымы:
М∑ = ∑ Мi = 4,17510275+1,8822375+1,0594467+2,766316032=
=9,883102982 (т/жыл).
11 5. ҚАЗАНДА ӨНІМДІЛІГІ 30 т/сағ ДЕЙІН ҚҰРАЙТЫН ОТЫН ЖАНҒАНДА ШЫҒАРЫЛАТЫН ЗИЯНДЫ ЗАТТАРДЫ ЕСЕПТЕУ.
Әдістеме өндірістік жане коммуналдық қазан агрегаттары жане тұрмыстық жылу генераторлары әсер ететін оттықтардағы қатты отын, мазут жане газ жанғанда газ тәріздес өнімдермен шығаратын зиянды заттарды есептеуге арналған.
Оттық жане отын түріне тәуелді Х жане Ксо коэффициенттерінің
мәндері
Оттық түрі |
Отын |
Х |
Ксо , КГ/ГДж |
1 |
2 |
3 |
4 |
Отынды қолмен лақтыратын жылжымайтын |
Қоңыр және тас көмірлер |
0,0023 |
1,9 |
Шахталық |
Қатты отын |
0,0019 |
2,0 |
Қатты бөліктер. Күл пештерінің шығаратын заттарын жане қазан агрегатының түтінді газбен бірге атмосфераға шығарылатын қатты отын жане мазут бірлік уақытында есептеу мына формуламен анықталады:
Птв = В · А · Х · ( 1 - ŋ)
Мұндағы В-табиги отынның шығыны (т/жыл, г/с)
Аr - жұмыс массасындағы отынның күлдігі (%);
Ŋ – қатты заттардың бөлігі;
Х = аун / (100-Гун); аун – кететін отын күлінің бөлігі;
Гун – кететін жанғыштардың құрамы (%);
Птв = 90 · 23 · 0,0019 · (1 - 0) = 3,933 (т/жыл)
Күкір қышқылы. Қазан агрегаттарының атмосфераға түтінді газбен шығаратын күкірт оксидін SO2-ге (т№жыл, т/сағ,г/с) бірлік уақытында есептеу мына теңдеумен анықталады
ПSO2 = 0,02 · В · Sr (1- Ŋso2) · (1- Ŋ΄so2)
мұндағы Sr – жұмыс массасы отындағы күкірт құрамы (%)
Ŋso2 – отынның ұшатын күлімен байланысты күкірт оксидінің бөлігі.
ПSO2 = 0,002 · 90 · 0,18 · (1 - 0,1) · (1 - 0) = 0,2916 (т/жыл)
12
Көміртегі қышқылының шығаратын заттарының негізгі бағасы (т/жыл, г/с) мына теңдеумен есептеуге болады:
Псо = 0,01 · В · Qir · Kсо · (1 - q4/100),
мұндағы Kсо – отын жанғанда шығаратын көміртегі оксидінің жылу бірлігіне сәйкес мөлшері (кг/ГДж).
Қоңыр көмір үшін:
Псо = 0,001 · 90 · 14,53 · 106 · 2 · 10-9 · (1 - 2 /100) = 0,0026 (т/жыл)
Тас көмір үшін:
Псо = 0,001 · 90 · 14,53 · 106 · 2 · 10-9 · (1 - 2 /100) = 0.0026 (т/жыл)
Көміртек оксидтері толық ластайтын шығарылымы:
∑ М(СО) = 0,0052 (т/жыл)
Азот қышқылы. Азот қышқылының уақыт бірлігінде шығарылатын мөлшерін мына формулалармен есептейді:
ПNO2 = 0,001 · В · Qir · KNO2 · (1 - β),
мұндағы Qir - табиғи отынның жылу жануы (МДж/куб.м);
KNO2 – 1 ГДж жылу (кг/ГДж) кезіндегі пайда болатын азот қышқылының
санын көрсететін шама;
β – техникалық шешімдер қолданған жағдайда азот қышқылының
шығынын төмендетілген дәрежесіне итәуелді коэффициент.
ПNO2 = 0,001 · 90 · 14,53 ·106 · 0,23 · 10-9 · (1 - 0)= 0,000301 (т/жыл)
13
6. БАРЛЫҚ ЦЕХТЕРДЕГІ ҚАУІПСІЗДІК КАТЕГОРИЯЛАРЫН ЕСЕПТЕУ
Өнеркәсіпте қауіпті категорияны мына формуламен есептеп шығарамыз:
КОП
=
(Мi
/
ПДК)ai
Мұндағы Мi – і –ші шығарылым заттың массасы, т/жыл;
ШРКі – і-ші заттың орта тәулік бойынша мәні, мг/м2;
N – өнеркәсіпке кірмейтін заттардың шығарылымының саны;
аі – тұрақты бұл і-ші зиянды заттың зиянды күкірт диоксидіне сәйкестілігі;
ККК-ң физикалық мағынасы мынада, ол өндірісте қолданатын ауаның мөлшерін көрсетеді, оның санитарлық гигиеналарға дейінгі атмосферадағы зиянды заттардың араласуын көрсетеді, оны қауіпті заттар классына қосады.
Татваотмоптототмпьтооа
Механикалық
1. Дөңгелектегістегіштер станоктары:
ККК = (256,0896 / 0,5)1 = 512,1792 > 1.
2. Ұшталған станоктар:
ККК = (137,7792 / 0,5)1 = 275,5584 > 1.
3. Токарлық станоктар:
ККК = (19530,12672 / 0,5)0,9 = 13569,43 > 1.
Балқыту
1. Пісіру аэрозолі:
ККК = (0,0112 / 0,5)1 = 0,0224 < 1.
2. Марганец жане оның оксидтері:
ККК = (0,000408 / 0,01)1,3 = 0,015626 < 1.
Гальваникалық
1. Жанармай:
ККК = (1428,762 / 1,5)0,9 = 479,7133 > 1.
2. Керосин:
ККК = (492,024/ 0,12)0,9 = 1784,533 > 1.
3. Уайт-спирит:
ККК = (1829,32 / 0,1)1,3 = 347517,4 > 1.
4. Бензол:
ККК = (936,738 / 0,1)1,3 = 145580,6 > 1.
5. Трихлорэтилен:
ККК = (1242,676 / 0,05)1,3 = 517611,9 > 1.
6. Тетрахлорэтилен:
ККК = (1324,68/ 0,005)1,3 = 11222336 > 1.
14
7. Трифтортрихлорэтан:
ККК = (4702,614 / 0,005)1,3 = 58261294 > 1.
8. Күкірт қышқылы:
ККК = (11,438064 / 0,05)1,3 = 1167,34 > 1.
Гараж
КККCO = (6,32557785 / 3)0,9 = 1,956956 > 1.
КККCH = (1,28895384 / 1,5)0,9 = 0,872432 < 1.
КККNOx = (1,029249692 / 0,04)1,3 = 68,17089 > 1.
От жағатын жер
1. Қатты бөліктер:
ККК = (3,933 / 0,5)1 = 7,866 > 1.
2. Күкірт оксиді:
ККК = (0,2916 / 0,05)1,3 = 9.898349 > 1.
3. Көміртек оксиді:
ККК = (0,0026 / 3)0,9 = 0,0017 < 1.
4. Азот оксиді:
ККК = (0,0026 / 0,04)1,3 = 0,028101 < 1.
Өнеркәсіптің қауіпті категориясы:
1 Кесте
Өнеркәсіптің қауіпті категориясы |
ККК-нің мәні |
1
2
3
4 |
ККК ≥ 106
106 > ККК ≥ 104
104 > ККК ≥ 103
ККК < 103
|
15
ККК цехтарда және өнеркәсіпте.
Цехтің аталуы |
Заттың аталуы |
Заттың қауіп төндіру классы |
ПДКм.р. мг/м³ |
ПДКс.с. мг/м³ |
Шыға- рылым |
Цехтің ККК-сі |
Механикалық |
Абразивтік және металлдық шаң |
3 |
0,5 |
0.5 |
256,0896 |
512.179 |
Аэрозоль затраты |
4 |
5 |
0,5 |
19530.127 |
13569.43 |
|
Балқыту |
Балқыту аэрозолі |
3 |
5 |
0,5 |
0.0112 |
0 |
Марганец және оның оксидтері |
2 |
0,01 |
0,01 |
0,000408 |
0 |
|
Гальваникалық |
Жанармай |
4 |
5 |
1,5 |
1428.762 |
479.713 |
Керосин |
4 |
1,2 |
0,12 |
492.024 |
1784.533 |
|
Уайт спирит |
2 |
1 |
0,1 |
1829.32 |
347517 |
|
Бензол |
2 |
1 |
0,1 |
936.738 |
145581 |
|
Трихлор- этилен |
2 |
0,06 |
0,005 |
1242.676 |
517612 |
|
Тетрахлор- этилен |
2 |
0,06 |
0,005 |
1325 |
11222336 |
|
Трифтортри- хлорэтан |
2 |
0,06 |
0,005 |
4703 |
58261294 |
|
Күкірт қышқылы |
2 |
0,5 |
0,05 |
11.438 |
1167.34 |
|
Гараж |
Көміртек оксиді |
4 |
5 |
3 |
6.326 |
1.957 |
СН |
4 |
5 |
1,5 |
1.289 |
0.872 |
|
Азот оксидтері |
2 |
0,085 |
0,04 |
1.029 |
68.171 |
|
От жағатын жер |
Қатты бөліктер |
3 |
0,5 |
0,5 |
3,933 |
7,866 |
Күкірт оксиді |
3 |
0,5 |
0,05 |
0,292 |
9.898 |
|
Көміртек оксиді |
4 |
5 |
3 |
0,0026 |
0 |
|
Азотоксиді |
2 |
0,085 |
0,04 |
0,0026 |
0 |
16
ККК = ∑(Mi /ПДК)ai
ККК =512.179+13569.43+0.224+0.016+479.713+1784.533+347517+145581+
+517612+11222336+58261294+1167.34+1.957+0.872+68.171+7.866+
+9.898+0.0017+0.028=7.05*107
1 Кесте бойынша, өнеркәсіптің қауіп төндіуші классын бірінші классқа жататынын анықтаймыз.
18
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Охрана окружающей среды: Учебное пособие под редакции С.В.
Белова. М. ВШ, 1983.
2. Экология для технических вузов: Учебное пособие под редакции В.М.Гарина – Ростов, 2003.
3. Экология и экономика природопользования. Тонкопий М.С.
Учебник. – Алматы, 2003.
4. ОНД - 86. Методика расчета концентраий в атмосферном воздухе вредных веществ, содержащихся в выбросах предприятий. – М. Госкомгидромет, 1987 - с.94.
17
ҚОРЫТЫНДЫ
Бұл жұмыстың мақсаты өнеркәсіптегі валдық шығарылымды, әр өнеркәсіп
цехтеріндегі қауіп категориясын анықтау болып табылады.
Алынған қорытындыларға негізделе отырып келесіні белгілеп алуға болады: қауіп - қатер шығару коэффинценті өнеркәсіп характеристикасын, қоршаған ортаның ластайтын мөлшері бойынша. Бұл коэффицент өнеркәсіптегі қауіп дәрежесін көрсетеді.
Қазіргі жұмыс зерттеулер нәтежесінде анықталды, өнеркәсіптегі ең үлкен кауіп төндіретін цехтар гарваниқалық және механиқалық цехтар . Бұл цехтардағы қауіп төндіру дәрежесі максималды, сондықтан өнеркәсіптің басты инженері өз назарын технологиялық процесстерге, көрсетілген цехтардағы, өнеркасіптегі кауіп төндіруді азайтуды максат етуде.
Сонымен, өнеркәсіп негізгі критириялармен КККның сұраныстарын қанағаттандырады.
2
Мазмұны
ЕСЕПТЕУ-ГРАФИКАЛЫҚ ЖҰМЫСҚА ТАПСЫРМА