1 Бөлім Жалпы экология

1. Жалпы экология нені зерттейді?

ұйым қағидалары және әр түрлі жүйеде істеу және биосферадағы топтану;

2. Факторлы экологияның басқа атауы бар ….

аутоэкология;

3. Популяциялық экологияның басқа атауы бар ….

демэкология;

4. Биогеоценологияның басқа атауы бар ….

синэкология;

5. Экологияның «Биоэкология» бөліміне не кіреді?

аутоэкология, синэкология, демэкология;

6. Геоэкология оқытады:

ағзалардың бір-біріне қатынасы және елді мекен ортасындағы көзқарастың географиялық жабдықтары.

7. Экологиялық индикация – бұл…

масштабты анықтау және табиғат ортасының адамға әсер етуін болжау;

8. Мониторинг - бұл…

қоршаған орта динамикасының параметрлерінің бақылау жүйесі;

9. Эколгияның жалпы әдістеріне нелер жатады?

бастапқы бақылау, эксперименталды жұмыс, модель жасау;

10. Тірі жүйелерді ұйымдастыру деңгей жүйелілігін дұрыс орналастыру: 1) экожүйелер; 2) популяция; 3) ағзалар; 4) биосфера

3214

11. Аутоэкологияның қарапайым зерттеу объектісі…

ағза.

12. Экологиялық факторлар – бұл:

экожүйелер компоненттерінің қасиеті;

13. Сыртқы экологиялық факторларға жатады:

күн радиациясы, атмосфералық қысым, температура, жел;

14. Ішкі экологиялық факторларға жатады:

сан, тығыздық, популяция құрылымы, азық, азықта биогенді заттарды топтау;

15. Императивті факторлар анықталады…

тіршілік ету шарттары;

16. Сонымен қатар әсер ету факторына жатады....

күн мен түннің ауысуы.

17. Ненін негізінде жергілікті факторлар ағзалардың өзара әрекеттесуін анықтайды....

өмір сүру;

18. Ненін негізінде генеративті факторлар ағзалардың өзара әрекеттесуін анықтайды:

қоректену;

19. Антропогенді факторлар қоршаған табиғи ортаның әсерімен анықталады:

адам қызметі;

20. Факторлы экология оқытады:

қоршаған орта мен өкілдің өзара әрекеттесуі;

21. Ненін негізінде трофикалық факторлар ағзалардың өзара әрекеттесуін анықтайды:

көбею.

22. Популяциялы экология оқытады:

қоршаған орта мен өкілдің өзара әрекеттесуі;

23. Сонымен қатар экология негізгі үш бөліммен шектеледі:

факторлы, популяциялық және биогеоценолды;

24. Биотикалық факторлар негізгі үш топқа бөлінеді:

биотикалық, трофикалық, генеративтік;

25. Биогеоценология оқытады:

популяцияның кеністік құрылымы, олардың генетикалық құрамы, сандық динамикасы, әр түрлі өспелі топтың арасалмағы

26. Фактор, ағзаның тіршілік әрекетіне шек қою, қалай аталады

лимиттайтын.

27. Лимиттайтын факторлардың заңын кім тұжырымдады?

Вернадский

28. Минималды және максималды мағына арасындағы диапазон факторы қалай аталады?

толеранттылық диапазон;

29. Толерант заңын кім тұжырымдады?

Шелфорд

30. Ағзаның шыдамдылық шамасы басқаша ...... деп аталады

толерантты;

31. Толеранттылықтың кең диапазонды ағзаларды барлық факторларға әдетте.....

әбден молынан тарату;

32. Толерантты диапазон .... кезінде таралады

басқа факторлардың үйлеспеушілігі.

33. Толеранттылық диапазонының арақатынасындағы қиын қыстау кезеңі

көбею кезеңі;

34. Толеранттылықтың кең диапазонды ағзасы қалай аталады?

эврибиотты;

35. Толеранттылықтың тар диапазонды ағзасы қалай аталады?

стенобиоты;

36. Ұзақ уақыт белгілі бір кеңістікте тұрған бір биологиялық түрдегі адамдардың жиынтығы қалай аталады?

    1. популяция;

37. Функционалды-экологиялық қатардың жүйелілігін дұрыс орналастыр: 1) экожүйе; 2) биоценоз; 3) ағза; 4) биосфера

3214

38. Функционалды-экологиялық қатардың жүйелілігін дұрыс орналастыр: 1) түр; 2) патшалық; 3) ағза; 4) биосфера

3124

39. Популяцияның статистикалық мінездемесіне не жатады?

сан, тығыздық, жас құрамы, биомасса;

40. Көлем мен ауданның бірлігіне келетін адамдардың орташа саны қалай аталады?

сан.

41. Белгілі территорияда тұратын тірі заттардың жиынтығы қалай аталады?

биомасса;

42. Биомасса немен көрсетіледі?

г/м²;

43. Уақыт бірлігінде ағзалармен өндірілетін органикалық заттардың мөлшері қалай аталады?

    1. биоөнімділік;

44. Әртүрлі жыныстағы адамдардың қарым-қатынасы

жыныстық құрылым;

45. Жыныстарды хромосомалық түрде анықтау қалай аталады?

    1. жыныстардың алғашқы қарым-қатынасы;

46. Жыныстардың екіншілей қарым-қатынасын анықтау

факторлар ортасы.

47. Жыныстардың үшіншілей қарым-қатынасын анықтау

еркектер мен ұрғашылардың қарым-қатынасы;

48. Әртүрлі жастағы адам популяциясының құрамындағы арақатынас қалай аталады?

өсу қрылымы;

49. Территориядан популяцияны орналастыру және тарату қалай аталады?

кеңістік құрылымы;

50. Агрегация – бұл

жалпы тығыздық популяциясы;

51. Жеке немесе топтық кеңістегі топтарды және жеке тұлғаларды игеру қалай аталады?

    1. территориялық ұстанымдар;

52. Популяцияның кеңістік құрылымы қандай болады?

    1. топтық, біркелкілік, кездейсоқтық;

53. Агрегация ұстанымдарын кім тұжырымдады?

    1. Олли;

54. Популяцияның әсерлі мінездемесіне не жатады?

    1. туу, өлім, өсу жылдамдығы.

55. Популяцияның саны қалай анықталады?

    1. туу мен өлім қарым-қатынасы;

56. Жалпы туу – бұл

    1. уақыт кезеңінде қосылған жаңа кісілердің саны;

57. Жалпы өлім – бұл

    1. уақыт кезеңінде өлген кісілер саны;

58. Салыстырмалы туу – бұл

    1. уақыт кезеңінде қосылған жаңа кісілердің саны, негізгі популяцияның сандық қатынасы;

59. Салыстырмалы өлім – бұл

    1. уақыт кезеңінде өлген кісілердің саны, негізгі популяцияның сандық қатынасы

60. Өнімдік потенциал – бұл

    1. туу мен өлімнің салыстырмалы айырмасы;

61. Ортаның қарсыласуынан қисық өсім қалай бақыланады?

экспоненциалды;

62. Табиғи жағдайда қисық өсім қалай бақыланады?

    1. логистикалық;

63. Популяцияның қисық өсіміне шек қою...

    1. орта сыйымдылығы;

64. Факторларға, популяцияның тығыздығына тәуелді емес факторларға нелер қатысты болады?

абиотикалық;

65. Факторларға, популяцияның тығыздығына тәуелді факторларға нелер қатысты болады?

трофикалық.

66. Өлім мен туу жүйелілігі..... арқылы көрсетіледі

өсу популяциясының төмендеу жылдамдығы;

67. Химиялық жүйелілік....арқылы көрсетіледі

топ құрамынан кісілерді бөлу;

68. Мінез құлық арқылы жүйелілік ... көрсетіледі

рақымсыздық;

69. Құрылым арқылы жүйелілік...... көрсетіледі

кісілер стрессінің жоғарлауы;

70. Шашырау арқылы жүйелілік .... көрсетіледі

топ құрамынан кісілерді бөлу.

71. Экожүйенің абиотикалық компоненті қалай аталады?

биотоп.

72. Экожүйенің биотикалық компоненті қалай аталады?

биоценоз

73. Қарапайым жердегі экожүйе қалай аталады?

биогеоценоз;

74. Түр арасындағы әрекеттестіктің жоқтығы қалай аталады?

нейтрализм;

75. Бір жақты қысым түрі қалай аталады?

аменсализм;

76. Бір жақты қолайлы түрі қалай аталады?

комменсализм;

77. Өзара шектеулі түрі қалай аталады?

конкуренция.

78. Бір жақты түрлерді пайдалану қалай аталады?

ресурсты пайдалану;

79. Өзара қолайлы түрлер қалай аталады?

мутуализм;

80. Бәсекелестік ұстанымдарын құрған кім?

Гаузе

81. Бәсекелестік ұстанымдарын ...... жазылу

    1. аралық бәсекелестік;

82. Белгілі жағдайдағы түрдің биоценоздағы құрамы қалай аталады?

    1. экологиялық қуыс;

83. Экологиялық қуыс қандай болады

орнықты.

84. Экологиялық қуыс ..... болады

іске асырылған;

85. Өсімдіктің энергияны бойына сіңіру нәтижесі қалай аталады?

алғашқы жалпы өнім;

86. Биомассаның өсімі қалай аталады?

алғашқы таза өнім;

87. Өнімдердің биомассаға қатынасы қалай аталады?

өнімді коэффициент

88. Өнім, басқа жануарлармен және өндірілетін фитофагтар қалай аталады?

екінші өнім.

89. Он есе пайыздық ережені құрған кім?

    1. Линдеман

90. Бір пайыздық ережені құрған кім?

    1. Линдеман

91. Он есе пайыздық ережені ..... суреттейді

    1. трофикалық деңгейдегі энергия пирамидасы;

92. Бір пайыздық ережені.... суреттейді

    1. жоғарғы реттегі консумент деңгейіндегі таза өнімді тұтыну;

93. Биосферада энергияның қасиеті қалай анықталады?

    1. термодинамика заңдылықтарымен;

94. Өз денесінде органикалық өнімдер пайда болатын ағзалар қалай аталынады?

    1. автотрофтар;

95. Дайын органикалық өнімдерді пайдаланатын ағзалар қалай аталынады?

    1. гетеротрофтар;

96. Тірі ағзаларда тұтынатын органикалық өнімдерді қалай атайды?

    1. консументтер;

97. Өлі органикалық өнімдермен қоректенетін ағзаларды қалай атайды?

    1. детротофаг.

98. Органиканы толықтай минералдауды іске асыратын ағзаларды қалай атайды?

    1. редуценттер;

99. Өсімдіккке зиянды жануарлар..... жатады

    1. алғашқы консумент;

100. Жыртқыш жануарлар ..... жатады

     1. екінші консумент;

101. Паразиттер .... жатады

     1. үшінші консумент;

102. Биоценоз мүшелері арасындағы өнімді арақатынас қалай аталады?

     1. трофикалық тізбектер;

103. Бір трофикалық деңгейден екіншіге ауысуда жайылымдағы өнім тізбегінің .... өзгешелігі

     1. адамдар көлемін өсіру

104. Паразиттер тізбегі ....... өзгешелігі

     1. тығыздықты өсіру;

105. Детрит тізбегі ..... өзгешелігі

     1. тығыздықты өсіру;

106. Бірінші трофикалық деңгей ....... түзіледі

     1. продуценттер;

107. Екінші трофикалық деңгей ..... түзіледі

     1. алғашқы консументтер;

108. Үшінші трофикалық деңгей ..... түзіледі

     1. зоофаг;

109. Экожүйенің маңызды экологиялық параметрі қалай аталады?

     1. гомеостаз;

110. Тұрақтылық аймағында экожүйенің жағдайы қалай аталады?

     1. климаксты;

111. Биоценоз күйінің өзгерісі қалай аталады?

     1. экологиялық сукцессия;

112. Жалаңаштанған аналық тұқымдардың ағзалармен біртіндеп араласуы қалай аталады?

     1. біріншілік сукцессия;

113. Берілген жергілікке жататын бірлестіктің біртіндеп қалыптасуы қалай аталады?

     1. екіншілік сукцессия;

114. «Биосфера» атауын енгізген кім?

     1. Зюсс;

115. Әлемдік экожүйені басқаша қалай атайды

     1. биосфера;

116. Вернадский бойынша тірі ағзалардың жиынтығы қалай аталады?

     1. тірі зат;

117. Вернадский бойынша өлі органикалардың әртүрлі формалары қалай аталады?

     1. биогенді зат;

118. Вернадский бойынша тірі заттар мен биогенді заттардың қоспасы қалай аталады?

     1. биокосты өнім.

119. Вернадский бойынша минералдар, тау жынысы қалай аталады?

     1. косное өнім;

120. Вернадский геохимиялық күштердің маңыздылығын ....

     1. тірі ағза;

121. Жер бетіндегі өсімдіктер мен микроағзалар биомассасы жалпы биомассалардан құрылады .....

     1. 98%

122. Жануарлар биомассасы жалпы биомассалардан құрылады ....

     1. 1,4%

123. Қазіргі кезде адамдар өздерінің экологиялық қуыстарын кеңейтуде, ...... құруда

     1. техносфера;

124. Биогеохимиялық заңды тұжырымдаған кім?

     1. Вернадский;

125. Ноосфера – бұл сфера

     1. ақыл;

126. Планетарлық кеңістікте, техникалық және аспаптық өндірістік қызметтегі адамдарды қалай атайды?

     1. техносфера;

127. Биологиялық ұстанымдарды ұсынған кім?

     1. Сутт.

128. Биологиялық императив ұстанымдарын негіздеу ...... түсіну

     1. адамдардың өмір сүру мүмкіндігі тек Жердегі тіршіліктің сақталуында;

129. «Биогеохимия» атауын енгізген кім?

     1. Вернадский;

130. Бірінші биогеохимиялық заңын тұжырымдауды жалғастыру «Атомдардың биогенді миграциясындағы химиялық элементтері әрқашан биосферада ..... ұмтылады»

     1. өзінің ең көптігін көрсету.

131. Екінші биогеохимиялық заңын тұжырымдауды жалғастыру «Эволюциялық түрде геологиялық уақыт бағытына қарай....жүретін»

     1. атомдардағы биогенді миграцияның үдеуі;

132. Үшінші биогеохимия заңынын туындысын жалғастыр «Тірі заттар түзеледі және біздің әлем қолдайды»...

     1. Күннің ғарыштық энергиясы;

133. Экожүйеден атмосфераға судың берілу жинтығы қалай аталынады....

     1. эвапотраспирация;

134. Атмосферадағы көмір қышқыл газдың мөлшері неге тәуелді?

     1. дүние жүзілік мұхитта көмір қышқыл газының құрамы.

135. Атмосфералық азот қай қызметтің көмегімен тірі материяның бөлігі бола алады

     1. бактериялар және балдыр;