11.9.4. Rombgörnüşli glossit

Rombgörnüşli glossit – bu diliň üznüksiz çiş keselidir (glossitis mediana rhombica).

Döreýşi we sebäpleri. Gutarnykly anyklanmadyk. Häzirki wagyt alym gözlegçileriň köpisi rombgörnişli glossiti, dogabitdi kesel diýip çaklaýarlar we onuň döremegi embriodenez hadysasy­nyň bozulmagy bilen şertlenendir. Beýleki ýazarlar rombgörnüşli glossit üänüksiz kandidozly diýip hasap edýärler, sebäbi diýseň kömelejik şekilli mikroblaryň maşgalasyna degişli Candidalary zeperlenen ojagyň ýüzinden mydama tapmak bolýar. Kesel esasan erkek adamlarda-çilimkeşlerde we alkogol içgileri çenden aşa köp içýänlerde duş gelýär.

Kliniki alamatlary. Rombgörnüşli glossit kliniki taýdan rombgörnüşli ýada süri görnüşli ojak bolar ýüze çykýar, ol sähelçe dykyzyrak bolup, diliň dogry ortaky çyzygynda, keşjagazly emzi­jekleriň öňünde ýerleşýär. Bu zeperlenen ojagyň göwrin ölçegi her dürli näsaglarda 1.5-dan 5.0 sm çenli uzynlykda we 0.5-den 2.5 sm çenli inlikde bolup bilýär.

Görnüşi boýunça bu ojak romby ýadyňa salýar, şonyň üçin hem ol “rombgörnüşli glossit” adyny aldy (11.52. surat). Zeperlenen ojak ýeke bolýar, örän seýrek ýagdaýlarda 2-3 bolup, diliň ortaky çyzygynyň ugrynda ýerleşýär. Ojagyň üstinde emzijekler ýok bolan.

Rombgornüşli glossit – Bu üznüksiz kesel ýyllar boýy dowam edýär, adat boýunça ol beterleşmeýär. Kliniki geçişiniň dürli häsiýetliligine görä rombgörnüşli glossiti 3-görnüşe bölýärler;

• ýasy (ýylmanak);

• tümmekli (büdir-südir);

• papillomatoz (giperplastiki) görnüşler.

Keseliň ýasy görnüşinde diliň üstinde zeperlenen ojak ýylmanak, ýalpyldawyk, töweregin­däki nemli bardanyň çäginde ýokaryk çykmaýar, ol gyzyl reňkde kä ýagdaýlarda (esasan uly ýaşly adamlarda) gögimtil-gyzyl öwişgide bolup, zeper ýeten ojakda emzijekler bolmaýar. Barmak basyp barlag geçirilende zeper ýeten ýeriň sähelçe dyzlananlygy, agyrsyzdygyny ýüze çykarmakbolýar. Rombgörnüşli glossitiň ýasy we beýleki görnüşlerinde barmak basyp barlananda äň asty limfatik düwinler kesgitlenmeýär.

Keseliň tümmekli görnüşinde tegelek ýada süri görnüşli zeper ýeten meýdança, dürli ölçegli tümmejiklerden ybarat bolup, olar biri-birinden aýratyn gasynly bolýar. Tümmejikleriň we gasynlaryň üsti gyzaran gögümtil öwişginli, emzijekler aýyrlan.

Rombgörnüşli glossitiň papillomatoz görnüşinde has aýdyň ütgeşikleri görmek bolýar. Ze­perlenen ojak büdir-südir çişgörnüşli ösüntgi bolup, diliň üsinede ýokaryk çykyp durýar. Köplenç ze­perlenen ojak 3-5 sm göwrime çenli ulalýar. Barmak basyp barlag geçirlende dykyzlyk kesgi­tlenmeýar ýada ol bir azajyk bolýar.

Papillomatoz we tümmejikli görnüşinde, zeper ýeten ojagyň merkezi üsti buýnuzlaşyp bilýär, şonyň üçin olak-süýt reňke öwrilýär. Zeperlenen meýdança näsagyň bütin ömriniň dowamynda ulalmaýar, ol mydama öz görnüşini we göwrimini saklaýar.

Rombgörnüşli glossitiň hemme üç kliniki görnüşleri hiç hili duýgysyz, arz-şikaýatsyz geçip bilýär. Köp näsaglara şeýle ütgeşigiň bardygyny aýytmasaň, adatça, olar ony bilmeýärler. Diliň awyşamagyna, arkasynyň büdir-südirligine, kä wagtlar haçanda-çişme dörände agyrynyň ýüze çykmagyna arz edýärler.

Rombgörnüşli glossitiň geçişi adat boýunça howypsyz. Kliniki we morfologik alamatlary köp ýyllaryň dowamynda utgemän durýar. Diňe haçan amatsyz şert dörände (mydama üznüksiz gyjyn­dyrma, bedeniň goraýyş güýçleriniň peselmegi) keseliň papillomatoz we tümmejikli görnüşinde hadysa beterleşmäge ýykgyn bolýar.

Rombgörnüşli glossitiň ýeke bir ýagdaýda howyply dömmä geçenligi ýazylan.

Deňeşdirlip anyklanyş usuly. Ýasy görnüşini

• deskwamatiw glossit;

• awitaminoz bilen, deňeşdirilýär.

Papillomatoz we tümmejikli görnüşini

• çiş dömmeler;

• kandidoz bilen deňeşdirilýär.

Bejerlişi. Ýerli şikes ýetiriji faktorlary aýyrmak üçin agyz boşlugynyň saplanmagy geçirilýär, çilim çekmezlik maslahat berilýär. komelejik görnüşli mikrob Сandidalar ýüze çykarylanda olara garşy dermanlar bilen bejergi geçirilýär. Düzgin bolşy ýaly sanalyp geçilen bejeriş çäreler, keseliň ýasy, tümmejikli we papillomatoz görnüşiniň ýeňil derejelisinde çişme hadysany aýyrmak üçin ýe­terlik bolýar. Papilomatoz we tümmejikli görnüşiniň ösmeklige ukyby bolanlygy ýüze çykar­lan­da, zeperlenen ojak hirurgiki kesilip aýyrylmalydyr. Kriobejerliş usuly ulanmak netijeli hasap­lanýar.