Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Кәсіпорын және кәсіпкерлік.doc
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.07.2025
Размер:
187.9 Кб
Скачать

Кәсіпорын және кәсіпкерлік. Кәсіпорын экономикасы

Экономика - өнімді өндіруде қоғам шектеулі ресурстарды қалай қолданып, өнімді өзара қалай бөлісетінін оқытатын ғылым

Кәсіпорын экономикасы осы мәселені жеке кәсіпорындар қалай шешетінін оқытады.

Кәсіпорын экономикасы – бұл өндіріс факторларының жиынтығы; яғни өндірістік емес факторлардың, айналым қорларының, дайын өнімдердің, ақша қаражаттарының, бағалы қағаздардың, меншікті мүліктер қорының, өнімді өткізу немесе қызмет көрсету арқылы алынған пайда немесе табыстардың жиынтығы.

Ел экономикасындағы кәсіпорынның мәні

  • Нарықтық экономика жағдайында экономикалық қызметтің орталығы экономиканың негізгі бөлімі – кәсіпорындарға ауысады.

  • Кәсіпорында шығатын өнімнің көлемі, түрі, жеткізушілер мен сатып алушыларды таңдау, бағаны қалыптастыру, ресурстарды тиімді қолдану, кадрларды пайдалану, жоғары сапалы техника мен технологияны қолдану мәселелері шешіледі.

  • Кәсіпорын жұмысының тиімділігі өндірістің мынадай ұйымдастыру нысандарын таңдап алуына байланысты: шоғырландырған, мамандандырылған, кооперацияланған, құрамдастырылған.

Кәсіпорын дегеніміз не?

  • Кәсіпорын дербес жүйе ретінде қоғамдық өндірістің бөлімшесі болып табылады, мұнды ұлттық экономиканың міндеттері нақтылы шешіледі.

  • Өнімдерді өндіру және қызмет көрсету белгілі бір технлолгиялық процестерді қолдану, жұмыс құралдырын, адамдардың білімі мен қабілеті, қоғамның жұмысын ұйымдастыру нәтижесінде болады.

  • Кәсіпорын жұмыс орындарымен қамтамасыз етеді, жалақы төлейді, салық төлеу арқылы мемлекеттік әлеуметтік бағдарламаларға қатысады.

  • Кәсіпорында өнім өндіріліп, жұмысшы мен өндіріс құралдарының байланысы орнайды.

  • Кәсіпорын өз қызметін дербес атқарып, тапқан пайдасын [салық және басқа міндетті төлемдерден кейін] өз еркімен пайдаланады.

  • Жағдайдың өзгеруін алдын ала болжай білу және өзгерістерге бейім болу.

  • Таңдап алған қызмет көрсету саласында құзыретті болу.

  • Қажетті ерекшелік сипаттары: мақсаткерлік, табандылық, сәтсіздікке дайын болу, өз қателіктерінен үйреніп, қорытынды жасай білу.

  • Сенімді серіктер таңдай білу.

  • Бәсекелік күреске дайын болу

  • Кәсіпорын құратын кәсіпкер немесе кәсіпкерлер тобы алдарына нақты және айқын мақсат қоюлары керек.

  • Бұл мақсаттары өнімдер мен қызмет көрсету тапсырыстарының жүйелерімен бекітілуі керек.

  • Шығарылатын өнім мен көрсетілген қызмет жұмысшыларымен, мүліктермен және қаржылық ресурстармен қамтамасыз етілуі қажет.

Кәсіпорын құру

Кәсіпорын құру

Жаңа кәсіпорынды құру және жұмыс істеп тұрған кәсіпорындардың көлемін кеңейту факторлары

  • Өнім шығаруды арттыру және сол арқылы пайда табу.

  • Еңбек етуге қабілетті адамдарды жұмыс орындарымен қамтамасыз ету.

  • Өндіріске қосымша табиғи ресурстарды пайдалану.

  • Ғылым мен техника жетістіктерін қолданып, жаңа өнеркәсіп өнімдерін шығару

    • Шағын кәсіпорындармен бірлесіп қызмет көрсету арқылы жеке қажеттіліктерді қанағаттандыру.


  • Қамтамасыз етілмеген сұраныстың орын алуы. Егер өнімге сұраныс болмаса, онда кәсіпорын тығырыққа тірелуі мүмкін, мұндай өнім өткізілмей, ал оның шығындары өтелмей қалады.

  • Өнім өндіру үшін ресурстардың артықшылығы.

  • Белгілі бір саладағы ғылым мен техниканың даму үрдісі.