Ekonomia jest nauką gromadzącą i porządkującą wiedzę o gospodarowaniu
Economics is what economists do (ekonomia jest tym czym zajmują się ekonomiści)
Jacob Viner
Ekonomia – nauka o społecznych prawach gospodarczych w warunkach ograniczonych zasobów i wielkości celów. (Encyklopedia Popularna PWN)
Gospodarowanie to produkcja dóbr i ich podział miedzy ludzi
Ekonomia zajmuje się przede wszystkim badaniem, co, ile, jak i dla kogo wytwarza społeczeństwo.
Dobro to wszystko to co zaspokaja potrzeby: rzecz, usługa, prawo.
Gospodarując, ludzie i całe społeczeństwa zużywają zasoby (inaczej: czynniki produkcji), czyli dobra niezbędne do wytwarzania innych dóbr.
Problem ekonomiczny polega na tym, że rzadkim środkom (zasobom) towarzyszą nieograniczone pragnienia i potrzeby.
Zasoby są rzadkie – ich podaż jest ograniczona (jest ich mniej niż potrzeba).
Zasoby czyli czynniki produkcji to praca, ziemia i kapitał.
ZIEMIA to inaczej zasoby naturalne. To nie tylko grunty, ale i woda, zasoby mineralne, roślinność.
KAPITAŁ jest zasobem przetworzonym. Obejmuje wszelkiego typu maszyny i narzędzia oraz inne środki, których kombinacja z ziemią i pracą pozwala na wytworzenie określonych dóbr ekonomicznych.
PRACA jest zasobem ludzkim, niezbędnym do wytworzenia dóbr. Im większa specjalizacja pracy i im wyższe wymagane umiejętności, tym wkład pracy w wytworzenie dobra jest większy.
Podstawowe zagadnienia ekonomii to:
alokacja zasobów: rozdział czynników wytwórczych (praca, kapitał, ziemia) do różnych dziedzin i różnych zastosowań;
produkcja: wielkość i struktura, metody wytwarzania (technika), wzrost produkcji;
podział: dóbr i usług oraz dochodów;
spożycie: problemy wyboru ekonomicznego w sferze konsumpcji - od zagadnień rozstrzyganych przez pojedynczego konsumenta (gospodarstwo domowe) aż do spraw dotyczących ogólnej konsumpcji społecznej.
„Osobliwym zadaniem ekonomii jest pokazanie ludziom, jak mało w istocie wiedzą o tym, co w ich mniemaniu da się zaprojektować”
Friedrich von Hayek
Ekonomia informacji - dział ekonomii, który zajmuje się badaniem w jaki sposób informacja wpływa na gospodarkę i decyzje gospodarcze.
Informacja ma szczególne właściwości w porównaniu z innymi rodzajami dóbr:
łatwa do wytworzenia i rozpowszechniania,
trudna do ochrony i kontroli,
ma wpływ na podejmowanie decyzji gospodarczych,
nie można dwa razy sprzedać tej samej informacji jednemu kupującemu,
nie można jej ocenić przed poznaniem.
Informacja ma cechy dobra publicznego:
wielkość konsumpcji jednego podmiotu w zasadzie nie wpływa na konsumpcję innego,
wykluczenie kogokolwiek z korzyści związanych z posiadaniem informacji jest trudne albo nieefektywne.
Ekonomiści, zajmujący się ekonomią informacji to m.in. George Akerlof, Michael Spence i Joseph Stiglitz.
źródło: wikipedia.org
Podział na mikroekonomię i makroekonomię:
Mikroekonomia zajmuje się pojedynczymi podmiotami (np. przedsiębiorstwami).
Przedmiotem zainteresowania makroekonomii jest gospodarka jako całość.
„Zapomniany człowiek” Sumnera
Wyobraźmy sobie czterech ludzi A, B, C oraz X.
„Jeśli tylko A zauważy coś, co wydaje mu się złe, a od czego cierpi X, rozmawia o tej sprawie z B. Po tej rozmowie A i B proponują wprowadzenie prawa, które usunie zło i pomoże X. Prawo to określa co dla X powinien zrobić C, a w najlepszym przypadku, co dla X powinni zrobić A, B i C. Jeśli chodzi o A i B, którzy ustanawiają prawo odnoszące się do X w dobrej dla niego intencji, to warto powiedzieć jedynie to, że byłoby lepiej, gdyby pomogli mu bez ustanawiania jakiegokolwiek prawa. Ale chciałbym się przyjrzeć C, chciałbym pokazać kim on jest. Nazywam go Zapomnianym Człowiekiem. Prawdopodobnie termin ten nie jest najodpowiedniejszy. O człowieku tym nigdy się nie myśli. Jest ofiarą reformatora, intelektualisty społecznego i filantropa. Nim przejdę dalej, chciałbym pokazać ci, że zasługuje on na twoją uwagę zarówno ze względu na jego osobiste właściwości, jak i na liczne ciężary, jakie się na niego nakłada”.
Kto zatem jeżeli nie ekonomiści, powinien zadbać o „zapomnianego człowieka”? Wydaje się, że jest to najważniejsze zadanie stojące przed ekonomią i ekonomistami.
Witold Kwaśnicki
Krzywa możliwości produkcyjnych – przykładowy model ekonomiczny
Krzywa możliwości produkcyjnych pokazuje największą możliwą produkcję jednego dobra przy danej produkcji drugiego dobra (przy stałych zasobach oraz technologii).
Przykład
Produkujemy dobro A i B, do dyspozycji mamy 5 osób.
Zatrudnienie |
|
Produkcja |
|
przy produkcji dobra A |
przy produkcji dobra B |
dobro A |
dobro B |
0 |
5 |
0 |
15 |
1 |
4 |
5 |
14 |
2 |
3 |
9 |
12 |
3 |
2 |
12 |
9 |
4 |
1 |
14 |
5 |
5 |
0 |
15 |
0 |
Kosztem alternatywnym (kosztem utraconych możliwości) są utracone możliwości robienia czegoś innego.
Koszt alternatywny pozyskania dodatkowej ilości dobra B to utrata pewnej ilości dobra A.
Na poniższym rysunku kosztem alternatywnym zwiększenia ilości dobra B o QB jest zmniejszenie ilości dobra A o QA.
Koszt alternatywny kolejnych jednostek dobra B zwiększa się. Przechodząc z punktu C do E, dużemu zwiększeniu produkcji dobra B towarzyszy mały spadek produkcji dobra A (mały koszt alternatywny zwiększenia produkcji dobra B o jednostkę). Między punktami F i D jest na odwrót - koszt alternatywny zwiększenia produkcji dobra B jest duży.
Jest to tzw. prawo malejących przychodów.
Postęp techniczny sprawia, że krzywa możliwości produkcyjnych przesuwa się do góry.
Cztery fazy analizy ekonomicznej:
obserwacja gospodarowania
uogólnianie (indukcja)
wnioskowanie (dedukcja)
krytyka
(na podstawie Czarny 2002)
indukcja (łc. inductio ‘wprowadzenie’) 1. nauk. metoda uzasadniania, polegająca na wyprowadzaniu wniosków ogólnych z faktów dowiedzionych badawczo.
1) w filozofii jedna z metod poznania i ustalania prawdy, wnioskowanie, polegające na wyprowadzeniu ogólnych wniosków z przesłanek, które są poszczególnymi przypadkami tych wniosków.
2) w naukach empirycznych metoda polegająca na wprowadzeniu uogólnień na podstawie eksperymentów i obserwacji faktów, formułowaniu i weryfikacji hipotez. Zaczątki indukcji w sensie nowożytnym stworzył F. Bacon, który uznał, że indukcja i eksperyment to dwie skuteczne metody ustalania prawdy.
dedukcja (łc. deductio ‘wywód, wyprowadzenie’) 1. usystematyzowany proces myślowy, w trakcie którego analiza poszczególnych faktów doprowadza do uzyskania poprawnego logicznie wniosku.
2. filoz. rozumowanie polegające na wyprowadzaniu z przesłanek (zdań) uznanych za prawdziwe następstwa będącego logicznym i prawdziwym wnioskiem.
Przykład postawienia fałszywej hipotezy
wielkość stopy a inteligencja
Problemy ze statystyką
„jak dojdę do władzy, to wszyscy będą zarabiać powyżej średniej krajowej”
_______________________________________________________________________