Зертханалық сабақ: №10

Тақырыбы: Солтүстік Америка материгі жер бедерінің тектоникалық құрылымы.

Сабақтың мақсаты: Солтүстік Американы өзге материкпен салыстырғандағы құрылымның мейлінше симметриялы болуын анықтау, тектоникалық карта бойынша талдау жасау.

Керекті құрал-жабдықтар:

І.Дүние дүзінің физикалық картасы мен атласы. ^; 2. Солтүстік Америка материпнің физикалық картасы.

3. Кескін карта

4. Түрлі-түсті карандаш,өшіргіш,сызғыш.

Тапсырмалар:

1.Материктің тектоникалық картасы бойынша платформаның мейлінше тұрақты бөлігі - Канада кристалды қалқаны мен Лаврентий қыраттарының кұрылуы мен Орталық жазықтардың пайда болуына сипаттама беру:

А) Платформаның батыс бөлігіндегі Кордидьер тауларымен шектескен ¥лы жазықтың қалыптасуы жэне платформа қойнауындағы пайдалы қазбаларды анықтау.

Б) Аппалач тау жүйелері мен Иннуит, Шығыс Гренландия қатпарлары тау жүйелерінің пайда болуы, Аппалач тауы жер бедерінінің алғашқы түрінің бұзылуына сипатгама беру..

2.Солтүстік Американың оңтүстік - шығыс жэне оңтүстік шет аймақтарындағы палеозой дэуірінің құрылымдарын атап, Атлант мұхиты маңындағы майысуларды табу, Миссисипи ойпатының аллювиалды тұнбаларында пайда болған пайда болған пайдалы казбалар мен палеозой дэуірінде пайда болған қатпарлы қабаттардағы кен орындарын табу.

3. Кордильер тау жүйесінің құрылуы, морфологиялық кұрылымның негізгі түрлері мен пайдалы қазбалар қорын анықтандар жэне контур картаға жер бедерінің ірі формалары мен пайдалы қазбаларын түсіру.

Бақылау сүрақтары:

1 .Материктің оңтүстік - шығыс жағалау^шдағы дүние жүзіндегі аса ірі жылы ағыстарды табыңдар.

2.Тынық мұхиты жағалауындағы теңіздер мен аралдар.

3. Протерозой кезеңіндегі қалыптасқан платформалар.

4. Канада қалақанының оңтүстігіндегі шөгінді жыныстар қабатының қалындығы.

5. Палеозой кезеңіндегі қалыптасқан плаформалар мен құрлықтар.

6. Лавразия континентінің құрылуы.

7. Мезозой кезеңінде қалыптасқан тектоникалық көтерілулер.

8. Полеоген жэне олигоцен дэуірлеріндегі қлыптасқан ірі тау жүйелері.

9. Палеоген дэуірінің аяқ кезі мен неоген дэуірлеріндегі климат өзгерістері.

10. Кайнозой кезеңіндегі қалыптасқан мұз басулар жер бедерінің қалыптасуына қандай ықпал жасады?

11 .Солтүстік Америкадағы соңғы мұз басу қалай аталады жэне оның қалыптасуы.

Пайдаланылатын әдебиеттер:

1. Т. В .Власова. Материктердің физикалық географиясы.1-2 том. Алматы, 1985ж.

2. Р.А.Ерамов.Материктердіңфизикалық географиясының практикумы. Москва, 1987 ж.

3. В.И.Сиротин. Самостоятельные и практические работы по географий. Москва, 1991 ж.

Зертханалық сабақ: №11

Тақырыбы: Солтүстік Американың климаты

Сабақтың мақсаты: Материктің оған жататын аралдарымен қоса солтүстік ендіктің 83 жэне 7 аралығында жатуы,климат қалыптасуына эсер ететін негізгі факторларды анықтау.

Керекті күрал-жабдықтар:

1.Дүние дүзінің физикалық картасы мен атласы.

2. Солтүстік Америка материгінің климаттык картасы.

3. Кескін карта.

4. Түрлі-түсті карандаш, өшіргіш, сызғыш.

Тапсырмалар:

1. .Материктегі күн радиациясының жылдық мөлшері мен радияциялық баланстарын анықтап(ккал), материктің жер бетінің негізгі элементтері субмеридиандық бағытга созылып жатуына байланысты, мұхит ағыстары климат калыптасуына қалай әсер ететініне талау жасау.

2.Атлант мұхиты ағыстары мен циклондық эрекетгердің пайда болуы, Солтүстік Америка үстіндегі айнальщ ағындарының негізгі түрлерін анықтау.

3. Климаттың атмосферадағы айналым ағынының жағдайлары мен негізгі көрсеткіштердің бөлінуі ,бүкіл материк көлсмінде жыл мезгілдеріне қарай қалай ерекшеленетінін климаттық карта бойынша сипаттама беру, Солтүстік Америкадағы ауаның жер бетін деңгейіндегі орташа температурасын анықтап, карта бойынша талдау жасау(қаңтар жэне шілде).

4. Солтүстік Американың климаттық белдеулеріне картадан тауып,олардың эр қайсысына талдау жасау.

-арктикалық климаттық белдеу; -субарктикалық климаттық белдеу: -қоңыражай климаттық белдеу; -субтропиктік климаттық белдеу;

- тропиктік климаттық белдеу;

- субэкваторлық климатгық белдеу; Бақылау сұрақтары:

1. Материктің климат құрушы факторларын атавдар.

2. Материктегі күн радиациясының мөлшері.

З. Солтүстік Американың орографиялық ерекшеліктері. - 4.Атлант мүхиты ағыстарының эсері.

5. Тынық мұхиты ағыстарының эсері.

б. Солтүстік мұзды мұхит ағыстарының эсері.

7. Дауылдар мен құйындардың (торнадо) пайда болуы.

8. Қоңыржай ендіктердегі мүхиттар үстіндегі ауа қысымы.

9. Тынық мұхит минимумы (Алеут).

10. Арктикалық суық ауа ағыны.

11. Қыс кезіндегі жауын-шашынның ең көп түсетін жері.

12. Атлант мұхитының ауа қысымы.

13. Арктиканың американдық секторының шығыс жағынын климаты.

14. Арктикалық климаттық климаттық белдеу.

15. Субарктикалық климаттық белдеу.

16. Қоңыржай климаттық белдеу жэне типтері мен климаттық облыстары.

17. Субтропиктік клтматгық климат белдеу.

18. Тропиктік климаттық белдеу.

19. Субэкваторлық климаттық белдеу.

20.Экваторлық климаттық белдеу.

Пайдаланылатын әдебиеттер:

1.Т. В .Власова. Материктердің физикалық географиясы.1-2 том. Алматы, 1985ж.

2.Р.А.Ерамов.Материктердіңфизикалық географиясының практикумы. Москва, 1987 ж.

3. В.И.Сиротин. Самостоятельные и практические работыпо географий. Москва, 1991 ж.