Зертханалық сабақ: №18

Тақырыбы: Оңтүстік Америка материгінің тектоникалық құрылымы мен жер бедері.

Сабақтың мақсаты: Материктің қалыптасу тар&сында Африкамен орографиялық жағынан үқсас ортақ белгілерін салыстыру. Тектоникалық, геологиялық карталарына талдау жасау.

Керекті қурал-жабдықтар:

1. Дүние дүзінің физикалық картасы мен атласы.

2. Оңтүстік Америка материгінің физикалық картасы.

3. Кескін карта.

4. Түрлі-түсті карандаш, өшіргіш, сызғыш.

Тапсырмалар:

1. Геологиялық жэне тектоникалық карталар бойынша материктің қалыптасу негізгі кезеңдеріне талдау жасандар, ол үшін:

а)ірі платформалар мен плиталарды табындар; б)протерозойдың аяғында калыптасқан негізгі кұрылымдық элементтерді атаңдар;

в)палеозой кезеңіндегі тектоникалық қозғалыстар мен материктің қалыптасуындағы басты өзгерістерді аныктаңдар;

г)мезазойдың екінші жартысы мен аяғында болған тектоникалық өзгерістерге сипаттама беріндер;

2.Геологиялық жэне тектоникалық карта бойынша ірі платформаларды, массивтер мен қалқандар, қазан шүңқырлар,синеклизаларды табыңдар. Тау жыныстарының кұрылымдық ерекшеліктері мен олардың жасын анықтау.

З.контур картаға платформалар мен плиталардың шекараларын түрлі-түсті бояумен түсіріңдер.

4.0ңтустік Американың пайдалы қазбалары картасы бойынша оларға сипаттама жасаңдар, контур картаға түрлі-түсті бояумен түсіріңцер.

Бақылау сүрақтары:

І.Оңтүстік Американың орографиясында Солтүстік Америкамен қандай ұқсастықтары бар.

2.Шығыста, Атлант мұхиты жағалауында қандай тау қыраттары мен үстірттері жатыр.

3. Анд тау жүйесінің ұзындығы неше км-ге созылған.

4.Материктің ірі жазықтарын атаңдар.

5. Құрылымдық ерекшеліктері мен дамуы жөнінен қандай материкке ұқсас келеді.

Зертханалық жұмыс №19

Тақырыбы: Оңтүстік Америка материгінің климаты.

Сабақтың мақсаты: климат қүрушы негізгі факторларды анықтау.

Керекті құрал-жабдықтар:

І.Дүние дүзінің физикалық картасы мен атласы.

2. Австралия материгінің физикалық картасы.

3. Кескін карта.

4.Түрлі-түсті карандаш, өшіргіш, сызғыш.

Тапсырмалар:

1. Материктегі күн радиациясының жылдық мөлшері мен радиациялық баланстарын анықтап, мұхит ағыстары климат қалыптасуына қалай әсер ететініне талдау жасау.

2. Оңтүстік Америкадағы ауаның жер беті деңгейіндегі орташа температурасын анықтау (қаңтар,шілде)

З.Оңтүстік Американың климаттық белдеулерін картадан тауып, олардың әрқайсысына талдау жасау: -экваторлық климаттық белдеу; -субэкваторлык климаттык белдеу; -тропиктік климаттық белдеу; -субтропиктік климаттық белдеу; -коңыржай климаттык белдеу; -биік таулы климат. Бақылау сұрақтары:

І.Материктің климат құраушы факторларын атандар. 2.Материктегі күн радиациясының мөшері

3. Анд тауларының қандай климаттык ерекшеліктері бар?

4. Қыс кезіндегі жауын-шашынның ең көп түсетін дері

5. Атлант мұхитының ағыстарының эсері

6. Тынық мұхиты ағыстарының эсері

7. Экваторлық климаттық белдеу

8.Субэкваторлык белдеу

9.тропиктік белдеу

10. Қоңыржай белдеу

Зертханалық жұмыс №20

Тақырыбы: Оңтүстік Америка материгінің ішкі сулары

Сабақтың мақсаты: Материктіңтерриториясындағы өзендер мен көлдердің таралуын аныкгау.

Керскті қурал-жабдықтар:

1.Дүние дүзінің физикалық картасы мен атласы.

2. Африка материгінін физикалык картасы.

3. Кескін карта.

4. Түрлі-түсті карандаш, өшіргіш, сызғыш.

Тапсырмалар:

І.Оңтүстік Америкадағы ағын судың жылдык жалпы көлемін басқа материктермен салыстыру.

2. Материктің ірі өзендерін картадан тауып, оларға жоспар бойынша сипаттама беру.

1) өзенніңаты,

2)өзеннің ұзындығы,

3)бассейннің ауданы,мың,км.кв,

4) өзеннің басталуы,

5)өзеннің басты салалары,

6) өзеннің ораша жылдық шығыны мЗс.

7)өзеннің қоректенуі. 8)өзеннің шаруашылықка маңызы, 9)өзеннің ағысыс,

10)өзеннің қазіргі экологиялык жағдайы,

3. Оңтүстік Американың ірі көлдерін картадан тауып олардың біріне темендегі жоспар бойынша сипаттама жазу:

1)көлдің аты;

2) орналасқан жері;

3)теңіз деңгейінеь биік жері;

4)көлдің жалпы ауданы;

5) ең терең жері ,м;

6)тұздылығы , промиль.

7) шаруашылыққа пайдалануы: 8)басты елді мекені;

9)көлдің пайда болу жолдары;

10)көлдің қоректенуі;

Бақылау сурақтары:

1.Оңтүстік Америка өзендері кай алапқа жатады?

2.Материктің мол сулы, ірі өзендерін атандар?

3. Амазонканың жыл бойы мол сулы болуын немен түсіндіруге болады?

4. итикака кандай көл қатарына жатады?

Пайдаланылатын әдебиеттер:

1. Т. В .Власова. Материктердің физикалық географиясы.1-2 том. Алматы, 1985ж.

2.Р.А.Ерамов.Материктердіңфизикалық географиясының практикумы. Москва, 1987 ж.

З.В.И.Сиротин. Самостоятельные и практические работы по географий. Москва, 1991 ж.