Жорабеков Е.Ү.

«МАТЕРИКТЕР МЕН МҰХИТТАРДЫҢ

ФИЗИКАЛЫҚ ГЕОГРАФИЯСЫ» ПӘНІНІҢ ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫСТАРЫ

Тараз – 2014 ж.

Кіріспе

Материктермен мұхиттардың физикалық географиясы жалпы физикалық география курсының жалғасы ретінде әрбір материк пен мұхит табиғатының жалпы географиялық заңдылықтарын, табиғаттың ұқсастығы мен айырмашылығы белгілерін анықтайды. Сонымен қатар теориялардың жіктелу заңдылықтары, әр түрлі дәрежедегі территориялық табиғат кешендері тұрғысынан да қарастырылады.

Зертханалық сабақтардың мақсаты – бағдарлама оқулық және лекция материалдарын игеруге және әдебиеттер көздерімен жұмыс істеуді үйрету.

Сабақтарда материктердің компоненттік және физикалық – географиялық аудандардың сипаттамасына арналған тапсырмалардан тұрады. Тапсырмалардың орналасуы әр түрлі: карталарды ауызша және жазбаша талдау, география заңдылықтарды анықтау барысында графиктерді, таблицаларды пайдалану.Құбылыстармен байланыстарды картографиялық бейнелеу. Сонымен қатар , тапсырмалар білімгерлердің білім деңгейіне және орындалатын тапсырмалар ретінде де беріледі . Жеке орындалатын тапсырмалар білімгердің білім деңгейіне жәнеқызығушылығына байланысты беріледі . Жеке тапсырмалар аудиториядан тыс кезде орындалуға арналған . ОЛ тапсырмалар сабақта нәтижесі талқыланып , дискуссия жасалады. Кейбір жеке орындалған тапсырмалар білімгерлерге курстық жұмыстың тақырыбы ретінде берілуге болады

Кейбір тапсырмалар қысқаша әдістемелік нұсқалар мен көрнекіліктер арқылы орындалады. Бұл тапсырмалар Еуразия материгіне байланысты орналасады. Осы тапсырмаларды орындап , тәжірибе жетістіктеріне байланысты басқа материктерді оқуға пайдаланады. Тапсырмалар материктерді салыстыра отырып талқылауға арналған . өйткені әрбір материктердіңөзіне тәнтабиғатын , жеке ерекшеліктер ажырата білу қажет.

Курсты қажетті түрде игеру үшін географиялық номеклатура игеру қажет .Білімгердің номеклатураны игеру оқытушы тарапынан қадағалануы қажет. Сондықтан да құралда географиялық намеклатура берілен.

Зертханалық сабақ №1

Тақырыбы: Дүние жүзілік мүхиттарға жалпы сипаттама.

Сабақтың мақсаты: Мұхиттардың жэне оларды қалыптастырушы факторлардың ерекшеліктері туралы жалпы түсініктерін толықтыру жэне қайталау. Білімгерльрге курстың мақсаты мен міндеттерін таныстыра отырып, бүл курсты оқытудың маңыздылығы мен ерекшелігін түсіндіру.

Керекті қүрал-жабдықтар:

І.Дүние дүзінің физикалық картасы.

2. Мұхиттардың физикалық картасы.

3. Кескін карта.

4. Түрлі-түсті карандаш,өшіргіш,сызғыш.

Тапсырмалар:

1. Мүхиттардың жэне олардың эр түрлілігін анықтайтын факторлардың жалпы сипатын айқындау.

2. Дүниежүзілік мұхит түсінігіне анықтама беру,оның бөліктерге бөліну критерииін көрсету.

3. Мүхиттардың конфигурациялары мен шекараларының ерекшеліктерін көрсетіңдер, олардың өлшемдерін атау.

4. Әр бір мүхиттың географиялық жағдайын және оларды табиғат ерекшеліктерімен байланысын анықтау.

5. Мүхиттың рельеф түбінің жалпы сипатгамасын атаңцар.

6. Ағыстардың негізгі жүйесін жэне оларды қалыптастырушы факторларды атау.

7. Континент климатына мұхиттардың әсер ету мүмкіндігін анықтау.

Тапсырма 2. Анықтамалық құралдар мен картаны пайдалана отырып, Мұхиттар туралы жалпы мэліметтермен келесі форма бойынша кестені толтырындар.

Кесте №1

Мәліметтер	Мүхиттар
	Атлант	Тыньщ	Үнді	Солтпүстік мұзды
Шекарасы
Аумағы млн. км. кв.

Ірі аралдар мен архипелаг
Рельеф түбінің ірі элементтері қырттар
Ойыстары
Науа (желоба)
Максималды тереңцІгі
Орташа терендігі
Судың жоғарғы температурасы (градус С)
Тұздылығы (промил)
Негізгі суык ағыстар
Жылы ағыстар
Негізгі карама қайшылықтар
Мұхит түбінің пайдалы қазбалары
Биологиялык ресурстар
Жануарлар
ӨсІмдіктер
Қорғалатын территориялар
Халықаралық маңызы бар бұғаздар
Теңіздік порттар

Ірі теңіздер
Ең ұсак теңіздер

Бақылау сұрактары:

1. Еңтрен, мүхитты атап, оның терендігін аныктандар.

2. Мүхиттық жота ұғымына анықтама беріндер.

3. Суық жэне жылы ағыстарды ата.

4. Шельф дегенімз не?

5. Тынық мрситындағы ірі жотаны ата?

Пайдаланылатын әдебиеттер:

1.Т.В.Власова .Материктердің физикалық картасы мен географ иясы.1-2 том.

2.Р.А.Ерамов. Материктердің физикалық географиясының практикумы. Москва.1987ж

З.В.И.Сиротин. Самостоятельные и практические работы по географии. Москва,-1991 ж.