2.Қазіргі аймақтық ғылымды қалыптастыру

Соғыстан кейінгі алғашқы онжылдықта аймақтық экономиканы зерттеу барлық елде дами бастады.

Оқымысты – регионалистер және экономиканы ұйымдастырудың кеңістік теориясының жаңа қадамдарын біріктіру үшін алғышарттар құрылды. Осы кезеңде басты рөлді американдық оқымысты У.Изард.болып табылады. Оның 1956 ж алғашқы ірі «Кеңістік экономика және орналастыру» атты монографиясы шықты.

Аймақтық ғылымдағы жаңа объектілерді зерттеу. Аймақтық ғылым, ашық және басқа да қоғамдық пәндердің теориясын қолдана отырып, қоғамдық формаларды және қоғамдық мінез-құлықты түсіну үшін адамдық іс-әрекеттің және оның маңызының кеңістік аспектілеріне сүйенеді. Бұның мақсаты — адамдар және оның іс-әрекеті арасындағы кеңістік өзарабайланысты көрсету ғана емес, сонымен қатар адамдар жне географиялық орта арасындағы өзара байланыс.

Регионалистика теориясының жаңа объектілері болып телекоммуникациялық және компьютерлік жүйелерді, инновацияларды орналастыру.

Құрылымдық теориясы және экономикалық кеңістікті ұйымдастырудың тиімділігі орналастыру және өндірістің кеңістік ұйымының формаларының қызметтік формаларына — өнеркісіптік және транспорттық желілерге, аумақтық-өндірістік кешендерге, қалалық және ауылдық қоныстарға сүйенеді .

4.Негізгі аймақтық мамандандыру және аймақаралық сауда.

Аймақаралық сауданың және өндірістік аймақтық мамандандырудың теориялық негізі алғашқы рет ресми түрде халықаралық экономикалық қатынастар теориясының шегінде зертелді.

Аймақаралық еңбек бөлінісі және аймақаралық сауда — бұл ортақ еңбек нарығымен және капиталмен, ортақ валюталық жүйемен, ортақ кедендік жүйемен сипатталатын ортақ экономикалық кеңістік шегінде жүргізілетін үрдістер

Негізгі әдебиет: п. 1.7

Қосымша әдебиет: п. 1.7

Тақырып 2. Аймақ-басқару және талдау объектісі ретінде

1. Елдің қайта өндіріс үрдісіндегі аймақтық экономиканың орны

2. Елдің аймақаралық байланысты сипаттайтын көрсеткіштер

3. Біркелкі кешен ретінде аймақ экономикасының қызмет ету сызбасы

4. Аймақтық қайта өндірістік пропорциялар

1. Елдің қайта өндіріс үрдісіндегі аймақтық экономиканың орны

Аймақтық блоктың құрылымы тікелей ұлттық экономикалық жүйенің ұйымдастырылуына байланысты.

КСРО –ның әкімшілік – жоспарлы экономикалық жүйедегі әрбір аймақ (әкімшілік – аумақтық бірлік) ұлттық экономиканың (халық – шаруашылық кешен) бөлігі ретінде және аз жағдайда – экономикалық кіші жүйе (аймақтық шаруашылық кешен) ретінде қарастырылды. Аймақтық экономиканың негізгі параметрлері, жергілікті сұрансты ескермей, мемлекеттік жоспармен және жалпы одақтық ведомстволармен анықталды.

Нарықтық экономикаға өту барысында әрбір аймақ өзінің негізгі элементтерінің өзара байланысын сипаттайтын экономикалық кіші жүйе болып қалыптасады. Мұндай жағдайда аймақтық әлеуметтік ортаның дамуына, тұтыну мен инвестицияға, өндірісіке деген табыс пен төлемге қабілетті сұраныс ықпалының өсуі байқалады.

2. Елдің аймақаралық байланысты сипаттайтын көрсеткіштер

Аймақаралық байланысты сипаттау үшін натуралды немесе жалпы құн өлшеміндегі өнім және ресурстар ағымының көрсеткіштері қолданылады. Аймақтар арасындағы өнімнің негізгі түрлерінің айналымын сипаттайтын натуралды көрсеткіштер: шикізат ресурстары, машиналар мен жабдықтар (салмақ және бірлік өлшемінде), сонымен қатар еңбек ресурстары.

Аймақаралық байланыстың негізгі формалары болып тауар мен қызметтерді айырбастау, тұрғындардың миграциясы, қаржылық және ақпараттық ағымдар табылады.

Аймақтың сырқы экономикалық байланыстарды сипаттау үшін индикаторлардың 2 тобы қолданылады:

1. Натуралдық және құн түріндегі өнімдерді айырбастау бойынша көрсеткіштер. Өнімді кіргізу және шығару көлемі.

2. Басқа аймақтардың бюджеттерімен аймақтың қаржылық байланысын сипаттайтын көрсеткіштер.

Экономикалық аймақтар – бұл аумақтық еңбек бөлінісі үрдісінде тарихи қалыптасқан, өзінің экономикалық және демографиялық жағдайымен, табиғи экономикалық жағдайымен, шаруашылықтың мамандануымен және кешенділігімен ерекшеленетін мемлекет аумағының ірі бөлігі.