1.9 Бағалау туралы ақпарат

Ағымдық бақылау:

Дәріс пен семинарлық сабаққа қатысу;

Дәріс пен семинарлық сабақта конспект жазу;

Семинарлық сабаққа белсенді дайындалу мен қатысу.

Аралық бақылау:

ОСӨЖ тапсырмаларын орындау (ситуациялық тапсырмаларды шешу және басқа да тапсырмаларды орындау);

Екі аралық бақылау өткізу көзделіп отыр.

Үй жұмысы:

Таңдап алған тақырып бойынша реферат жазу;

Таңдап алған тақырып бойынша қосымша баяндаманың тексті.

Рейтинг- шкала

Бақылау түрі	Баллдар
	күндізгі	сырттай
Ағымдағы бақылау	15-30	15-30
Аралық бақылау	15-30	15-30
Қорытынды	20-40	20-40
Барлығы	100	100

1.10 Курстың саясаты мен процедурасы

Оқу үрдісіндегі студенттерге әкімшілік талаптар:

Рефераттың уақытында тапсырылмауы	Минус 5 балл
Қосымша баяндаманың уақытында тапсырылмауы	Минус 2 балл
СОӨЖ тапсырмасының орындалмауы	Сабақ тақырыбы бойынша балл алу
Аралық бақылауға келмеу	Минус 8 балл
Кешігу мен сабақты босату	Ағымдық бақылаудан балл алу

2. Пән бойынша оқу-әдістемелік материалдар

2.1. Тақырыптық жоспары

Барлығы 3 несие

№ №	Барлығы 3 несие	Лекция	Семин	ОСӨЖ	СӨЖ
1	2	3	4	5	6
1 1	Аумақтағы қоғамдық µндірісті ±тымды ±йымдастырудың ғылыми негізі	4	2	5	5
2	Аймақ басқару жєне талдау объектісі ретінде	4	2	5	5
3	Аймақтық талдаудың єдістері	4	2	5	5
4	Мемлекеттің аймақтық саясаты	4	2	5	5
5	Аймақтық дамуды реттеу қ±ралдарының ж‰йесі	4	2	5	5
6	ҚР Бюджеттік-салықтық ж‰йесі	4	2	5	5
7	Аймақтың инвестициялық саясаты жєне оны ж±зеге асыру	4	2	5	5
8	Аймақтағы ж±мысбастылықты реттеу	2	1	5	5
9	Еркін экономикалық аймақтарды мемлекеттік реттеу	2	1	5	5
	Барлығы (сағат)	30	15	45	45

2. 2 Лекциялық сабақтар тезистері

Тақырып 1. Аймақтағы қоғамдық өндірістің ұтымды ұйымдастырудың ғылыми негізі

1. Аймаққа өндірісті орналастырудағы ғылыми-негізделген

қадам

2. Қазіргі аймақтық ғылымды қалыптастыру

3. Негізгі аймақтық мамандандыру және аймақаралық сауда

1. Аймаққа өндірісті орналастырудағы ғылыми-

негізделген қадам

Аймақтық ғылыми зерттеумен ең алғаш тәжірбие Й.Тюнен, В.Лаунхардт, А.Вебер атттарымен байланысты. Олардың жұмыстары кеңістіктік және аймақтық экономиканың теориясының әрі қарай қалыптасыуына әсер етті.

Й.Тюненнің ауылшаруашылық теориясының стандартты. штандорта

Орнату (локализациялау) теориясының қалыптасуы неміс экономисі Й.Тюненмен байланыстырады. Оның ғылыми еңбегінің негізгі мазмұны ауылшаруашылық кәсіпорындарын орнатуының заңдылығын табуында.

Кеңістіктің кез келген нүктесінде әр өнімнің бағасы қалаға қарағанда өзгеше, оған жүк тасымалы мен жүктің салмағы, жолдың ара қашықтығы пропорциональды тікелей әсер етеді. Й.Тюненнің жұмыстарында тиімді орнату критериі – жүк тасымалы шығынын неғұрлым азайту.

Тюнен сақинасы. Й.Тюнен ауылшаруашылық кәсіпорынын тиімді схемасы – ауылшаруашылық қызыметінің әр түрлі түрлерін орналастырған аймақтарға бөлінген орталық қала аумағында әртүрлі диаметрдегі шеңберленген концентратты жүйе екендігін дәлелдеген.

Өнімділік жоғарлаған сайын сәйкес өндіріс соғұрлым қалаға жақын орналасу керек,сонымен бірге бірлік салмаққа шаққанда өнім неғұрлым қымбат болса, оны қаладан алыс орналастырған жөн. Сонда қаладан алыс шаруашылықтың интенсивті жұмысы нәтижесі төмендейді.

Мекленбургтегі өзінің шаруашылығында Й.Тюнен шаруашылықты жүргізі шартында ауылшаруашылық қызметін алты белдікке (шеңберге) бөлуге негіздеген.

Оларға келесілер жатады:

• жоғары өнімділікті қажетті шаруашылық;

• орман шаруашылығы;

• гоюдосеменное өндіріс;

• пайдалы шаруашылық;

• үшалаңды өзіндік айналымды алаң (поля трехпольного севооборота);

• мал шаруашылығы зонасы.

В.Лаунхардт өнеркәсіп кәсіпорынының рациональды штандорты.

Неміс ғалымы В.Лаунхардттың басты ашуы - өнеркәсіп кәсіпорынын өнімді сату нарығы мен шикізат көзінің жақын орналастырудың тиімді жеке жолын табу әдісі. Бұл есепті шешу үшін В.Лаунхардт салмақ үшбұрышы әдісін жасап шығарған.

Кәсіпорынды орналастырудың шешімді факторы В.Лаунхардтта да, Й. Тюненде де жүк тасу шығынын азайту. Өндірістік шығындар барлық зерттеу нүктелеріне тең бөлінеді. Кәсіпорынның тиімді орналасуы салмақтық қатынастың жүк тасуына және ара қашықтыққа тәуелді.

А.Вебердің өнеркәсіптік штандорты теориясы. Неміс экономисі А. Вебер ештеңемен байланыспаған кәсіпорын қарау негізінде жалпы таза аймаққа кәсіпорын орналастыруды бойынша өз алдына мақсат қойды.

Й.Тюнен мен В.Лаунхардтқа салыстырып қарағанда талдауда кәсіпорынды орналастырудың жаңа факторын енгізе отырып тек жүк тасуға ғана емес, сонымен бірге өндірістің шығындарын мейліне азайтуға мүмкіндік беретін есепті жалпылама тиімді шешуде аңғарарлық қадам жасады.

А.Вебер орналасу факторы кәсіпорынның тұрған орнына тәуелді шаруашылық қызметі үшін қажет экономикалық пайданы айтты. Бұл пайда өнеркәсіп өнімін шығару мен оны өткізу кезінде шығындарды азайтумен қорытындылайды, сәйкесінше осы өнімді бір жерде төмен шығынмен өндіру мүмкіндігін тудырады.

А.Вебер тұрған жеріне қарамастан өндірістік шығындарды азайтудың үш факторын атады:

1) шикізатқа деген шығын;

2) жұмыс күшіне деген шығын;

3) көлік шығыны.

Келешекте талдау осы үш фактор арқылы тізбектей жүреді, оларға: көлік, жұмыс күші және агломерационная.

Көлік. А.Вебер бойынша көлік шығыны жүктің салмағы мен жүк тасу ара қашықтығына байланысты. Көлік шығыны өндірілген өнімді өткізу орталығының ара қашықтығы мен шикізат алу орнағына қаншалықты жақындығына тәуелді. Бұл пункт көлік штандорты (көлік пункті) болып табылады. Осы пункті табу үшін Влаунхардт салмақты үш бұрышы қолданылады. Сонымен қатар ең маңызды рольді келесі екі көрсеткіш ойнайды: материалдық индекс және штандортты салмақ.

Жұмыс күші. Жұмыс күшіне шығынның ерекшелігіне қарай жұмыс күші пункті анықталады, яғни мейлінше төмен жұмыс күші шығыны. Жұмыс күші пункті өндірісті өзіне тартады, нәтижесіне өндіріс жұмыс пунктіне не көлік пунктіне қалады. Мұндай жағдай кәсіпорын ауысу кезінде жұмыс күшіне шығынды үнемдеу жүк тасымалдаудың артық шығынын жаба алатын кезіне болады.

Өнеркәсіптік штандортты көліктік және жұмыс күші шығындары факторының ықпал етуін есекере отырып анықтау үшін А.Вебер бірдей ауытқулар шығыны пункттерін жалғайтын изодапан-сызығы аталатын сызықты сызуды ұсынады.