- •Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі қ.И.Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық универститеті
- •Алифатты қатардағы қосылыстардың органикалық химиясы
- •Алматы 2010
- •Қ ұрастырушылар: Ермағанбетов м.Е.,Чугунова н.И., Керімқұлова а.Ж. Алматы: ҚазҰту, 2010.117
- •© Қ.И. Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университеті
- •Пәннің оқу бағдарламасы – syllabus
- •Контакттық ақпарат
- •1.2 Пән бойынша мәліметтер:
- •1.5 Пәннің қысқаша мазмұны
- •Тапсырма түрлері, атаулары және оларды орындау кестесі
- •1.7 Әдебиеттер тізімі
- •1.8 Білімді тексеру және бағалау
- •Оқу процесінің күнтізбелік кестесі
- •Модульдар бойынша және аралық бақылауға арналған сұрақтар тізімі
- •Аралық бақылауға арналған сұрақтар тізімі
- •1.9 Курс саясаты мен процедурасы
- •2 Активті таратылып берілетін материалдардың мазмұны
- •Курстың тақырыптық жоспары
- •2.2 Дәріс сабақтарының конспектілері
- •1 Дәріс. Кіріспе.Органикалық қосылыстардың жіктелуі
- •2 Дәріс. Химиялық байланыс, құрылым, реакцияға бейімділік туралы ұғымдарға қазіргі көзқарас
- •3 Дәріс. Қаныққан көмірсутектер (алкандар)
- •Изомерлері. Бұл қатардың алғашқы үш мүшесінің (метан, этан, пропан) изомерлері болмайды, ал бутан үшін (с4н10) екі изомер болады:
- •4 Дәріс. Қанықпаған көмірсутектер. Этилендік көмірсутектер (алкендер)
- •Изомерлері. Этилендік көмірсутектердің гомологтық қатарының структуралық изомериясы қаныққан көмірсутектері сияқты төртінші мүшесінен басталады. Алайда, бұларға бірнеше изомер түрі тән.
- •4. Сульфолау реакциясы
- •5. Гидратация реакциясы
- •5 Дәріс. Диен көмірсутектері (алкадиендер)
- •6 Дәріс. Ацетилен қатарының қанықпаған көмірсутектері (алкиндер)
- •7 Дәріс. Көмірсутектердің галогентуындылары
- •8 Дәріс. Спирттер (гидрооксиқосылыстар). Біратомды спирттер
- •9 Дәріс. Көп атомды спирттер
- •Алу әдістері. Гликольдерді бір атомды спирттерге сәйкес немесе басқа әдістермен алуға болады.
- •10 Дәріс. Альдегидтер мен кетондар
- •Альдегидтердің аталуы. Рационалдық аталу бойынша альдегидтерді екі жолмен атауға болады.
- •Кетондар номенклатурасы. Рациональды номенклатура бойынша кетондарды, карбонил тобын қоршаған радикалдарды, орынбасарлардың өсу ретімен атап, соңынан “кетон” деген сөз жалғау арқылы атайды.
- •11 Дәріс. Карбон қышқылдары және олардың туындылары
- •Бір негізді карбон қышқылдары. Номенклатурасы.Олардың бастапқы мүшелеріне тривиалды аталу тән.
- •Химиялық қасиеттері Бұлардың химиялық қасиеттерін толығымен дерлік карбоксил тобы анықтайды. Карбон қышқылдарының химиялық қасиеттерін үш бағытта қарастырған ыңғайлы:
- •3. Галогендеу реакциясы
- •Акрил қышқылы.Өнеркәсіпте мынадай схема бойынша алады:
- •Олеин қышқылы с17н33соон Бұл қышқыл пальмитин және стеарин қышқылдар қатарында майлар түзеді.
- •Екі негізді қаныққан қышқылдар. Қаныққан екі негізді ышқылдардың жалпы формуласы CnH2n(cooh)2
- •Физикалық қасиеттері. Екі негізді қышқылдар - суда ерімтал, түссіз кристалды заттар.
- •Химиялық қасиеттері. Екі негізді қышқылдар, бір негізді қышқылдарға қарағанда күштірек келеді. Оның себебі, диссоциациялануын жеңілдететін карбоксилдердің өзара әсерлері:
- •12 Дәріс. Алифатты қатардың азотты қосылыстары.
- •Алыну жолдары. Аминдер техникада және лабораториялық практикада көп қолданылады. Сондықтан бірнеше жолмен алынады.
- •Химиялық қасиеттері. Нитроқосылыстардың ең маңызды химиялық қасиеттері нитротроптың өзіндік структурасына байланысты.
- •Изомерлері. Бір негізді оксиқышқылдардың гомологтық қатары оксиқұмырсқа немесе көмір қышқылынан , басталады. Одан кейін, гликоль немесе оксисірке қышқылы келеді.
- •Химиялық қасиеттері. Оксиқышқылдар қышқылдардың да, спирттердің де қасиеттерін көрсетеді. Бұлар қышқылдар тәрізді тұздар, күрделі эфирлер, амидтер түзеді. Мысалы сүт қышқылы:
- •Екі негізді төрт атомды қышқылдар. Бұл топтың басты өкілдерінің бірі шарап қышқылы
- •Оптикалық изомерлері. Көптеген оксиқышқылдарда ассиметриялы көміртек атомдары болады. Ассиметриялық көміртек атомы деп, көміртек атомы әр түрлі төрт топпен байланысқан жағдайды айтады.
- •14 Дәріс. Көмірсулар
- •15 Дәріс. Аминоқышқылдар
- •2.3 Зертханалық сабақтардың жоспары.
- •1 Органикалық химия лабораториясындағы жұмыстардың жалпы ережелері. Техника қауіпсіздігі.
- •2 Органикалық қосылыстарды тазалау тәсілдері
- •3 Қаныққан және қанықпаған көмірсутектер
- •4 Қаныққан көмірсутектердің галоген туындылары
- •5 Альдегидтер, кетондар, карбон қышқылдары
- •Бақылау сұрақтары
- •Майлар мен сабындар
- •7 Көмірсулар
- •2.3 Тәжірибелік сабақтар
- •2.4 Оқытушының жетекшілігімен орындалатын студенттердің өзіндік жұмыстары бойынша өткізілетін сабақтардың жоспары (соөж)
- •2.5 Студенттердің өздік жұмыстары бойынша сабақ жоспары (сөж)
- •2.6 Өздік бақылау үшін тест тапсырмалары
- •А) тотығу
- •В) спирт, қышқыл және метал күйіндегі күміс
- •2.7 Курс бойынша емтихандық сұрақтар тізімі
- •Глосарий
- •Алифаттық қатардағы қосылыстардың органикалық химиясы
1.9 Курс саясаты мен процедурасы
Курс саясаты оқытушының студенттерге қоятын сабаққа қатысу, барлық бақылау түрі бойынша есептерді уақытында тапсыру, жіберілген сабақтарды қорғау жөніндегі талаптарды қамтиды.
Бақылау түрлерін тапсыру уақытында оқылатын пән бойынша логикалық бір жүйелікті сақтауға тырысу қажет.
Барлық жұмыс түрлері уақытында тапсырылуы керек. Студенттер берілген тапсырманы орындамаған болса немесе оны орындау жөнінде 50 % төмен балл алса, тапсырманы қосымша кесте бойынша орындауға мәжбүр болады да, ол үшін оқытушының семестр бойында тағайындаған айып балдарын алады.
Белгілі кешірімді себеп бойынша студенттер зертханалық жұмыстарды жіберіп қойса, студент сол зертханалық жұмысты оқытушының рұқсаты бойынша лаборанттың қатысында қосымша уақытта жасайды. Барлық жұмыс түрлерін орындамаған студенттер емтиханға жіберілмейді.
2 Активті таратылып берілетін материалдардың мазмұны
2.1 Курстың тақырыптық жоспары кесте түрінде беріледі, онда тақырыптың аты, әр тақырыпқа міндетті академиялық сабақтар саны көрсетіледі.
6 – кесте
Курстың тақырыптық жоспары
№ |
Тақырып аты
|
Академиялық сағат саны |
|||||
Дәріс |
ТЖ |
ЗЖ |
СОӨЖ дәр./оф. |
СӨЖ |
|||
1 |
Кіріспе. Алифаттық қатардағы органикалық қосылыстар химиясының мақсаты мен міндеттері. Органикалық химия лабораториясындағы жұмыстардың жалпы ережелері. |
2 |
- |
1 |
-/2 |
2 |
|
2 |
Химиялық байланыс, құрылым және реакциялық бейімділік туралы қазіргі көзқарас. Көмірсутектердің номенклатурасы. |
2 |
2 |
- |
1/2 |
3 |
|
3 |
Қаныққан көмірсутектер (алкандар) |
2 |
- |
2 |
1/2 |
3 |
|
4 |
Қаныққан көмірсутектердің химиялық қасиеттері. Қанықпаған көмірсутектер (алкендер). |
2 |
2 |
2 |
2/2 |
4 |
|
5 |
Диендік көмірсутектер (алкадиендер) |
2 |
1 |
- |
2/2 |
4 |
|
6 |
Ацетилен қатарының қанықпаған көмірсутектері (алкиндер) |
2 |
- |
2 |
1/2 |
2 |
|
7 |
Көмірсутектердің галогентуындылары |
2 |
2 |
2 |
-/2 |
3 |
|
8 |
Спирттер (гидрооксиқосылыстар). Біратомды спирттер. |
2 |
1 |
- |
2/1 |
2 |
|
9 |
Көпатомды спирттер. |
2 |
- |
- |
1/1 |
2 |
|
10 |
Альдегидтер мен кетондар (оксоқосылыстар) |
2 |
2 |
2 |
1/2 |
4 |
|
11 |
Карбон қышқылдары және олардың туындылары |
2 |
1 |
2 |
2/4 |
6 |
|
12 |
Алифатты қатардың азотты қосылыстары |
2 |
2 |
- |
-/2 |
2 |
|
13 |
Гидроксиқышқылдар |
2 |
- |
- |
-/2 |
2 |
|
14 |
Көмірсулар |
2 |
- |
2 |
-/2 |
4 |
|
15 |
Аминоқышқылдар |
2 |
2 |
- |
2/2 |
2 |
|
Барлық сағаттар саны |
30 |
15 |
15 |
15/45 |
60 |
||