4.6.2 Гидросфераны қорғау

Гидросфераны сенімді қорғау үшін осы жобада келесілер қарастырылған:

1. Өндірістің жоғары тиімді үрдістерін, су қалдықты және қалдықсыз технологиялық, сондай-ақ өндірістік үрдістерді пайдалану;

2. Су қорларын тиімді пайдалану;

3. Бұралқы суларды тазалау мәселелерінде алдыңғы қатарлы;

4. Өндірістік қалдықтармен грунттық және жоғары бетіне суларды ластануын болдырмаудың алдын алу шаралары;

5. Бұралқы сулардың апаттық тасталуының алдын алу бойынша инженерлік шараларды жүзеге асыру және өндірістік объектілерді экологиялық қауіпсіз пайдалану;

6. Өндірістік алаңның жоғарғы бетіне өндіріс өнімдерінің және оларға ілесетін ластанушы заттардың түсуін болдырмау;

Жобада қабылданған су қорларын қорғау және тиімді пайдалану бойынша негізгі ұсыныстар, сәйкесті жүйелерімен объектілердің технологиялық жағдайынан, тозуынан және ластануынан су қорларын қорғау және тиімді пайдалану деңгейін есепке ала отырып жасалған.

Бұралқы суларды тазарту үшін қазіргі заманғы механикалық және геологиялық тазарту жүйелері бар және қарастырылуда, қабат суларын айдаудың дүниежүзілік тәжірибесі пайдаланылады.

Жасанды сұрыпталған, қимылсыздандырылған ыдыратқаш-микроаэзаларды суда қолдануға негізделген амины бар бұралқы суларды микробиологиялық тазалау қолданылған, бұл органикалық бұралқы суларды – биологиялық объектілерде (бактериялармен) экологиялық қауіпсіз өнімді шығарумен пайдаға асыру.

Тазалау технологиясы анаэробты және аэробты микроаэзаларды қолдануды қарастырады. Алшыны бар бұралқы суларды тазалаудың қарастырылған биотехнологиясының дүниежүзілік тәжірибеде ұқсасы жоқ. Жобада бұралқы сулардың жер бетіне тасталуы қаралмайды. Судың ластануының алдын алу шаралары.

Шөгілулер есебінен сұйық зиянды заттардың қоршаған ортаға түсуі келесі жобалық шешімдермен төмендегілері: Жоғары арынды саңылаусыздандырылған жүйені қалыпты пайдалану қоршаған табиғи ортаның ластануын болдырмайды, оның ішінде гидросфераның ластануын.

4.6.3 Литосфераны қорғау

Жер ресурстарын қорғау бойынша негізгі шараларға келесілер жатады;

• бұрғылау жұмыстарына және сызықтық құрылымдарға жерді бөлу нормаларын сақтау;

• грунт жолдарының органикалық тораптары;

• қалпына келтіру шараларын жүзеге асыру;

• топырақ жағдайын бақылауды ұйымдастыру;

Бұзылған жерлерді қайта қалпына келтіру. Қайта қалпына келтіру жоспарына келесілер кіру керек:

Құбыр желілерін төсеу үшін траншеяларды қайтадан ашу. Көлік жолдары құрылысында трассалық резервуарлармен карьерлердің қайта қалпына келтірілуі қарастырылады.

Қайта қалпына келтірудің техникалық кезеңіне кіретіндер:

• ашылған грунтты алу және оны жинау, құламаларды 1:10 түзетуде грунтты игеру, карьер құрамаларымен түбін жобалау, ашылған грунттың кері жылжуы;

• ұңғыма құрылысында бұрғы аймағын ластанудан, қалдықтардан тазарту, шламдарды, бұрғылау ертінділерін және бұралқы суларды пайдаға асыру бойынша жұмыстар, амбарларды көму, грунтты жоспарлау, топырақты кешенді реагенттермен өңдеу қарастырылады;

• Желіні төсеудің барлық тереңдігіне пышақты желі төсегішпен қатты кесу тәсілімен желіні төсеуде, байланыс желілері құрылысында жерді қайта келтіру қаралмайды;

• ВЛ трассасы бойынша электро беріліс желілері құрылында қалпына келтіру жұмыстары тіректерге бөлінген жер учаскесінде жүргізіледі.

Биологиялық қалпына келтіру бұзылған жерлерді қалпына келтірудің технологиялық кезеңінен кейін жүзеге асырады.

Топырақты эрозияға қарсы бекіту теріскен, сексеуіл, қара сүзгін егумен өсімдіктерді қалпына келтіруді қарастырады.

Олардың топыраққа терең енетін тамыр жүйесі бар.

Биологиялық қайта қалпына келтіру жүргізіледі;

• ұңғыма алаңының периметірінен 100м қашықтағыбелдеуде;

• орталық манифольдтің қоршалған өлшеу қондырғыларының периметрі бойынша 50м қашықтықтағы белдеуде;

Ұңғыма сағасымен өлшеу қондырғылары алаңының қоршаулары шегінде топырақты ұшудан сақтайтын 20см қабаты қиыршықтасты жабынмен жабылған.

Ұңғыма, өлшеу қондырғылары, газ құбырлары, су құбырлары, 5және 35кв мұнай жинау желілері трассалары аймағын биологиялық қайта қалпына келтіру, қайта қалпына келтірілетін аймаққа құмбекіткіш өсімдіктерді егу жолдары қарастырылады. Өсімдіктерді отырғызудың терең 0,35-0,45м, ара қашықтықтары 1м, қатарлар арасы 6м болады.

Жолдар, карьерлер бауырайларын биологиялық қайта қалпына келтіру үшін дәнді егу нормасы 32кг/га жергілікті күнсүйгіш көпжылдық шөптерді егу қарастырылған.

Бөлінетін құмдарды бекіту бойынша эрозияға қарсы шаралар екі кезеңде қарлады:

• Құм беттерін тұтқыр материалдармен бекіту;

• Қайталама тұтқыр материалдармен өңдеп құм бекіткіш өсімдіктерді отырғызу.

Топырақтың ластану деңгейін төмендететін шаралар:

1. ұйымдастырушылық

2. технологиялық

3. жобалық конструкторлық

4. санитарлық эпидемияға қарсы

1.Ұйымдастырушылық:

- қалдықтарды басқаруды ұйымдастыру;

- кен орын аймағымен көлік қозғалысын ұйымдастыру және бекіту;

- қалдықтардыбасқару жүйесін бұзатын санкцияланбаған жұмыс жүргізудіболдырмау;

2. Келесі жағдайларда ластанумен байланысты жұмысты жүрнізуді мұқият бекіту немесе технологиялық:

- бұрғылауда

- жабдықтарды тасымалдауда;

- жердегі жұмыстар барысында;

- техникалық қайта қалпына келтіру;

3. Жобалық конструкторлық:

СЭС және табиғатты қорғау ұйымдарда жасалған жобаларды сәйкестендіру және тексеру;

• топырақтың ластануын төмендетуге бағытталған жобалық конструкторлық шешімдердің тиімдісін таңдау.

4. Санитарлық – эпидемияға қарсы:

- өндірістік және тұрмыстық қалдықтарды көмуге арналған орындардың сәйкесті учаскелерін орналастыруды таңдау және ұйымдастыру.

- жұмысшыларды аса қауіпті инфекциялардан эпидемияға қарсы қорғауды қамтамасыз ету;

Қалдықтар жиналатын негізгі орындарға:

1. КТЖ;

2. құрылыс учаскелері;

3. «Қара жамбас» вахталық поселкесі;

Бұдан басқа анағұрлым кіші өндірістік, құрылыс және көмекші учаскелер бар.

Қалдықтарды жинау және жою принциптері. Қалдықтарды жинау және жоюдың негізгі принциптері мұнайды барлау және оны өндіру Форумының негізгі ұсыныстарына, сондай-ақ РНД 0,30,04,01-95 сияқты ҚР нормативті құжаттары талаптарына сәйкесті болады, және оған кіретіндер:

1. Қалдықтар жиналуының көздерін анықтау

2. Жиналатын қалдықтарды анықтау

3. Қалдыықтар түрлерін және олардың қауіптілік категориясын топтастыру;

Қалдықтарды жинау және жою әдістерін таңдауда келесі факторларға көңіл аудару керек: жергілікті рельефпен географиялвқ ерекшелігі, қабат суларының жағдайларымен ерекшелігі, топырақтың жағдайы және бар қабілеті, құрғалу жағдайлары, берілген аймақтың экологиялық сезімталдығы, атмосфералық ауаның сапасы және геологиялық, экологиялық, жағдайлар.

Қалдықтарды жинау және жою варианттары. Жобада ҚР табиғатты қорғау заңдылықтары талаптарын жүзеге асыруға мүмкіндік беретін, өзін сәтті көрсеткен және жалпы қабылдаған технологиялар қаралады.

Биологиялық қайтадан өңдеу – нақты жағдайлардан және бар шектеулерден тәуелді органикалық материалдарды көміртегі екі қотығында, суда, микроаэзалар биомассасында аздыруға арналған.

Термиялық қайтадан өңдеу – төмен температурада өңдеу қалдықтардан көмірсутектерді және суды алуға мүмкіндік береді, ал үрдістері арқылы жоғары температуралы технологиялар органикалық қосылыстарды бұзады. Термиялық қайта өңдеудің болжанатын әдістерін келесілер жатады; өртеу, термиялық шығару және тексеруші ұйымдар келісімімен өртеу.

Саңылаусыздандыру, тұрақтандыру және қатайту – бірге қарастырылады, себебі сәйкесті технологиялық үрдістер шеңберінде бірге жүргізіледі. Бұл үрдістер қалдықтар құрамындағы ауыр металдарды тұрақтандыру.