Тазалық – денсаулық кепілі

Сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын есте сақтаңыз.

Тағамның сапасы, жеке бас гигиенасы, тұтынушылар саны, сараптама жасау, егде жастағы кісілер, зардап шегу, мағлұмат беру, қадағалау комитеті, сапалы тауарды айыру.

Мәтінді оқып, мазмұнын талдаңыз.

Адам ішкі ағзасының бұзылуы күнделікті тұтынған тағамының сапасы мен тазалығынан болады. Екіншіден, жеке бас гигиенасына салғырт қарағандықтан, дерттің асқыну қаупі туындайды. Жеміс-жидек жан-жақтан ағылып келіп жатқан жаз мезгілінде оны тұтынушылар саны арта түседі. Жылда республикалық деңгейде сақтандыру шаралары тұрақты өткізіліп келеді. «Халықтың денсаулығы – қауіпсіз тағамда» атты акция жыл сайын жалғасын табуда. ҚР Денсаулық сақтау министрлігі мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау комитетінің Астана қаласы бойынша департаментінің ұйымдастыруымен осы шара «Әсем» сауда орталығында жүргізіліп, халық сатып алған азық-түліктерінің құрамын тексеруден өткізді. «Еуразия» сауда орталығында да осындай сараптама жасалды.

Акция барысында департамент қызметкерлері тұрғындарға тазалықты сақтау мен қалай тамақтану керектігі жөнінде жазылған ақпараттарды таратты. Жастар жағы сатып алған азық-түліктерінің құрамын тексеруге онша қызыққан жоқ. Ал тексертуге кезекке тұрғандардың көпшілігі егде жастағы кісілер болды.

«Біз үш айда бір рет осылай сауда нүктелерінде азық-түліктердің сапасын тексеріп тұрамыз. Біздің байқағанымыз, құрамында нитраты көп тағамдардан уланғандарға қарағанда, жеке бас гигиенасын сақтамағаннан зардап шегетіндер көп. Жалпы бұл акция денсаулықты сақтау мен сапалы тауарды қалай айыру керектігі жөнінде халыққа мол мағлұмат береді», - деп ойлаймын дейді департамент бастығы.

Расында да, сатып алынған азық-түлікті тазалап жуып, тоңазытқышқа қою керек. Жұмыртқаның өзін сода ерітіндісіне салып, сабынды суда шүберекпен жуып, тазаланған жұмыртқаны тоңазытқышта 12 күнге дейін ұстауға болады. Жеміс-жидектерді жылы суға жуып жеу керек.

(Ғаламтордан).

Мәтінге байланысты сұрақтарға жауап беріңіз.

1.Ағзаның бұзылуы неге байланысты?

2. Жылда қандай шаралар өткізіледі?

3. Акцияны кімдер өткізеді?

4.Акцияның қандай пайдасы бар?

ЖАЗЫЛЫМ

Сөйлемдерді сол себепті, өйткені, сондықтан жалғаулықтарын қолданып, салдар мәнді сөйлемге айналдырып жазыңыз.

Үлгі: Адамның ішкі ағзасының бұзылуы күнделікті тағамына байланысты, сондықтан оның сапасы мен тазалығын қадағалап отыру керек.

Адам ішкі ағзасының бұзылуы күнделікті тұтынған тағамының сапасы мен тазалығынан болады. Екіншіден, жеке бас гигиенасына салғырт қарағандықтан, дерттің асқыну қаупі туындайды. Жеміс-жидек жан-жақтан ағылып келіп жатқан жаз мезгілінде оны тұтынушылар саны арта түседі.

ТЫҢДАЛЫМ

Мәтінді тыңдаңыз.

Тазалық – денсаулық кепілі

Сұрақтарға жауап жазыңыз.

1.Адам денсаулығы неге байланысты?

2. Адам денсаулығы жақсы болуы үшін не істеуі керек?

3.Бөлмені желдетудің қандай пайдасы бар?

4. Көрпе-жастықтың қандай матадан тігілгені дұрыс?

5. Төсек-орынды қанша күнде ауыстыру керек?

Берілген сөздердің антонимін табыңыз.

Жақсы –

Дұрыс –

Оңай –

Жинау –

Мықты –

Тыңдалым мәтіні бойынша тест тапсырмаларын орындаңыз.

1. Септігін тигізу деген тұрақты сөз тіркесінің баламасын табыңыз.

А) көмектесу

В) жұмыс істеу

С) демалу

D) бірге болу

2. Көп нүктенің орнына тиісті сөзді қойыңыз.

Адамның денсаулығы – ... байлығы

А) қоғам

В) елдің

С) мемлекеттің

D) халықтың

3. Күнделікті бір уақытта тұрып, бөлмені желдетіп, жаттығу жасауы, .... тазалап, беті-қолын жууы керек.

А) тісін

В) аяғын

С) төсегін

D) киімін

4. Көрпе-жастықтың тыстары ... жақсы өткізетін, оңай жуылатын болуы керек.

А) ауаны

В) суықты

С) жылыны

D) шаңды

Мақал-мәтелдерді есте сақтаңыз.

Тазалық – денсаулық негізі,

Денсаулық – байлық негізі

Анықтама

тағамның сапасы – качества пищи

жеке бас гигиенасы – личная гигиена

тұтынушылар саны – число потрибителей

сараптама жасау – делать экспертизу

егде жастағы кісілер – пожилые люди

зардап шегу – пострадать

мағлұмат беру – известить

қадағалау – наблюдать

сапалы тауар –- качественный товар

Тезаурус

Егде жастағы кісілер – қарттар, кәрі кісілер

Зардап шегу – зиян шекті, зияны тиді

29-сабақ