1.15 Нуклеин қышқылдары

1. Нуклеин қышқылдары гидролизге ұшырағанда, басқа заттармен бірге, негіздер де түзіледі. Негіздер екі гетероциклді қосылыс – пурин және пиримидиннің туындылары.

пурин пиримидин

Пуриндік негіздерден мононуклеотидтердің құрамында мыналар кездеседі: аденин (6-аминопурин) және гуанин (2-амино-6-оксипурин), ал пиримидинді негіздерден: урацил (2,6-диоксипиримидин), тимин (5-метилурацил) және цитозин (2-окси-6-аминопиримидин). Осы негіздердің формулаларын жазыңыздар.

2. Төменде берілген негіздердің: гуанин, урацил, тимин және цитозинді екі таутомерлі формада көрсетіп формулаларын жазыңыздар.

3. Мононуклеотидтердің құрамында екі түрлі пентозалар кездеседі: D-рибоза және D-дезоксирибоза. Осы пентозалардың формулаларын жазыңыздар.

4. Зат алмасу процесінде аденозин-5-трифосфат негізгі роль атқарады. Ол құрылысы бойынша аденозин-5¹-фосфатқа ұқсас, айырмашылығы оның құрамындағы фосфор қышқылының қалдығына эфирлік байланыс құрып фосфор қышқылының тағы екі қалдығы қосылған. АТФ-тің формуласын жазыңыздар.

5. Мононуклеотидтердің құрамына енетін нуклеозид және негіздер сәйкес ферменттердің әсерінен гидролизге ұшырайды. Нәтижесінде аммиак бөлініп шығады. Мына үлгілерге сәйкес өтетін негіздердің гидролиздену реакцияларының теңдеуін жазыңыздар.

1. цитозин + H₂O урацил + NH₃;

2. аденин + H₂O гипоксантин + NH₃;

3. гуанин + H₂O ксантин + NH₃.

6. Мына үлгіге сәйкес өтетін аденозиннің гидролиздену реакциясының теңдеуін жазыңыздар:

аденозин + H₂O → инозин + NH₃.

7. Мына үлгіге сәйкес өтетін цитидиннің гидролиздену реакциясының теңдеуін жазыңыздар:

цитидин + H₂O → уридин + NH₃.

8. Мына үлгіге сәйкес өтетін гуанозиннің гидролиздену реакциясының теңдеуін жазыңыздар:

гуанозин + H₂O → сантозин + NH₃.

9. Төменде берілген мононуклеотидтердің формулалары көрсетілген. Оларды атаңыздар.

; ;

; .

1.16 Липидтер

1. Мына триглицеридтердің формулаларын жазыңыздар: а) тристеариннің; b) трипальмитиннің; c) триолеиннің.

2. Майлардың құрамына енетін қанық емес қышқылдар қалдығы катализатор (никель) қатысында сутек молекуласын қосып алады. Гидрогенизациялану нәтижесінде сұйық май қатаяды (тоң майға айналады). Төменде берілген триглициридтердің гидрлену реакцияларының теңдеулерін жазыңыздар: а) олеодистеариннің; b) диолеопальмитиннің; c) олеолиноленостеариннің.

3. Мына деректер нені көрсетеді: сары майдың иодтық саны 30, адам майының иодтық саны 64.

4. Мына триглицеридтерді атап, олардың иодтық санын есептеңдер:

; .

5. Фосфатидтер фосфатид қышқылының туындысы болып табылады. Олардағы фосфор қышқылының ОН– тобы аминоспирттермен (холин, коламин) немесе амин қышқылдарымен эфир түзеді. Мына фосфатиттердің формулаларын жазыңыздар: а) лецитиннің (фосфатидилхолин) b) кефалиннің (фосфатизилколамин) c) серенфосфатидтің (фосфатилсерин).

6. Сфингомиелин сфингозин аминоспиртінің туындысы:

Сфингомиелинде сфингозиннің амино тобы пальмитин, стеарин және басқа майлы қышқылдармен пептидтік байланыс құрып жалғасқан, ал сфингозиннің біріншілік спирттік тобы фосфор қышқылы және холинмен лецитиндегідей байланысады. Бір сфингомиелиннің формуласын жазыңыздар.