Temat 2

Równowaga makroekonomiczna

1. Popytowy model gospodarki Założenia modelu

Przedstawiamy tutaj keynesowski model gospodarki (od nazwiska brytyjskiego ekonomisty Johna Maynarda Keynesa). Model ten wyjaśnia, że wielkość produkcji w gospodarce ryn-kowej w krótkim okresie jest ograniczona nie tylko zdolnością produkcyjną gospodarki, lecz także i przede wszystkim wiel-kością popytu.

Potencjał wytwórczy gospodarki, tzn. ilość i wydajność czyn-ników produkcji, określa wielkość maksymalnej produkcji, tzw. produkcji potencjalnej. Rzeczywista wielkość produkcji, czyli produkcja faktyczna, zależy od wielkości popytu.

Model dotyczy krótkiego okresu i zakłada, że potencjalna wielkość produkcji jest dana, ceny i płace są stałe, a gos-podarka posiada wolne moce produkcyjne (tzn. produkcja dostosowuje się bez przeszkód do popytu). W tej sytuacji faktyczna wielkość produkcji zależy od popytu.

Model objaśnia kształtowanie się różnych składników popytu na dobra i usługi i określa wielkość produkcji odpowiadającej wielkości popytu, tzn. zapewniającej równowagę. Formułuje także warunki równowagi między podażą i popytem oraz po-kazuje, jak zmiany wydatków autonomicznych (niezależnych od poziomu dochodu) wpływają na ogólną wielkość produkcji poprzez mechanizm mnożnika.

Teoria j.M. Keynesa

Teoria J.M. Keynesa, przedstawiona w pracy „Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza”, opublikowanej w 1936 r., stała się osnową jednego z dwóch głównych nurtów współczesnej makroekonomii, zwanego keynesizmem.

Teoria ta była odpowiedzią na Wielki Kryzys, który ogarnął gospodarkę światową w latach 1929-1936 i zachwiał podstawami kapitalizmu.

Keynes stwierdził, że wyprowadzenie gospodarki z kryzysu wymaga zdecydowanej interwencji państwa. Spadek produkcji jest rezultatem niskiego poziomu popytu. Rządy powinny uczynić wszystko, aby zwiększyć popyt. W tym celu należy stosować ekspansyjną politykę fiskalną i pieniężną, tzn. zwiększyć wydatki państwowe, obniżyć podatki oraz obniżyć stopy procentowe.

Teoria Keynesa, nawołująca do prowadzenia przez państwo aktywnej polityki gospodarczej, a zwłaszcza do regulowania ogólnego poziomu popytu w celu złagodzenia fluktuacji i zapewnienia warunków zrównoważonego wzrostu, stanowiła całkowitą nowość w zestawieniu z obowiązującą dotąd teorią klasyczną, opierającą się na doktrynie liberalizmu i skupiającą uwagę na podażowej stronie gospodarki.

Doktryna Keynesa, podjęta przez rządy głównych krajów kapitalistycznych pomogła w przezwyciężeniu Wielkiego Kryzysu, a po zakończeniu II wojny światowej stała się podstawą polityki gospodarczej, która zapewniła szybką odbudowę zniszczonej wojną gospodarki i dynamiczny rozwój. Teoria Keynesa cieszyła się dużą popularnością do końca lat 60-tych ubiegłego wieku. W latach 70-tych, w związku z nawrotem liberalizmu oraz pojawieniem się problemu inflacji, nastąpił zwrot w kierunku nowej ekonomii klasycznej. Obecny kryzys gospodarczy na świecie odnowił sympatię dla keynesizmu.