3 Экологиялық сараптама (эс)

ЭС мақсаты – қоғамды дамыту, оның өндірістік күші, ең алдымен адамның өзін, өмірін, денсаулығын және оны қоршайтын орта экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыздандырады.

ЭС басты міндеті – белгіленген және қабылданған шешімдердің (оларды түзету немесе жою мақсатында) егер олардың жүзеге асырылуы өзінен кейін немесе қоғамның денсаулығына және қоршаған ортасының сапасына жағымсыз әсер тигізіп тұрса экологиялық негізділігін анықтау болып келеді.

Қоршаған ортаның сапасы – қоршаған ортаның жағдайын сипаттайтын көрсеткіштерінің жиынтығы.

ЭС объектілері:

• құрылыс жобалары, шаруашылық құрылыстары, жұмыс істейтін кәсіпорындар мен кешендер;

• жаңа техникалардың, материалдардың, жұмыс істейтін жабдықтардың құруына нормативті техникалық құжаттар;

• нормативті әкімшілікті актілердің жобалары мен қолданыстағы заңдар.

ЭС субъектілері:

• мемлекет билігінің заңды және орындаушы органдары, түрлі деңгейлі соттар;

• мамандырылған үкіметті ұйымдар (комитеттер, комиссиялар, агенттіктер, министрліктер);

• мамандырылған үкіметтік емес ұйымдар (жеке, қоғамдық, кооперативтiк).

ЭС жүргізу принциптер:

1. Қай қызмет болса да потенциалды экологиялық қауіпсіздік презумпциясы;;

2. Шаруашылықты немесе басқа бір қызмет объектісін іске асыру туралы шешімді қабылдауға дейін мемлекеттік экологиялық сараптаманы міндетті түрде өткізу;

3. Қоршаған орта мен белгіленген шаруашылыққа немесе басқа қызметке әсер ету бағасының жиынтығы;

4. Қоршаған ортаны қорғау саласында заңнамамен белгіленген, барлық талаптарды есепке алудың мiндеттiлiгі;

5. Қорытындының сапасына жауапкершілік, сарапшылардың алалықсыздығы мен тәуелсіздігі;

6. ЭС ұсынылған құжаттамаға ақиқаттық және толықтық;

7. ЭС өткізудің жариялылығы.

Экологиялық сараптаманың сатылары. Экологиялық сараптаманың мәні – қоршаған ортаға және адамның денсаулығына жағымсыз әсер тигізетін факторлардың жиынтығын анықтау және жобаның тиімді нұсқасын таңдау мақсатымен балама негізінде салыстыру болып келеді.

Объектінің жобалы және жобадан кейін талдауы бар.

Жобалы сараптама – сараптама жобаны салу, жаңа техникаға, технологияға, материалдарға сонымен қатар заңнама жобаларына құжаттар кіреді.

Жобадан кейін сараптама – заңнаманы қолданатын қолданыстағы кәсіпорындардың және жабдықтардың сараптамасы.

Жобалы сараптаманың нәтижесі сараптаманың қорытындысы болып табылады.

1) шығыс деректер, ұйым жобаның басталуына дейін қоршаған ортаның жағдайын сипаттайды.

2) жобаның техникалық ерекшеліктері;

3) қоршаған ортаға жобаланатын объектінің әсер тигізудің тізімі (қайта айналмайтын зардаптың алғашқы, қосымша, ұзақ уақыттық нәтижесі);

4) қоршаған ортаның бастапқы жағдайына жобаланатын түрлі нұсқаулардың орнатуына әсер тигізу туралы мәлімет;

5) экологияның негативті әсерлерін кішірейтетінін қарастыратын техникалық немесе қаржылықты енгізетін компенсациялы шаралар.

6) жобалы ЭС қорытындысын шығару және оның ережелері.

Жобадан кейін сараптаманы орындайтын тексеру міндеті – экологиялық аудирлеу деп аталады. Аудирлеу процесінде анықталады:

• талаптармен белгіленген жобалы ЭС қорытындысының дәрежесіне сәйкестігі;

• шешім қабылдайтын тұлғамен дайын жобалы сараптама қорытынды мәтіннің бағасы.

• медикалық-экологиялық қауіпсіздік критерийі бойынша объектінің дайындығы. Жобалық-сметалық құжаттамасының талаптарына объектінің орнату сәйкестігі, құрастыру-монтажды жұмыстардың сапалы орындауын анықтау, табиғатты қорғау дайындық деңгейін тексеру т.б.

Объект нормативті талаптарына сәйкес келсе, оның пайдалануына лицензия беріледі.

Жобадан кейінгі сараптама кезеңдері жұмыс объектінің процесін қамтиды, яғни жұмыс істейтін объектінің бағасы. Жобадан кейінгі сараптаманы тексеріс ұйымдары немесе кәсіпорындарының менеджерлері жүзеге асырады.

ЭС басты мақсаты – шаруашылық іс-әрекетінің жағымсыз зардаптарын ескерту, қоғамның экологиялық қауіпсіздік талаптарына белгіленген іс-әрекеттің және тибиғи ресурстардың рационалды қолдануының сәйкестігін тексеру.

Бақылау сұрақтары:

1. Фондық ластану дегеніміз?

2. Зияндылық көрсеткіштері.

3. Мүмкін болатын шығарындылар дегеніміз?

4. Нормативті жасаудағы экологиялық талаптар.

Дәріс 5 – Жылу энергетикалық қондырғылардың жұмысы кезіндегі зиянды заттардың пайда болуы – 2 сағ

Жоспар:

1. Күкірт оксидінің пайда болу шарты

2. Күкірт оксидтерінен түтін газдардың тазарту әдістері

3. Азот тотықтарынан түтіндік газдардың тазартудың әдістері

3.1 Қазан жанарғыларындағы азот тотықтарының жасалуы

3.2 Азот тотығының шығарындыларын төмендетудің әдістері

3.3 Азот тотықтарынан газдарды химиялық тазартудың әдістері

4. Азот тотықтары шығарындыларын есептеу

5. Басқа зиянды шығарулардан түтіндік газдарды тазарту

6. Атмосфераға шығатын қатты шығар заттар

Бақылау сұрақтары