6 Электрлі сүзгілерде тозаңды ұстау принциптері
Электрлі сүзгілер 150 Па гидравликалық қарсылықта тазалаудың жоғарғы деңгейі n= 0,95- 0,995% қамтамасыз етеді.
Электрлі сүзгілерде (6.12-сурет) тозаңданған газ тұндырғыш электродтардан жасалған, белгілі бір қашықтықта орналасқан электродтардың арасынан каналдарға жылжиды.
Жер асты тұндырғыш электродта тозаңның көп бөлігі ұсталады, тозаңның су бөлігі короналанатын электродта ұсталады. Короналанған электродқа кері белгідегі жоғарғы қуатты электр тогы тікелей жалғанады, электродтардың арасында электрлі алаң пайда болады. Электрлі алаңның 15 кВ/см қуатта электродтар газдардың үздіксіз иондануы жүреді. Электрлі алаңда әр түрлі полярлық газдардың ионы әр түрлі электродтарға қарай жылжиды. Ток коронасын көрсететін электр тогы пайда болады. Адсорбциясының әсерінен күлдің бөлшектері электрод аралық бөлшектерде электрлі зарядқа ие болады және электрлі алаңның күшінің әсерімен электродтардың біріне қарай қозғалып, соған қонады. Қуаттан ажыратылған кезде жинақталу шамасына қарай тұнған бөлшектер арқылы немесе электродтарды жуу арқылы кетіріледі.
Электрлі сүзгілер бір алаңды немесе көп алаңды болады.
Бөлшектердің тұну процесіне келесі факторлар әсер етеді: электрөткізгіштік, бөлшектердің өлшемі мен жылдамдығы, күл бөлшегі дрейфінің жылдамдығы, газдың температурасы мен ылғалдылығы, тұну аумағының үлкендігі, электрод бетінің жағдайы.
Тұну аумағын ұлғайта отырып, ұстау деңгейін арттыруға болады. Бірақ бұл жағдайда бір мезгілде аумағы мен көлемін, металл шығыны мен құнын арттыру керек.
Дрейфтің жылдамдығы тозаңды газ легінің электрлік ерекшеліктерімен анықталады.
Екібастұз көмір эксплутациялауда «кері корона» аталатын құбылысқа тап болдық.
Тұндыру электродтарында жоғарғы электрлі қарсылықты қабат аймағы пайда болады. Тозаң қабатының өткізгіштігі төмендейді, қабаттағы қуаттың төмендеуі артады, қабаттың беті мен жер астынан электродының арасындағы потенциалдың әр түрлілігі артады. Нәтижесінде негізгі процестегі кері белгідегі иондардың электродаралық кеңістігіне иондарды шығару әрекеті жүреді.
-u- теріс электр тогы; +u- оң электр тогы;1 – ластанған лек;2 –тұндыру электроды;3 –короналы элетрод; 4 –тазаланған лек; 5 –бункер.
6.12 a-сурет. Қимадағы электрлі сүзгі
1-тұндырғыш электрод; 2-короналайтын электрод; 3-күл бөлшектері; 4-электрлі алаң; 5-тұндырылған күл қабаты; 6- қуатталған күл.
6.12 б –электрлі сүзгі жұмысының принципі
«Кері корона» аймағында пайда болған оң иондар короналанған электродтарға қарай қозғалады және өз жолындағы күлдің кері қуаттандырылған бөлшектерін бейтараптандырады. Нәтижесінде күл бөлшектері түтін мұржасына ұшады, тұтынылатын ток артады, электродтардағы қуат төмендейді, күл ұстағыштардың тиімділігі артады. Күл ұстау деңгейіне электрлі сүзгі саңылауы бойынша булы газдардың тарау алаңының біркелкілігі әсер етеді. Булы газдардың біркелкі жылдамдық алаңын құру үшін электрлі сүзгінің кірер жеріне газ таратқыш торлар орнатады.
Электрлі сүзгінің кемшіліктері: жоғарағы қаржылық шығындар, металл сыйымдылығы, электрмен қуаттандыру үшін арнайы көтеру түзету агрегатының қажеттігі, үлкен аумақты алуы, жарылғыштық қаупі бар тозаң үшін электрлі сүзгінің пайдаланылмауы.