1. Күкірт оксидінің пайда болу шарты

SO₂ күкіртті ангидрид концентрациясы мен SO₃ күкіртті ангидрид арасындағы қарым-қатынас жану өнімдерінде қызудың құйрықтық беттеріндегі күкірт қышқылының тоттануын бақылау арқылы анықталады. Мысалы, қазандық газжүрісінде қатты отынды жағуды қазандықтан соң күкірт оксидінің концентрациясы SO₂= 0,62%, SO₃=0,63%.

Кесте 3 –Қатты отынды жағатын кейбір электростанциялы аудандардағы SO₂ концентрациясын үлестіру

Көрсткіш	ЭС-ға овн шығыны, т/сағ
	580	260	252	180
1 Отын құрамындағы күкірт, %	0,85	0,44	2,4	2,3
2 Түтіндік құбыр биіктігі, м	120	105	120	150
3 Құбыр арақашықтығындағы SO2 концентрациясы, м 500 1000 1500 2000 3000 5000	0,24 0,23 – 0,3 0,28 0,17	0,33 0,38 0,66 0,31 0,25 –	0,73 0,51 0,95 1,06 0,3 –	0,48 0,6 – 0,7 0,76 0,6

SO₃ мөлшері тек температура мен қышқыл мөлшерінен ғана емес, сонымен қатар жану өнімдеріндегі азот оксидінің концентрациясына да байланысты, яғни азот оксидтері қазандық газжүрісі SO₂ мен рекцияға түсе отырып SO₃ мөлшерін көбейте алады. Күндізгі уақытта күн сәулесінің әсерінен түтіндік құбырдан шыға берістегі SO₂ SO₃-пен қышқылданады да, H₂SO₄ көшеді.

Пайда болған H₂SO₄ ОН пен азот оксидіне байланысты болады.

2 Күкірт оксидтерінен түтін газдардың тазарту әдістері

Атмосфераға күкiрт оксидінің кіру мөлшері бастапқы отында күкiрт мөлшерiнен байланысты болады. Қатты отында күкірт 2 түрде кездеседі: Fe2S - колчедан күкiртi және FeS2 - пирит күкiртi.

4.1 кесте - энергетикада пайдаланылатын отындардың күкiрттiлiгi

Тас көмір	SР= (0,3 ч6) %
Сланецтер	SР= (1,4 ч1,7) %
Торф	SР= 0,1 %
Мазут: аз күкіртті күкіртті жоғары күкіртті	SР<0,5 % SР= 0,5 ч2 % SР>2,0%
Дизельді отын	1 гр. Sр– 0,2% дейін 2 гр. Sр– 0,5% дейін
Қазанды-пешті отын: аз күкіртті күкіртті	Sр ≤ 0,5% Sрдо 1,1% .
Сланецтімай	Sр 1% аспайды.

Атмосфераға күкiрттi қосылыстардың шығаруларын азайту келесi бағыттар бойынша жүруі мүмкiн: 

1) жоғары күкiрттi отындардың пайдалануының шектелуi;

2) жағу процесiн таңдау;

3) отыннан күкiрттің алдын - ала шығаруы. Күкiртсіз отын 2-3 есе қымбат тұрады;

4) түтiндік газдардан күкiрттi жою.

Күкірттен тазартудың 200 – ден астам патенттелген тәсілдері бар.

Ең қарапайым тәсiл - сулы скрубберлерде сумен аулау, 10-15 % күкiрт ұсталынады: 

Н₂О + SО₂ = Н₂SО₃

Күкiрт оксидiнен газдарды тазартудың әдiстерi:

- циклді (абсорбент регинирленіп циклға қайтып келеді, ал ұсталған күкірт диоксиді қолданылады );

- циклдік емес (сорбенттің және басқа заттардың регенациясы жүрмейді).

Одан басқа тазарту тәсілдері құрғақ және ылғалды болыр бөлінеді.

Сулы әкті әдiс - циклдiк емес. Газдың тазартуын 90 %-ке қамтамасыз етедi. Бұл тәсіл күкірт қышқылының бейтараптануына негiзделген, ол сiлтiлiк реагенттермен SО2 -нің еруі нәтижесiнде пайда болады

Са(ОН)₂ + SО₂ → СаSО₃↓ + Н₂О (ізбес)

СаСО₃ + SО₂ → СаSО₃ + СО₂ (ізбестеу)

↓

СаSО₄

Түтiндік газдар ауажылытқыштан кейін күлтұтқышқа , содан соң күкіртті газдан тазарту үшін түтiн сорғыш арқылы скрубберге бағытталады.(5.1-шi сурет)

1 - брызгоуловитель; 2 - жылытқыш; 3 - скруббер; 4 - суспензия дайындау багі; 5 - аралық сыйымдылық.