4.1 Сызықпен түрлеу (Штриховка -Hatch)

Сызықпен түрлеу кезінде Штриховка (Hatch) командасы қолданылады. Бұл команданы Рисование құлама мәзірінен немесе Рисование аспаптар панелінен пиктограммасын басу арқылы шақыруға болады. Экранда Штриховка и градиент атты диалогтық терезе пайда болады. Бұл терезеде сызықшалаудың түрін, масштабын және сызықтардың көлбеулігін таңдап, тағайындауға болады (4.1 - сурет).

Сызықпен түрлеудің екі тәсілі бар:

• Сызбадағы түрлеу орындалатын бөлігінің ішіндегі нүктені нұсқау арқылы (Добавить: точки выбора);

• Объектілерді таңдау арқылы (Добавить: выбрать объекты).

Сызықпен түрлеудің контурмен байланысы ассоциативтік және ассооциативтік емес болуы мүмкін (4.2 – сурет). Ассоциативтік байланыс кезінде ассоциативтік сызықшалау орындалады, ол объект контуры өзгерген кезде бірге өзгереді. Ассооциативтік емес сызықпен түрлеу объектінің контуры өзгерген кезде өзгермейді.

Аннотативтік сызықпен түрлеу құм, бетон, болат, топырақ және т.б. материалдарды белгілеу үшін қолданылады. Аннотативтік сызықпен түрлеу қағаз парағының нақты форматы үшін анықталады. Аннотативтік сызықпен түрлеуді жеке объект түрінде немесе үлгі ретінде жасауға болады. Аннотативтік сызықпен түрлеудің бағыты әрқашан парақтың бағытымен сәйкес болады.

4.2. Өлшемдер

AutoCAD-та өлшемдер бір блокқа жинақталған бірнеше элементтерден құралады.

Бұл блокқа келесі элементтер кіреді:

• өлшем мәтіні,

• өлшем сызығы,

• нұсқамалар,

• шығарма сызықтар.

Блок деп AutoCAD объектілерінің бір немесе бірнеше тобын айтады, олардың ортақ бір аты болады және бір объект ретінде қарастырылады.

Өлшемдердің негізгі түрлері:

• Сызықтық өлшемдер,

• Ординаттық өлшемдер,

• Радиус,

• Диаметр,

• Бұрыштық,

• Базалық,

• Өлшем тізбегі,

• Лездік шығарма сызық,

• Допуск,

• Центр маркері,

• Лездік өлшем.

Өлшемдік стиль деп AutoCAD-та өлшем блогының кескінін анықтайтын өлшем айнымалылары бекітілген топтарын атайды. Өлшем стиліндегі анықталатын өлшем айнымалылары төмендегідей параметрлермен басқарылады:

• Өлшем және шығарма сызықтардың пішімі мен орны,

• Өлшем сызықтарындағы стрелкалардың түрі мен өлшемдері,

• Өлшем мәтінінің түрі мен өлшем сызығына қатысты орналасуы,

• Өлшем бірліктерінің пішімі мен дәлдігі,

• Өлшем элементтерінің глобалдық масштабы,

• Шек мәндерін және оның параметрлерін енгізу және т.б.

Өлшемдік стильдерді жасау үшін және оларды өзгерту үшін Рзмстиль (Dimstyle) командасы қолданылады. Бұл командамен экранға Диспетчер размерных стилей (Dimension Style Manager), яғни Өлшемдік стильдердің диспетчері атты диалогтық терезе шақырылады.(4.4-сурет). Осы диалогтық терезе арқылы өлшемдік стильдер жасалып және оларға өзгерістер енгізуге болады.

Өлшемдерді қою командаларын Размеры (Dimension) құлама мәзірінен немесе аспаптар тақтасынан шақыруға болады.

AutoCAD жүйесінде барлық өлшемдер бастапқыда ассоциативті етіп орнатылады, яғни егер негізгі объектіні өзгертетін болсақ, онымен байланысты өлшемдер де өзгереді.

Негізгі әдебиет: 1 нег.58-72, 2 нег. 120-148.

Қосымша: 1 қос.[380-463].

Бақылау сұрақтары:

1. Өлшемдердің жаңа стилін қалай жасайды?

Сызықшалау тәсілдерін атаңыз?

2. Түйіндесуді қандай команданың көмегімен орындайды?

3. Ассоциативтік және ассоциативтік емес сызықшалаудың айырмашылықтары неде?

4. Quick Dimension командасының қандай мүмкіндігі бар?

5. Тізбекті өлшемдерді қою жолын айтып беріңіз?

6. Шеңбердің немесе доғаның центрін қалай белгілеуге болады?

Дәріс 5. Редакциялау командалары

AutoCAD жүйесінің редакциялау командалары сызбаға әртүрлі өзгерістер енгізуге мүмкіндік береді. Сызбаға өзгерістер енгізуге түрлі себептер болады. Кейбір редакциялау процедуралары сызбаны салудың бір бөлігі болып табылады, мысалы, объектіні көшіріп, жаңа орында көшірмесін қайталап салу керек болса. Қалған операциялар көп объектілерді өзгерту жасайды. Мысалы, объектілердің кейбір бөліктерін өшіру, жылжыту, оларды бұру, масштабын өзгерту және т.б.

Командалардың көбі Редактирование (Кейбір нұсқаларда Изменить) (Modify) бөлімінде орналасқан. Ең қолайлысы сәйкес атты аспаптар тақтасын қолдану (5.1 - сурет).

Әрі қарай редакциялаудың келесі командалары қарастырылады:

• Объектілерді өшіру (кетіру);

• Объектілерді тұтқалары арқылы редакциялау;

• Объектілердің орын ауыстыру;

• Объектілердің көшірмесін жасау;

• Объектілердің айналы кескіні;

• Массив жасау;

• Ұқсас объектілерді жасау;

• Объектілерді бұру;

• Фаскаларды орындау;

• Түйіндесулерді орындау;

• Объектілерді ұзарту;

• Объектілерді кесу;

• Объектіні үзу;

• Объектіні бөлшектеу;

• Объектіні бөліктеу;

• Обектілерді «қасиеттер» терезесінде редакциялау;

• Объектілерді масштабтау.