Зертханалық жұмыс-№6 Шаруа (фермер) қожалықтары жер пайдалануын талдау және олардың кемістіктерін анықтау.

1. Жер пайдаланудың жалпы ауданын есептеу.

2. Секция санын есептеу.

3. Жиектер аудандарын есептеу.

4. Жер экспликациясын құру және жиектер көшірмесін құрастыру.

Тапсырма барысы.

Кіріспе түсіндіру. Мыналар жанында келесі рет сақтайды. Аудандардың есептеуі жоспарларда - түпнұсқаларда өткізеді немесе жобалыларды жоспарларда . жер пайдалану жалпы ауданын алдымен есептейді колхозы ( совхоздың ), секциялардың аудандары содан соң , шектерде әйтеуір әрбірдің секцияларды бөлек нұсқалардың аудандарының есептейді .

Тапсырма орындалуы жанында есептеуіш техника қолданылады: ВК арифмометрлері -1, ВК -2, «сарқырама», кеңселік шоттар және лорарифмдік сызығыш; геодезия аспаптар және лайықтаудың; планиметр, масштаб сызығыш, палетка және басқалар.

Тапсырма орындалу реті

Тәсілмен координаталармен 1 аналитикалық жер пайдалану жалпы ауданы есептейді « кішкене шыршаның ». үшін мынаның есептеу ақпартізімін дайындайды , қайсыны сондай есеп-қисаппен шекараның округтік барлық нүктелердің координаталары жазып алады , бір олар болды үшін және анау ғой белгі ( абсциссалар және ординатаның ) немесе дұрыс абсциссаның , ал жағымсыз ординатаның лай керісінше . Координаталардың бірдей белгілері арту жолымен немесе азаюдың олардың біреуіннің және ананы ғой мөлшерді алады. Жалпы аудан есептеулері ақпартізім толтыруы жанында координаталардың мағына координаталарымен дөңгелектендіреді 0,1 м аудан жанында 200 га идо 1 м 200 га . аудан жанында жоғарыдан есептеледі:

Үшін мынаның 12 кестені құрастырады

Аудандардың есептеу процесі бастайды мынаның , не барлықтардың арифмометр есепшілерінде ноль көрсеткіштерді қондырады . Бойдақ айналымдармен содан соң 1=620,0, айналымдардың есепшісінде Хты қондырады ал 2=3257,0 клавиатурамен немесе рычагтармен теріп алады және жолмен сандардылардың іріктеп алуына әрекет орындалулары ( дабыл айналдыра түзу және керіде бағыттарда ) айналымдардың есепшісінде сызықты прочерчивают жүйелі Х орнына есептеу жүруімен ақпартізімде Х 3=673,0. 1 қондырады, 1 алдымен Х қосушы және 2, кейін 2 және Х 3.

Кесте 12.

Есептеу координаталармен колхоз жер пайдалану жалпы аудандары ( совхоздың )

Номер точки	+ _	Координаты, м
		Х	У
1		2	3
1 2 3 4 5 6 нүктелер 43 44 45 1	+ + + + + + + ... + + + =	620,0 + 578,0 + 673,0 + 660,0 + 637,0 + 529,0 + 771,0 + 637,0 + 554,0 + 620,0 +	3 513,0 3 257,0 2 519,0 2 816,0 2 741,0 2 571,0 6 447,0 5 181,0 4 324,0 3 513,0

4=2816,0 онан әрі клавиатурамен немесе рычагтармен теріп алады және жолмен сандардылардың іріктеп алуына әрекеттердің орындалуы ( түзу және кері бағытта дабыл айналулары ) айналымдардың есепшісінде 5=637,0 Х орнына Хты 3 қондырады және д . т .

Кейін құруда клавиатурамен немесе соңыда рычагтармен Y 1=3513.0 мағыналары ақпартізім жоғарғы бөліміне қайтып келеді және 2=2519,0 содан соң клавиатурамен немесе рычагтармен теріп алады айналымдардың есепшісінде Х 2=578.0. қондырады және ұқсас ретте онан арғы есептеулерді орындайды , қалай ирек сызық көрсетеді . Вычисления заканчивают тогда, когда на счетчике оборотов будет получено значение Х₁=620,0. С результативного счетчика снимают удвоенное значение площадей- 2Р₁.

Аудандардың екінші мағынасын онан әрі есептейді , 2=278,0 сонан соң клавиатурамен немесе рычагтармен Х мағынасын теріп алады тек қана айналымдардың есепшісінде Y 1=3513.0. алдымен қондырады және . Бөліп есептеулердің соңысында д . т . екі еселенген аудан екінші мағына -2 Р 2. алады екіні , аудан жер пайдалануды алады және оның ауданымен салыстырады , көрсетілгеннің мәліметте жер пайдалану мөлшерлері туралы . При отсутствии координат общую определяют методом Савича (рис. 7).

Үшін мынаның бүтін квадраттардың санын алдымен есептейді . Бір квадрат ауданы көбейтіп ( масштабта 1:10000 ол 100 ганы бірдей ) сандарға аудан .

Аудан - квадраттарды содан соң есептейді . Үшін мынаның .7) күріш 2-4( см . топтарға оларды қажетті біріктіру Сондай есеп-қисаппен , үшін квадраттардың ана бөлімдер сияқты аудандар есептеуге біреудің құруға - болады , жер пайдалану шекараларына сөндіріледі ( ал 1, ал 2, ал 3, ал 4), дәл осылай және ана , кірмейді ( көрсетілген суретте 1, 2, 3, және 4).

Сурет 7. Жер пайдалану ауданын Савича әдісімен есептеу.

Ауданның ал және қажетті қоршау - полюс екі жайының, әрбір жайда екі қоршаудан ( - МИИЗ біреуінемен әрбір жайда қоршауға ), және бөлулерде айту керек.

Сол уақытта жер пайдалану ауданы келесі формуламен есептеуге болады:

мұндағы Р₀- жер пайдаланудың толық квадраттары;

Р₁, Р₂, Р₃, Р₄ - площади квадратов, соответствующие числам делений а₁+b₁; а₂+b₂; а₃+b₃; а₄+b₄.

Аудан айырмашылық жер пайдалану , алынғанның есептеуде суғар , ауданмен , жазылғанның земельно - есептіктерді құжаттарда , аудандар тиісті емес шамадан асыру , есептеп шығарылғанның формуламен есептеледі:

мұндағы М жоспардағы сандық масштаб бөлімі;

Р – жер пайдалану ауданы, га.

2. Нұсқалардың аудандарының есептеуіне кіріспес бұрын барлық жер пайдалану бөлек бөлімдерге бөледі ( секцияның ) сондай есеп-қисаппен, ыңғайлы болуға оларды болады үшін қоршау - полюс екі жайының . Секцияларға жер пайдалану бөлуі нұсқалардың кіргізуінің құтылуға және байланыспау біркелкі таратуы қамсыздандыру рұқсат етеді.

Қоршау ыңғайлылығынан негізінде секция болады, сандар, жер пайдалану аудандары, аудандардың есептеу тәсілінің, жоспар масштабының мөлшері тәуелді. Бұрыштар аралық рычагтармен емес тиісті болу көбірек 150 және кемірек 30, ал орта бұрыш аралық рычагтармен барысында қоршауды тиісті таяу болу 90. әрбірдің секциялар болады рұқсат етеді 50-100 нұсқалардың . 100-300 га . масштаб жоспарларына арналған секциялардың ауданы шектерде 1:10000 болу тиісті.

Секциялардың шекаралары жолдармен өзендермен, қанаулармен бірлестіреді. Есептеу тегіс үстелде немесе чертеждік тақтайға аудандардың - өткізеді. Қағазды түзетеді және бекітіп қояды.

Қоршау бастапқы нүктесін дұрыс таңдауға ереді. Ол сондай орында тиісті болу, 90 рычагтар аралық бұрыш бірдей болатын үшін және ең баяу есептік доңғалақ айналуы болды. Аудан жанында екі қоршаудың нәтижелердің учаскені - айырмашылығы көбірек екі бөлудің емес рұқсат етіледі 200 бөлу, үшеу бөлудің -200-200 бөлу және бөлулердің төртеуіндерінің – көбірек 2000 бөлу.

Гектарларда аудан айту үшін, бағаны алдымен бөлулер - жобалы жоспар координаттық тор 2-3 квадраты полюс екі жайының екі қоршаудан анықтайды.

Баға анықтамасының алдында ұзындықты - рычагты бөлулер - жазып алады.

Бағаны бөлулер - есептейді ондық белгілердің өкшесі формуламен есептеледі:

,

мұндағы С – планиметр бөлу бағасы;

Р – жоспар масштабындағы квадраттар торының ауданы;

п – есептеулер айырмасының орташасы.

Үлгі. Алынған айырымдар санап шығарулардың 2003 және 2001, орта олардан құрастырады 2002. аудан екінің квадраттардың координаттықтың торлар масштабта 1:10000 бірдей 200 га . осы арадан баға бөлулер келесінің болады:

,

Масштаб жанында 1:5000 мына екігеге квадраттарға аз аудан талапқа сай болады, яғни сондай болады 50 га . демек баға 4 м біріне бөлулер - азаяды:

,

Ақырғы есептік механизм бұрандасы шешіп -164,6. есептеп шығарылған мағына - рычагта қондырады.

Баға анықтамасынан кейін бөлулер - және келтірудің аудандардың оны олардың ыңғайлы түрге секцияларға жер пайдалану бөлуіне және есептеуге кіріседі.

Секцияда өшіреді, ереже сияқты, нұсқалардың бүтін саны. Қоныстанған пунктілер қажет ерекшелеу дербесті секцияның . Аналитикалық секциялардың аудандары, егер секция шекараларының барлық нүктелердің координаталары болса , немесе графикалық, егер секция дұрыс геометриялық пішінді болса, немесе механикалы ( арқасында), егер секция болады - кескін үйлесімін қисық сызықты шекаралармен анықтайды.

Секция аудандарының есептеуі жанында жазу механикалы тәсілімен арнайы ақпартізімде жүргізеді (кесте.13).

Секция есептеп шығарылған ауданы жер пайдалану ауданымен жалпымен, есептеп шығарылғанның координаталармен салыстырады. Мүмкін байланыспауды формуламен анықтайды:

мұндағы, М – жоспар масштабындағы санның бөлімі;

Р- жер пайдалану ауданы, га.

Мүмкін байланыспауды бөлініп керіде секциялар арасында таныс, олардың түзу пропорционалды ауданда орналасады. Әртүрлі тәсілдермен секциялардың аудандарының есептеуі жанында ең үлкендер түзетуге секциялардың ауданында, механикалы тәсілмен анықталатындар енгізеді.

Кесте 13.

Секция аудандарының есептеу ақпартізімі.

Планиметр №3332.

Ұзындық - рычагтың 164,6 мм . жоспар масштабы 1:10000.

Баға бөлулер - 0,1 га

№ секции	Полюс орналасуы	Планиметр көрсетуі	Есептеулер айырмасы	Есептеулер орташасы	Аудан, га	Жөндеулер, га	Байланысқан аудан, га
1	2	3	4	5	6	7	8
1	ПЛ ПП	9604 7337 5070 8983 6720 4455	2267 2267 2263 2265	2267 2264	226,6	-0,1	226,5
11 и.т.д	ПП ПЛ	3864 2218 0570 5138 3493 1749	1664 1648 1645 1644	1647 1644	164,6	-0,1	164,5
ХVI	ПЛ ПП	9250 6955 4660 9329 7108 4815	2295 2295 2291 2293 Рuр Р т р	2295 2292	229,4 2725,4 2725,1	-0,1 -0,3	229,5 2725,1

Нұсқалардың аудандардың есептеу және олардың увязкуы секциялармен өткізеді, біріншімен бастай , тәсілдермен механикалы және графикалық нұсқалардың ауданы және де есептейді.

Графикалық тәсілмен түзу сызықты және тар нұсқалардың аудандары ( жолдар, жылғалар, қанаулар, орман жолақтар және т. б.); механикалымен басқа нұсқалардың аудандары анықтайды.

Полюс бір жайы жанында аудан қоршаулармен екімен нұсқалардың - анықтайды ( кесте14); ұсақ нұсқалар – қаншасыздармен қоршаулармен, басында мына санап шығарулар және қоршау соңысында істейді. содан соң алынған мәнді айырым қоршаулардың санына бөледі.

Нұсқалардың ауданы кемірек 1 см палеткойларды (квадрат, паралельдінің, ротаметрмен) жолмен екі рет оның жайы өзгертулері есептейді. Ақырғының аудан мағынасы орта мағынаны алады.

Негізгі нұсқамен бірге дақ түскен нұсқалардың аудандары есептейді. Дақ түскен нұсқа ауданын содан соң анықтайды. Үшін жазулар сондайлардың нұсқалардың ақпартізімдер апарып жатады арнайылар графтар 7 және 8 ( кесте 18).

Нұсқалардың аудандарының сомасын ( графа секция аудандарының жалпысымен 9) салыстырады. Байланыспау мүмкін мағынасы формуламен анықталады:

Мұндағы: М - масштаб бөлгіші;

Р - секция ауданы, га .

Нұсқалардың аудандардың увязкисінен кейін келесі секция нұсқаларының аудандарының есептеуіне кіріседі.

Аудандардың есептеуінен кейін оқушы нұсқалардың калькасын дайындалғанда жер пайдалану жоспары көшірмесі ертерек ( - немесе аммиакты көшірменің ) және құрастырады - жерлердің пайдаланатын жерлермен дайындайды.

Нұсқалардың калькасында секциялардың шекаралары қарайтады , нөмірлер және араб - ауданның олардың рим цифрлермен жазады ( қызыл тушьпен ). қонақ үй нұсқалардың нөмірлері және олардың аудандар қара тушьпен жазады ( араб цифрлерімен ) түрінде: алымыда нөмір, бөлгішке аудан дәлдікпен 0,1 га . мыналар жанында әрбір секция шектерінде ретпен нұсқаларды нөмірлейді, біріншімен бастайды. Мысалы, егер бірінші секцияда 20 нұсқа нөмірленгенсе, екінші секцияға нөмерлеуді бастайды нөмір 21- госы .

Кесте 14

Жданова аты колхозы нұсқаларының аудандардың есептеу ақпартізімі

№ кон Тур	Шеруа мекені атауы	Есеп	Есептеулер айырмасы	Есептеулердің орташасы	аудан га	В том числе вкрапленные контуры		Контур ауданы, га		Жөндеулер		Байланысқан аудан, га
						№ контур	Аудан, га
1	2	3	4	5	6	7	8	9		10		11
1-я Секция
22 23 24 25 26	Жыртылған жер Батпақ Шабындық Су көзі Жазғы лагерь	3)6443 2)5432 1)4422 - - 3)2994 2)2700 1)2407 3)2270 2)2174 1)2078 -	1011 1010 47 0,01 35 0,01 294 293 96 96 28 0,01	1010,5 - - 293,5 96,0 -	101,0 - - 29,4 9,6 0,3	23,24 - - - - -	0,9 0,5 0,4 - - -		100,1 0,5 0,4 29,4 9,6 0,3		+0,1 - - +0,1 - -	100,2 0,5 0,4 29,5 9,6 0,3

+0,2 140,5

-0,2 га

Жоғарғыда бөлімдерді картушты « әкімшілік жер пайдалануы нұсқаларының калькасы ____________ ауданның ____________ облыстың », арыстанмен төменгіде бұрышқа – смежеств суреттеуі және құқықпен - топқа, фамилияны және оқушы инициалдары, сонымен қатар датаны және тапсырма орындалу жылы жазады.

Пайдаланатын жерлермен құрастырады - жерлер содан соң, мынаның нұсқалардың аудандардың есептеу ақпартізімінен ( бірдің табл см . аудандарды .18) таңдайды және ананы ғой пайдаланатын жер түрінің және нұсқалы ақпартізімге жазып алады . Нұсқа өткізу үшін аудандардың есептеу ақпартізімінде әрбір нұсқаға қарсы оның жазып алуы туралы таңбаны қояды.

Есептік құралдар арқасында әрбір пайдаланатын жер аудан және барлық пайдаланатын жерлердің сомасын анықтайды . Егер барлық пайдаланатын жерлердің сомасы жер пайдалану аудандары бірдей емессе , демек , қате жіберілген нұсқалардың жазуы немесе қосу жанында .

Онан әрі пайдаланатын жерлердің жиынтық аудандары - жерлердің жазып алады , 22. түрге талапқа сай болу тиісті.

Тапсырма орындалуы нәтижесінде келесі материалдар оқушы оқытушыға тиісті ұсыну

1) жер пайдалану жобалы жоспары;

2) аудандардың есептеу ақпартізімі;

3) нұсқалар;

4) нұсқалардың сызбасы;

5) – жерлер.

Егер аумақтарға топырақтық жамылғы жер пайдалану ұсақ контурностьюды сипатталса, жерлердің категориялардың картограммуын құрастырады. Оған топырақтарды, таяулар аралық генетиқалық және өндіріс қасиеттермен өзімен ( тегіге, механикалы құрамға, дәреженің дымдау, негіз құрушы тұқымға және басқа белгілерге ) өшіреді.