1.5 «Еңбек және еңбек үдерісінің қысымдылығы» факторы бар рсс мамандары категориялары бойынша нұсқаулықтар

Бұл категорияға АО "Кузнецкий" тау-кен байыту комбинатының мамандықтары жатады, олардың жұмыс қысымының келесі түрлері бар:

• Ақыл қысымы факторлары бар мамандар – ұзақ және нормасыз жұмыс күні ауысымдық жұмыс тәртібімен бірге, кәсіби командировкалар, уақыт тыпшылығы жағдайында жұмыс істеу, тапсырманың күрделілігінің жоғары деңгейі, өмірге деген қауіптіліктің бар болуы;

• Көз қысымы бар мамандар – істелінетін жұмыстың жоғары нақтылығы, көру жүйесінің моторлық жүйелері мен сенсорлық координацияларының жоғарылығының қажеттігі, оптикалық құрылғылармен жұмыс жасау, бейне дисплейлік терминалдар экрандарымен жұмыс жасау (ВДТ).

• Еңбек қысымының жағымсыз факторларының психологиялық және ұйымдастырушылық қысымдармен араласуы: қабылданатын шешімдердің кеңістігі мен бостандығы деңгейі бойынша, өзінің жұмыс жағдайына бақылау орнатудың әсерінің деңгейі, тапсырманы орындаудың уақыты мен әдістерін таңдауға деген мүмкіндік. Ұйымдастырушылық құрылым жеке қарым-қатынастар негізінде құрылады.

Еңбек және дем алыс тәртіптерін ұйымдастыру

1. Бес күндік жұмыс аптасы мен 8-сағаттық жұмыс күнінде түскі ас үзілісі 30 минутты құрайды. Ал реттемеленген үзілістерді жұмыс уақытының басталуынан соң 2 сағаттан соң және түскі үзілістен кейін екі сағаттан соң орналастырған дұрыс. Олардың әрқайсысының жалғасушылық уақыты 5—7 мин болуы тиіс. Реттемеленген үзілістер барысында жүйкелік эмоционалдық қысымды төмендету үшін физикалық жаттығулар комплексін орындаған жөн.

2. Еңбек үдерісінің үзіліссіздігін есепке ала отырып, еңбектің және дем алыстың үш ауысымдық рационалдық тәртібіне белсенді дем алысқа арнап екі реттемеленген үзіліс енгізген дұрыс.

• Алғашқы үзілісте (5—7 мин) физикалық жаттығуларды орындау арқылы қызметтің белсенділігін арттыру, ол жүйке қызметінің жоғары функциясының нормаға түсуіне әсер етеді.

• Екінші үзілісте психологиялық жаттығулар мен аутотренинг өткізген дұрыс.

Кешкі ауысымда жұмыс істеу барысында оптималды жұмыс қабілеті үшін физикалық жаттығулар комплексі кеңінен пайдаланылуы керек.

• Түнгі ауысымда жұмыс істеген кезде реттемеленген үзілістің жалғасушылығын түннің терең сағаттарында 45 минутқа көбейткен дұрыс.

• Үзіліс кезінде жұмыс істейтіндер үшін релаксациялық физикалық жаттығулар жасау, дем алыс немесе ұйқы сияқты әрекеттер жасауға кеңес беріледі.

3. Қысымдылықтың өте жоғары деңгейі бар жұмыс категориясына жүйке эмоционалдық қысымы бар жұмысшылар жатады, олардың ақпараттық қысымының мөлшері айтарлықтай көп, технологиялық үдерістің жұмысына жауапкершіл, 24 сағат жұмыс істейді. Қызмет түріне қарағанда бұл топ зияндылықтың 3 классына жатады.

4. 8 сағаттық жұмыс күні бар, 3 ауысымдық жұмыс кестесі үшін еңбек және дем алыстың рационалдық тәртібінде реттемеленген үзілістер аналогтық түрде орнатылуы керек, олардың жалғасушылығы таңғы және кешкі ауысымда 10 минутқа (түскі үзіліс - 30 минутқа), түңгі ауысымда - 15 минутқа көбейеді. Жалғасушылығы 40 минуттан 3 минутқа дейін болатын шағын микропаузалар орнату ұсынылады, ал түңгі ауысымда сағат сайын. Түңгі ауысым барысында қысқа дем алыс өткізген дұрыс (қысқа уақыт ұйқы 45—60 мин). Ал түнгі ауысымнан кейін ұйқы сағаттарын жоспарлап алып сол тәртіпті қатаң ұстану керек. Ұйқы 2 кезеңнен тұру керек: таңертең, жұмыстан кейін сағат 5—6 және кешке, жұмысқа шығар алдында - 1—2 сағат. (кесте).

Кесте