Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
УМК проф каз аударма иси .docx
Скачиваний:
2
Добавлен:
01.07.2025
Размер:
184.29 Кб
Скачать

Менің елім – Қазақстан

Қазақстан Республикасы – егеменді, тәуелсіз мемлекет.

1990 жылғы қазанның 25-інде еліміздің мемлекеттік егемендігі туралы Декларация қабылданды.

1991 жылғы 16-ншы желтоқсан күні біздің ел тәуелсіз мемлекет болып жарияланды.

1992-нші жылғы 4 маусымда Қазақстан Республикасының жаңа Мемлекеттік елтаңбасы мен Мемлекеттік туы бекітілді. Осы жылғы 10 желтоқсанда жаңа Мемлекеттік әнұран да бекітілді. Тәуелсіз мемлекетіміздің рәміздерінің сипаттамасы және ресми пайдалану тәртібі конституциялық заңмен белгіленді.

1995 жылы 30 тамызда Қазақстан Республикасының Негізгі Заңы – Конститутциясы қабылданды.

1997 жылғы 10 желтоқсаннан бастап Қазақстанның астанасы болып Ақмола қаласы белгіленді.

1998 жылғы 6 мамырда Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен Ақмола қаласының атауы Астана деп өзгертілді.

Қазақстан халқының саны 16 миллион адамнан астам. Қазақстан – көп ұлтты мемлекет. Онда 100-ден астам ұлттар тату-тәтті өмір сүреді. Қазақ жері қызық та бай тарихымен белгілі. Оған дәлел болатын Отырар, Тараз тағы да басқа әлемге әйгілі көне қалалар.

Елдің солтүстігі орманды, ал оңтүстігі таулы болып келеді. Орталық Қазақстанды жазық дала алып жатыр. Қазақстанның өзендері – Ертіс, Есіл, Жайық, Сырдария, Іле және басқалалары. Ең үлкен көлдері мен теңіздеріне Балқаш пен Зайсан көлдері, Арал мен Каспий теңіздері жатады. Қазақстан кенге бай. Сарқылмас қоры бар түсті металдар, темір, көмір, мыс, мұнай, газ, алтын және тағы басқа кен байлықтары кездеседі.

Қазақстанның ауыл шаруашылығы, өнеркәсібі жақсы дамыған. Өнеркәсібінің негізгі салалары – металлургия, машина жасау, металл өңдеу, отын-энергетика, химия және тағы басқа салалар. Ауыл шаруашылығының негізгі салалары – егіншілік пен мал шаруашылығы.

Ауыр және жеңіл өнеркәсіптің орталықтары – Қарағанды, Теміртау, Екібастұз, Балқаш, Жезқазған, Шымкент және тағы басқалары.

Сонымен қатар Қазақстан – ғылымы мен мәдениеті жоғары дамыған ел. Қазақстан Ұлттық Ғылым Академиясы, ғылыми-зерттеу институттары, жоғары оқу орындары, опера және балет театры, драма театрлары, мектептер, кинотеатрлар, кітапханалар, мәдениет сарайлары сияқты ғылым мен мәдениет ошақтары бар.

1992 жылы наурыз айының екісінде Қазақстан Республикасын дүние жүзі танып, Біріккен Ұлттар Ұйымына толық құқылы мүше болып қабылданды.

25 қазан – Ұлттық мейрам, Республика күні.

Сөздерді есімізде сақтаймыз

Егеменді

тәуелсіз

егемендік

қабылдау

қабылдану

жариялау

жариялану

елтаңба

ту

әнұран

бекіту

бекітілу

орталық бөлігінде - в центральной части

шектесу - разграничить, соприкасаться

ұлан-байтақ - обширный, необятный

аумағы- площадь

рәміз

сипаттама

ресми

пайдалану

тәртіп

қоныс аудару

атау

өзгерту

өзгертілу

тұсаукесер

рәсім

дәлел - доказательство, факт, основание

сала - отрасль

ауыр өнеркәсіп - тяжелая промышленность

тану - признать

толық құқылы - полноправный

Тыңдаймыз- оқимыз

1-тапсырма. Диалогтерді тыңдап, оқып, қайталаңыз.

А.

- Қазақстан өзін қандай мемлекет ретінде орнықтырды?

- Қазақстан өзін демократиялық, зайырлы, құүқықтық және әлеуметтік мемлекет ретінде орнықтырды.

- Оның ең қымбат қазынасы не?

- Оның ең қымбат қазынасы – адам және адамның өмірі, құқықтары мен бостандықтары

Ә.

- Қазақстан Біріккен Ұлттар Ұйымының (БҰҰ) мүшесі ме?

- Иә, Қазақстан 1992 жылғы 2 наурызда Біріккен Ұлттар Ұйымының (БҰҰ) мүшелігіне қабылданды.

Жазба жұмысын орындаймыз

2-тапсырма. Қашан?- сұрағына жауап жазыңыз.

Үлгі: 25.10.1991 - бір мың тоғыз жүз тоқсан бірінші жыл+ғы қазан+ның жиырма бес+і+нде

немесе:

бір мың тоғыз жүз тоқсан бірінші жыл+ғы жиырма бесінші қазан+ да

10.12. 1991; 4.06. 1992; 30.08. 1995; 10.12. 1997; 6.05. 1998; 31.12. 2004.

Есімізге түсірейік

3-тапсырма. Ырықсыз етіс жұрнағын жалғаңыз.

Үлгі: қабылдау - қабылда+н+у – қабылдан+ды – қабылдан+а+ды

Шешу -

Жазу -

Жариялау -

Бекіту -

Белгілеу -

Көшіру –

Өзгеру -

Өзгерту -

Өткізу –

Көшіру -

Қабылдау –

Атау -

4-тапсырма. Жауаптардың бірін таңдап, сөйлемдерді толықтырыңыз.

Әкімшілік органдар Ақмолаға (көшірілді, көшірді).

Мемлекеттік рәміздер Конституциялық заңмен (белгіледі, белгіленді).

Қаланың атауы (өзгертілді, өзгертті).

Мемлекеттік рәміздердің пайдалану тәртібі (бекітті, бекітілді).

Жаңа Конституция (қабылдады, қабылданды).

Қазақстанның егемендігі (жариялады, жарияланды).

Маңызды мәселелер (шешті, шешілді).

5-тапсырма. Сөз тіркестерін құраңыз.

Үлгі:

Ел, тарих – ел+дің тарих+ы, ел(дің) тарих+ы

Қазақстан, Республика; Тәуелсіздік, күн; Конституция, күн; халықтар, тілдер; халықтар тілдері, мереке; Қазақстан, астана; Астана, тұсаукесер; ел, тарих; жер тарих, адам, өмір.

Жазба жұмысын орындаймыз

6-тапсырма. Сөздермен сөйлем құрастырып жазыңыз

ерекше, күн, тарихында, алады, бұл, орын, еліміздің;

Ақмола, Астана, аталды, қаласы, деп, бұрын;

рәміздерді, пайдалану, арнайы, заңмен, мемлекеттік, белгіленді, тәртібі.

Сөйлесеміз

7-тапсырма. Әңгімені қостаңыз.

  • Қазақстан Республикасы қандай мемлекет?

  • ............................................

  • Мемлекеттік егемендік туралы Декларация қашан қабылданды?

  • ............................................

  • Декларацияны қандай орган қабылдады?

  • ............................................

  • Қазақстан Республикасы бұрын қалай деп аталған?

  • ............................................

  • Қазақстан Республикасы қашан тәуелсіз мемлекет болып жарияланды?

  • ............................................

  • Мемлекеттік елтаңба мен Мемлекеттік ту қашан бекітілді?

  • ............................................

  • Мемлекеттік рәміздердің пайдалану тәртібі немен белгіленеді?

  • ............................................

  • Соңғы Конституция қашан қабылданды?

  • ............................................

  • Қазақстанның астанасы қандай қала?

  • ............................................

  • Астананың тұсаукесері қашан өткізілді?

  • ............................................

Өзіңізді тексеріңіз

8-тапсырма. Сөздерді мағынасына қарай сәйкестендіріңіз. Сөйлем құрастырыңыз.

Үлгі: тәуелді – бағынышты, басыбайлы.

Біреуге бағынышты, басыбайлы адамды - тәуелді адам дейміз.

Тәуелді

Егемен

Ресми

Қоныс аудару

Сипаттама

Тәртіп

Ән

Ұран

үндеу, шақыру, дабыл

ереже, заң

суреттеу, анықтама

музыкалық шығарма

айрықша, ерекше, арнаулы

өз билігі, бас бостандығы өзінде

мекен-жайын өзгерту

бағынышты, басыбайлы

9-тапсырма. Сөз тіркесін құраңыз. Сөйлем құрастырыңыз.

Үлгі: көп ұлтты мемлекет.

Біздің отанымыз Қазақстан – көп ұлтты мемлекет.

Көп ұлтты

Еліміздің

Сол жылғы

Мемлекеттік

Пайдалану

Қазақстан

Президенттің

Рәміздер

жарлығы

рәміздер

тәртібі

16-шы желтоқсан

сипаттамасы

астанасы

тарихы

мемлекет