Тақырып 1. Менеджмент жұмысының дәрігерлік амбулатория негізі
Тарихи даму жүйесінің қр Ортақ дәрігерлік практикасы
1978 жылы ВОЗ Халықаралық конференцияда Алма‑Атада қабылданған ПМСП Декларациясы, оның мойындау тасымалдануына сәйкес денсаулық сақтау жүйесінің барлық қалаларға олардың әлеуметтік‑экономикалық дамуына тәуелсіз деңгейде. ПМСП өз алдында бірінші деңгейде бөлек бет контактісін көрсетеді, отбасы және ортақ халықаралық денсаулық сақсау жүйенің тұрғындары,бірінші деңгей тоқтаусыз процессте денсаулықты қорғау,ары қарай арнайы қызметтік медициналық көмекпен толықтырылады. Осы медициналық көмек, тұратын орындарына немесе адамдардың жұмыс орнына максималды жақын.
13 қыркүйек 2004 жылы ҚР Президентімен қол қойылды Жарлық N 1438 О Мемлекеттік программаға денсаулық сақтауды реформалау және дамыту Қазақстан Республикасының 2005-2010 жылдарына, негізгі тапсырманың бірінде қол қойылған болатын реформалау БМСК негізі ретінде денсаулық сақтаудың эффективті функционалды жүйесі. Реформалаудың мақсаты болды – эффективті жүйенің жасалуы медициналық көмек көрсету, принцип негізінде орнықты жауапты денсаулық сақтауды қорғауға мемлекет және адам арасында, бірінші медико‑санитарлы көмектің дамуының артықшылығы, тұрғындардың дансаулығының жақсартуына бағытталған.
Бірінші тапсырманың сапасы ретінде белгіленген:
Шынайы тасымалдау орталық ауырлықты БМСК‑ға, акценттің тасымалдануы стационардан амбулаториялық емделуге ;
Жүйелі ауысу халықаралық калыпқа, жаңа технологияға, осы замаеға сай медико емделу және медмциналық жұмыс істеу ;
Ана және бала денсаулығын қатайту;
Жүйелі тәуелсіз экспертизаның жасалуы тәуелсіз эксперттердің назарын аудартумен;
Жүйелі денсаулық сақтаудағы менеджерлерді дайындау, ресурстарды басқару және саланың қаржыландырылуы;
Алдын алу шаралары, диагностика және әлеуметтік маңызды ауруларды емдеу.
Денсаулық сақтаудың ұйымдастырылуының материалды‑техника базасын қатайту.
Ұйымдастыру тәжірбиесі ортақ дәрігерлік практикада әлем бойынша көрсетеді,бар жағдайға тәуелділік және ЖДП ұйымдастырылуында ресурстардың бірнеше моделдер бар.
ЖДП ұйымдастырылуында моделдеріндегі айырмашылығын олардың тұратын жерлері анықтай алады. Қалаларда ортақ дәрігерлік практика ( бөлек дірігерлік ортақ практика) базада бар емхана немесе емханалық бөлімдердегі орталық болып шыға алады, аудан немесе қалалық емхана, және де бөлек орналасқан офистердің сапасы ретінде, жағдайда, егер қызмет көрсететін аудан негізгі ғимарат емханасынан алыс болса.Ауылды жерлерде ең көп тараған жол‑ СВА базасында ЖДП офистерінің құрылуы, ФАП немесе ауылдық учаскілік емхана.
Заңдылық статустың таңдалуының тәуелділігіне ортақ дәрігерлік практика өз бетінше заң беті ретінде жұмыс істей алады немесе құрылымдық бөлімше емханалық мекемеге сай бола алады.
Сонымен ЖДП моделдері тәуелділік функционалдық міндет айналасымен айырмашылық, дәрігер орындайтын. Ең дамыған нұсқа отбасылық дәрігер қызмет көрсетеді үлкен тұрғындарға ғана емес, әйелдерге акушер‑гинекологиялық көмек көрсетуді қоса, және де балаларға да көмек көрсетеді. Сол уақыт аралығында бастапқы деңгейде ЖДП өте тар қызмет көрсетеді, немесе емханалық қызмет көрсету функциясы группалық практика мүшелері арасында анықтай алынады, мысал ретінде, акушер‑педиаторлық –терапевтік комплекспен.
Шекара сыртында ортақ дәрігерлер практикасының жұмысының ұйымдастырылуының келесі түрлер таралған. Ортақ практика дәрігері өзі жалғыз жұмыс істей алады (соло‑практикасы немесе жалғыз), басқа дәрігермен серіктестікте (серіктес) немесе бірнеше дәрігерлермен (группалық практика). Қазіргі уақытқа дейін жалғыз практика бөлігі жоғары деңгейде қалады, негізінде ауылдық жерлерде әсіресе тұрғындары тығыз орналасқан жерлерде жұмыс істейді.
Бірақ бірінші емханалық көмек негізінде группалық практика немесе денсаулық орталығында рационалды мойындалған Осындай орталықтар қосады 5-7-9 дәрігерді, емханалық медбикелерді, кейде әлеуметтік жұмыскерлерді.
Соңғы уақытта тенденциялық таралған әсіресе группалық практика бақыланады.
БМСК моделі Қазақстан Республикасында негізінде ортақ дәрігер практика принципіне және БМСК орталығынан тұрады, алған мемлекеттік тапсырыс денсаулық сақтау жергілікті басқару органынан. Осы модель дәрігердің еркін таңдауы принциппен басқарылады және экономикалық әдіс басқарылуы, енгізеді екі компонентті по душевті нормативті "жағдай жасау" құралған, рұқсат етіледі қол жетерлікті қамтамасыз етуге және медициналық қызмет көрсету сапасын жақсартуға, өз еңбегінің ең соңғы нәтижесі емханалық жұмыскерлердің қызуғышылығын көтереді. БМСК орталығы бөлек бір құрылым ретінде ашылған немесе базада бар емханалармен болатын , ортақ дәрігерлер практикасы тар қызметпен жұмыс істейтін.
Ролдердің қатаюына және БМСП функциясының кеңеюіне байланысты өткізілетін әбден жетілдірумен нормалық заңдық базасы оның қызметі, протоколды енгізу диагностикасы және ауруларды емдеу, өңдеу инструктивті құжаттардың диспасеризация сұрақтары бойынша , санитарлы‑ эпидемиологиялық нормалау және тұрғындарды дәрімен қамтамасыз ету. Бірінші медикосанитарлы көмек, денсаулық сақтаудың Бүкіләлемдік ұйымдастырылуының анықталуы (БҰА), емханалық көмектің түрі ретінде әрбір азаматқа негіз болып табылады, бағасы жағынан қол жетімді болу керек және ғылыми негіздеу болу керек және социалды келісуге боларлық әдіс. БҰА БМСК‑ны маңызды сапа компаненті ретінде қарайды тұрғындардың денсаулығын қамтамасыз ету жалпы дәрігерлік практикаға бағдар көрсету процесінде негіз болатын.
Белгілеуге келеді, БМСК тұспалдайды аумақтық,қаржылық және функционалды қол жетерлі. Жүктеменің көп бөлігін БМСК көрсетуімен амбулаторно‑емханалық мекеме орындайды, орталық түйіні учаскілік қызмет болып табылады.
Халықаралық қатар зерттеуде көрсетіп шықты көп нәтижелі қызмет істеу системасы денсаулық сақтау сол қалалардан, басым бағыты көмек көрсетудің бірінші дамуын көрсетеді.