15. Асаблівасці календарнай абраднасці беларусаў.

Обряды и праздники являются составной частью традиционно-бытовой культуры белорусского народа.

Обряды — совокупность традиционных условных действий, которые символично выражают и закрепляют отношения людей к природе, между собой, их поведение в жизненно важных ситуациях. Большинство белорусских обрядов имеет древнее происхождение и связано с традиционной восточнославянской культурой, хозяйственной деятельностью (календарные обряды), личной судьбой человека (семейные обряды).Особенностью белорусских обрядов является переплетение в них аграрно-бытовых, языческих и христианских элементов. Белорусская культура занимает свое – особое – место среди других восточноевропейских культур. Здесь, несмотря на века христианского господства, сохранились древние языческие ритуалы. Масленица, Купалье, Коляды, Дожинки – в каждом из этих праздников, как и в тысяче других, прослеживаются элементы древних языческих верований. Эти верования очень органично вплелись в христианскую веру, и в результате получилась неповторимая и колоритная белорусская культура.

16. Зімовы і веснавы цыкл у календарнай абраднасці беларусаў.

- зiмовыя - звязаны са святкаваннем каляд, грамнiц, масленiцы .

- вясновыя - гуканне вясны, першы выхад у поле, Вялiкдзень, Юр’е, Троiца .

Каляды - (назва першага дня кожнага месяца ў рымлян - ад лац. “календы”) - народнае зiмовае свята дахрысцiянскага паходжання. Для абраднасцi каляд характэрны тры абрадавыя вячэры (куццi). Абавязковай стравай была ўласна куцця - ячная каша.У час каляд наладжвалi каледаванне, варажбу, шматлiкiя забавы, гульнi, спявалi калядныя песнi.

Грамнiцы - назва, магчыма, паходзiць ад язычнiцкага бога Грамоўнiка (Перуна) - бога весновых навальнiц i дажджоў. Другая назва Грамнiц - стрэчанне - тлумачыцца як “стрэча” зiмы з летам. Асноўным рытуалам на Грамнiцы было асвячэнне ў царкве свечак (уплыў хрысцiянскай рэлiгii на ранейшае язычнiцкае свята).

Масленiца - старажытнае перадвеснавое свята ў славянскiх народаў, звязанае з культам прыроды (адраджэнне пладаносных сiл зямлi). Асноўная накiраванасць абраднасцi - провады зiмы, паскарэнне прыходу вясны, забяспячэнне багатага ўраджаю i дастатку ў хаце. На маслянiцу абавязкова пяклi блiны. Гуканне вясны - старажытны язычнiцкi абрад, першае па часе веснавое свята. Пачыналася з 25 сакавiка на Благавешчанне. Удзельнiкi абраду выходзiлi на высокае месца, раскладвалi вогнiшчы, спявалi вяснянкi, вадзiлi карагоды.

Вялiкдзень - веснавое свята старажытных славян у гонар сонца, абуджэння прыроды i падыходу “вялiкiх дзен” палявых работ; пазней да яго прымеркавана галоўнае хрысцiянскае свята - “уваскрэсенне” распятага Хрыста. Найважнейшыя бытавыя прыкметы i характэрная асаблiвасць Вялiкадня ў беларусаў - фарбаванне яек, гульнi ў бiткi, хадженне валачобнiкаў i спяванне на першы дзень свята валачобных пасень.

Юр’я - свята ў гонар заступнiка жывелы i гаспадаркi Юр’я (23 красавiка ст. ст.) . Да Юр’евага дня прымяркоўваўся першы выган стад ў поле, “на Юр’еву расу”, якой у народных вераваннях надавалася цудодзейная моц. Юр’е лiчылася святам пастухоў.

Тройца (Сёмуха, зяленыя святкi). Святкавалася на сёмы тыдзень пасля Вялiкадня. У аснове - культ зелянiны, шлюбу i продкаў. Пераходнае памiж весновым i летнiм земляробчымi цыкламi. Перад святам прыбiралi i ўпрыгожвалi хату i двор зелянiнай.