
- •1. Паняцце аб этналогіі. Аб’ект і прадмет этналагічных даследванняў .
- •2. Паняцце аб этнасе. Прыкметы этнасу. Іерархія этнічных супольнасцей.
- •4. Крыніцы этналагічнай навукі.
- •5. Метады этналагічных даследванняў.
- •10. Узнікненне беларускай этнаграфіі як навукі.
- •11. Гісторыя этналагічнага вывучэння Беларусі ў другой палове хіх- пачатку хх ст.Ст.
- •12. Гісторыя этналагічнага вывучэння Беларусі ў 20-80-я гг. Хх ст.
- •15. Асаблівасці календарнай абраднасці беларусаў.
- •16. Зімовы і веснавы цыкл у календарнай абраднасці беларусаў.
- •17. Летні і восенскі цыкл у каляндарнай абраднасці беларусаў.
- •18. Традыцыйныя рэлігійныя вераванні беларусаў.
- •28. Стравы ў сістэме харчавання беларускага этнасу.
- •29. Тыпалогія трапез у традыцыйнай культуры харчавання.
- •30. Народны застольны этыкет беларусаў.
- •31. Формы калектыўнай узаемадапамогі ў беларускім грамадстве.
- •35. Традыцыйная сямейная абраднасць. Радзільная абраднасць.
- •36. Традыцыйная сямейная абраднасць. Вясельная абраднасць.
- •37. Традыцыйная сямейная абраднасць. Пахавальная абраднасць.
- •39. Інтэр’ер традыцыйнага беларускага жылля.
- •40. Абрады, звычаі, павер’і звязаныя з жыллём.
- •41. Комплекс жаночага касцюма беларусаў.
- •42. Комплекс мужчынскага касцюма беларусаў .
- •43. Гаспадарчыя заняткі беларусаў. Земляробства.
- •44. Гаспадарчыя заняткі. Жывёлагадоўля.
- •45. Промыслы беларусаў. Збіральніцтва і бортніцтва.
- •46. Промыслы беларусаў. Рыбалоўства і паляўніцтва.
- •47. Кавальства, ганчарства, ткацтва на Беларусі .
- •48. Дрэваапрацоўчыя рамёствы беларусаў.
12. Гісторыя этналагічнага вывучэння Беларусі ў 20-80-я гг. Хх ст.
Прыкметную ролю ў мабілізацыі мясцовых краязнаўчых сіл, у выхаванні новай генерацыі даследчыкаў народнай культуры і быту адыграла газета “Наша ніва”. Яна была заснавана ў Вільні братамі І.Луцкевічам і А.Луцкевічам, В.Іваноўскім і іншымі дзеячамі Беларускай Сацыялістычнай Грамады.
Браты Луцкевічы былі і заснавальнікамі Беларускага музея ў Вільні (Віленскі беларускі гісторыка-этнаграфічны музей), які дзейнічаў у 1921 – 1945 гг. Яго асновай паслужыла прыватная калекцыя старасвецкіх рэчаў, сабраная І.Луцкевічам.
Справу беларускага культурнага адраджэння ў 20-ыя гады прадоўжыў гісторыка-краязнаўчы часопіс “Наш край” (1925 – 1930), дзе друкавалася шмат матэрыялаў і карэспандэнцый з месцаў, аб стане мясцовай эканомікі, развіцці рамёстваў і промыслаў, быце розных слаёў насельніцтва.
Асобныя бакі матэрыяльнай культуры і вытворчай дзейнасці былі разгледжаны ў працах І.М.Браіма (рыбалоўства), М.Я.Грынблата (адзенне, промыслы), В.С.Гуркова (жылле, пчалярства), Г.М.Курыловіч (ткацтва), А.І.Лакоткі (жылле), Л.А.Малчанавай (матэрыяльная культура), С.А.Мілючэнкава (ганчарства), І.Д.Назінай (музычныя інструменты), М.Ф.Раманюка (адзенне), Я.М.Сахуты (мастацкія промыслы), В.Я.Фадзеевай (вышыўка), В.С.Цітова (матэрыяльная культура, промыслы), С.Ф.Цярохіна (пчалярства, паляванне).
Прыкметнай з’явай у гісторыі беларускай этнаграфіі з’явілася выданне энцыклапедыі “Этнаграфія Беларусі” (1989), у стварэнні якой прымала ўдзел шырокая навуковая грамадскасць. Разам з тым распачалася работа над шматтомным выданнем “Беларусы” у шасці тамах, кожны з каторых прысвечаны асобнаму раздзелу этнаграфічных ведаў аб Беларусі, этнагенезу і этнічнай гісторыі яе народаў, традыцыйнай гаспадарчай, матэрыяльнай і духоўнай культуры. З’яўленне падобных выданняў сведчыць аб тым, што этнаграфічная навука ў Беларусі мае бясспрэчныя фундаментальныя дасягненні абагульняючага характара.
13. Гісторыя этналагічнага вывучэння Беларусі ў канцы ХХ- пачатку ХХІ ст.ст.
14. Канцэпцыі этнагенэзу беларусаў.
Существует несколько основных концепций этногенеза белорусов. Согласно «финской» концепции (автор И. Ласков), нашими предками являлись финно-угорские и славянские племена. «Балтская» концепция (В. Седов, Г. Штыхов) утверждает, что предками белорусов были и балты, и славяне. «Кривичско-дреговичско-радимичская» концепция (С. Карский, М. Довнар-Запольский) называла именно эти племена непосредственными предками белорусов, а «древнерусская» (Б. Греков, Е. Корнейчик, Б. Рыбаков) считала белорусов составной частью якобы существовавшей древнерусской народности.
Известно, что территорию Беларуси во II тыс. до н.э. действительно населяли племена финно-угров, которых, однако, в раннем железном веке сменили балты. Во времена же Великого переселения народов сюда с юга и запада пришли славянские племена, которые на протяжении V – VIII вв. н.э. ассимилировали местное население и создали первые на белорусских землях раннефеодальные этнополигические сообщества кривичей, дреговичей и радимичей, В период существования древних белорусских княжеств ( IX – XI 11 вв.), происходило активное политическое, культурное и экономическое взаимодействие этих сообществ, в том числе и в рамках так называемой Киевской Руси. Вместе с тем среди восточнославянских племен развивались и тенденции, направленные на определенное обособление некоторых территорий. По этой причине с середины XIII в. активизировался процесс формирования самобытной белорусской народности.
В основном этногенез белорусов происходил на территории верхнего Поднепровья, среднего Подвинья, верхнего и среднего Понемапья, бассейнов Бута и Припяти. Отметим, что белорусская народность формировалась на землях, превосходящих границы Республики Беларусь. Этногенез белорусов проходил на отдельных территориях современной Литвы, Латвии, Польши и России. Кроме того, в этом процессе участвовали не только славяне (кривичи, дреговичи, радимичи, северяне, древляне, волыняне), но и балты (литва, ятвяги).
Значительно ускорило консолидацию белорусского этноса образование ВКЛ. На протяжении ХШ–Х1 V вв. все белорусские земли вошли в состав этого государства, что содействовало созданию единой этнической территории белорусов, активизировало культурные, экономические и другие связи между различными ее частями. Следует сказать, что белорусы в ВКЛ составляли большинство населения. Легкость объединения белорусских земель в составе ВКЛ, кроме внешней угрозы и экономических факторов, много в чем объясняется и существованием единого этногенетического наследия, а так же общностью исторической судьбы, культуры, языка и религии.